Biologia - Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 17.
U dorosłego człowieka pomiędzy kośćmi czaszki występują połączenia ścisłe w postaci szwów oraz stawy. W czaszce noworodka występuje większa liczba kości niż u człowieka dorosłego, a niektóre połączenia ścisłe nie są jeszcze zrośnięte i tworzą tzw. ciemiączka, gdyż proces kostnienia czaszki kończy się dopiero w drugim roku życia.
Na rysunkach przedstawiono budowę czaszki dorosłego człowieka (A) oraz budowę czaszki noworodka – widok z góry (B).
| a) | Podaj nazwy kości czaszki oznaczonych na rysunku numerami 1, 2 i 3. |
| b) | Wybierz spośród A–C i podkreśl rodzaj połączenia, które występuje między kośćmi mózgoczaszki i kością oznaczoną na schemacie numerem 3. |
- sztywne
- półruchome
- ruchome
| c) | Określ, jakie znaczenie adaptacyjne mają w czaszce ciemiączka. |
Rozwiązanie
Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnych nazw wszystkich trzech zaznaczonych kości czaszki.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
- kość skroniowa,
- kość jarzmowa,
- żuchwa
Uwaga:
Nie uznaje się określenia „kość policzkowa” na określenie kości nr 2 oraz „szczęka”
i „szczęka dolna” na określenie kości oznaczonej numerem 3.
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe wskazanie nazwy rodzaju połączenia, którym żuchwa łączy się
z mózgoczaszką.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
C.
Uwagi od BiologHelp:
Warto zauważyć, że aktualnie nie spotyka się w literaturze fachowej podziału połączeń międzykostnych wyróżniającego połączenia półruchome. Stosowany jest raczej podział na połączenia ścisłe i ruchome (wolne).
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne określenie znaczenia ciemiączek, odnoszące się do umożliwienia
przeciśnięcia się czaszki przez kanał rodny podczas porodu lub do umożliwienia
rozrostu mózgu, który jest najintensywniejszy w pierwszym okresie życia.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
- Dzięki występowaniu ciemiączek czaszka dziecka może łatwiej przejść przez kanał rodny.
- Ciemiączka umożliwiają rozrost mózgowia niemowlęcia i związane z tym powiększanie się mózgoczaszki, które jest najbardziej intensywne w tym okresie życia.
