Biologia - Matura Maj 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 11.
Trzustka jest gruczołem, który pełni u człowieka jednocześnie funkcję wydzielania wewnętrznego oraz zewnętrznego. Funkcja zewnątrzwydzielnicza polega na wytwarzaniu enzymów trawiennych i na uwalnianiu ich do światła przewodu pokarmowego.
P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 2000.
11.1. (0–1)
Uzupełnij tabelę – wpisz nazwy enzymów trzustkowych i substratu w odpowiednie miejsca.
| Nazwa enzymu | Trawiony składnik pokarmowy (substrat) |
|---|---|
| trypsyna | |
| polisacharydy | |
| zemulgowane tłuszcze |
11.2. (0–1)
Podaj nazwę odcinka przewodu pokarmowego, do którego są wydzielane enzymy
trzustkowe.
11.3. (0–1)
Wykaż, że trzustka pełni funkcję gruczołu wydzielania wewnętrznego. W odpowiedzi
uwzględnij przykład substancji produkowanej przez ten narząd oraz sposób jej
wydzielania.
Rozwiązanie
11.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne uzupełnienie wszystkich trzech komórek tabeli.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
| Nazwa enzymu | Trawiony składnik pokarmowy (substrat) |
|---|---|
| trypsyna | białka / polipeptydy |
| amylaza (trzustkowa) | polisacharydy |
| lipaza (trzustkowa) | zemulgowane tłuszcze |
Uwaga:
Uznaje się odpowiedzi: proteiny, peptydy, dipeptydy, tripeptydy, oligopeptydy jako substraty
trypsyny.
11.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne podanie nazwy odcinka przewodu pokarmowego, do którego wydzielany
jest sok trzustkowy.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
dwunastnica / jelito cienkie
11.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wykazanie roli wewnątrzwydzielniczej trzustki na przykładzie wybranego
hormonu produkowanego przez ten narząd, uwzględniające wydzielanie substancji
bezpośrednio do płynów ustrojowych.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań za 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Komórki trzustki wydzielają insulinę do krwi.
- Wytwarzane przez komórki trzustki insulina i glukagon przenikają do płynów ustrojowych.
- Glukagon nie jest wyprowadzany przewodami trzustkowymi – co jest typowe dla wydzielania zewnętrznego – ale trafia bezpośrednio do naczyń krwionośnych.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi tautologicznych, np. „Trzustka wydziela glukagon endokrynnie”,
ponieważ „endokrynnie” oznacza „wewnątrzwydzielniczo”.
