Biologia - Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 17.

Kategoria: Układ kostny i mięśniowy Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

U dorosłego człowieka pomiędzy kośćmi czaszki występują połączenia ścisłe w postaci szwów oraz stawy. W czaszce noworodka występuje większa liczba kości niż u człowieka dorosłego, a niektóre połączenia ścisłe nie są jeszcze zrośnięte i tworzą tzw. ciemiączka, gdyż proces kostnienia czaszki kończy się dopiero w drugim roku życia.

Na rysunkach przedstawiono budowę czaszki dorosłego człowieka (A) oraz budowę czaszki noworodka – widok z góry (B).

Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
a)Podaj nazwy kości czaszki oznaczonych na rysunku numerami 1, 2 i 3.
b)Wybierz spośród A–C i podkreśl rodzaj połączenia, które występuje między kośćmi mózgoczaszki i kością oznaczoną na schemacie numerem 3.
  1. sztywne
  2. półruchome
  3. ruchome
c)Określ, jakie znaczenie adaptacyjne mają w czaszce ciemiączka.

Rozwiązanie

a)
(0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnych nazw wszystkich trzech zaznaczonych kości czaszki.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

  1. kość skroniowa,
  2. kość jarzmowa,
  3. żuchwa

Uwaga:
Nie uznaje się określenia „kość policzkowa” na określenie kości nr 2 oraz „szczęka” i „szczęka dolna” na określenie kości oznaczonej numerem 3.

b)
(0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe wskazanie nazwy rodzaju połączenia, którym żuchwa łączy się z mózgoczaszką.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
C.

c)
(0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne określenie znaczenia ciemiączek, odnoszące się do umożliwienia przeciśnięcia się czaszki przez kanał rodny podczas porodu lub do umożliwienia rozrostu mózgu, który jest najintensywniejszy w pierwszym okresie życia.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

  • Dzięki występowaniu ciemiączek czaszka dziecka może łatwiej przejść przez kanał rodny.
  • Ciemiączka umożliwiają rozrost mózgowia niemowlęcia i związane z tym powiększanie się mózgoczaszki, które jest najbardziej intensywne w tym okresie życia.