Biologia - Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 19.
Babka nadmorska (Plantago maritima) w środowisku naturalnym występuje na siedliskach
o różnej wilgotności, m.in. na bagnach, a także na murawach porastających klify nadmorskie.
Zbadano wysokość roślin babki w obu populacjach na stanowiskach naturalnych, a następnie
nasiona zebrane z roślin populacji bagiennej i klifowej wysiano na poletku doświadczalnym
o średniej wilgotności gleby. Po pewnym czasie zmierzono wysokość wyhodowanych roślin.
W tabeli przedstawiono wyniki badań.
| Siedlisko populacji babki nadmorskiej | Średnia wysokość roślin [cm] | |
| na stanowisku naturalnym | hodowanych na poletku doświadczalnym | |
| bagno | 35,0 | 31,5 |
| murawa z klifu nadmorskiego | 7,5 | 20,7 |
19.1. (0–2)
Uzasadnij, uwzględniając wyniki badań, że przyczyną różnic w wysokości roślin babki nadmorskiej w badanych populacjach naturalnych jest
- zarówno zmienność genetyczna:
- jak i zmienność środowiskowa (fenotypowa):
19.2. (0–1)
Oceń, czy na podstawie przedstawionych wyników badań można sformułować wnioski podane w tabeli. Zaznacz T (tak), jeśli wniosek wynika z tych badań, albo N (nie) – jeśli z nich nie wynika.
| 1. | Babka nadmorska ma szeroki zakres tolerancji pod względem wilgotności siedliska. | T | N |
| 2. | Populacje babki nadmorskiej z bagien i z klifów należy zaklasyfikować do dwóch odrębnych gatunków. | T | N |
| 3. | Dla babki nadmorskiej optymalne jest siedlisko o średniej wilgotności. | T | N |
Rozwiązanie
19.1. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za poprawne uzasadnienie odnoszące się do wyników doświadczenia, dotyczące
zarówno (1) zmienności genetycznej – różna wysokość roślin pochodzących z różnych
populacji na poletku doświadczalnym, jak i (2) zmienności fenotypowej – różnice
pomiędzy wysokością roślin na poletku doświadczalnym i wysokością roślin
w populacji naturalnej.
1 p. – za poprawne uzasadnienie odnoszące się do wyników doświadczenia, ale dotyczące
tylko jednej zmienności: genetycznej albo fenotypowej.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
1. zmienność genetyczna:
- średnia wysokość roślin wyhodowanych na stanowisku doświadczalnym jest różna i zależy od tego, z której populacji ze stanowisk naturalnych pochodziły nasiona.
- wysokości roślin z dwóch populacji hodowanych na poletku doświadczalnym nadal się różnią, co świadczy o tym, że na wysokość roślin wpływa nie tylko zmienność środowiskowa.
- gdyby populacje były takie same genetycznie, to na poletku doświadczalnym rośliny miałyby taką samą wysokość.
2. zmienność środowiskowa (fenotypowa):
- średnia wysokość roślin wyhodowanych na stanowisku doświadczalnym o średniej wilgotności różni się od średniej wysokości roślin z populacji ze stanowiska naturalnego, z której pochodziły nasiona.
- rośliny na poletku doświadczalnym były wyższe niż na klifie, ale niższe niż na bagnie, czyli wysokość zależy od wilgotności podłoża.
- średnia wysokość roślin z klifu nadmorskiego była niższa w środowisku naturalnym niż na poletku doświadczalnym, gdzie była wyższa wilgotność.
- różnica wysokości babki nadmorskiej z klifu nadmorskiego i bagna była mniejsza na poletku doświadczalnym niż w warunkach naturalnych.
19.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawną ocenę wszystkich trzech sformułowanych wniosków.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. – T, 2. – N, 3. – N
