Biologia - Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 11.
Owce to przeżuwacze o wielokomorowym żołądku, w którym bytują symbiotyczne pierwotniaki. Przeprowadzono doświadczenie, w którym określono średni przyrost dziennej masy ciała w dwóch grupach jagniąt owcy:
- Grupa 1. – jagnięta mające w żwaczu symbiotyczne pierwotniaki,
- Grupa 2. – jagnięta, które pozbawiono symbiotycznych pierwotniaków.
Wyniki badań przedstawiono w tabeli.
| Liczba jagniąt | Liczba dni doświadczenia | Średni dzienny przyrost masy ciała [kg] | |
|---|---|---|---|
| Grupa 1. | 15 | 84 | 0,56 |
| Grupa 2. | 15 | 84 | 0,42 |
11.1. (0–2)
Spośród A–E wybierz i zapisz literę oznaczającą jeden poprawnie sformułowany problem badawczy przedstawionego doświadczenia i literę oznaczającą jedną hipotezę potwierdzoną wynikami tego doświadczenia.
- Czy obecność symbiotycznych pierwotniaków w żwaczu dorosłej owcy ma wpływ na średni dzienny przyrost masy?
- Wpływ symbiotycznych pierwotniaków na wydajność trawienia i wchłaniania substancji odżywczych u jagniąt owcy.
- Obecność symbiotycznych pierwotniaków w żołądkach jagniąt owcy zwiększa dzienny przyrost ich masy ciała.
- Czy symbiotyczne pierwotniaki przyspieszają średni przyrost dziennej masy ciała jagniąt owcy?
- Czy obecność symbiotycznych pierwotniaków w żwaczu jagniąt owcy zwiększa średni dzienny przyrost ich masy ciała?
Problem badawczy:
Hipoteza:
11.2. (0–1)
Określ, która z grup doświadczalnych – 1. czy 2. – stanowiła próbę kontrolną w tym doświadczeniu. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przebiegu doświadczenia.
11.3. (0–1)
Określ, jaką funkcję w trawieniu pokarmu pełnią pierwotniaki znajdujące się w żwaczu owiec.
Rozwiązanie
11.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawne zapisanie w wyznaczonym miejscu jednego problemu badawczego
i jednej hipotezy.
1 pkt – za poprawne zapisanie w wyznaczonym miejscu tylko jednego problemu badawczego
lub tylko jednej hipotezy.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Problem badawczy: E
Hipoteza: C
11.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za wybór grupy 1. oraz prawidłowe uzasadnienie, odnoszące się do naturalnej
obecności u tych owiec symbiotycznych mikroorganizmów.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Grupa 1., ponieważ
- owce w naturalnych warunkach mają symbiotyczne mikroorganizmy w żołądku, a więc nie wprowadzano w tej grupie żadnych zmian.
- jagnięta bardzo szybko po urodzeniu nabywają symbiotyczne pierwotniaki – wyniki w tej grupie odzwierciedlają to, w jaki sposób funkcjonują zdrowe zwierzęta.
- u tych owiec nie zmieniano naturalnego mikrobiomu żwacza.
- nie usuwano pierwotniaków naturalnie występujących w ich żołądku.
Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się jedynie do definicji próby kontrolnej np. „Grupa 1.,
ponieważ nie były wprowadzone żadne zmiany”.
Nie uznaje się odpowiedzi, w których zdający odnosi się do badania wpływu symbiotycznych
pierwotniaków na wydajność trawienia, ułatwianie wchłaniania lub ilość przyswajalnego
pokarmu, ponieważ tych zjawisk nie badano w przedstawionym doświadczeniu.
11.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za określenie prawidłowej funkcji symbiotycznych pierwotniaków polegającej
na trawieniu celulozy.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Pierwotniaki mają odpowiednie enzymy trawienne pozwalające na rozkład celulozy znajdującej się w komórkach roślin zjadanych przez owce.
- Umożliwiają trawienie celulozy wchodzącej w skład pokarmu owcy.
- Trawią celulozę.
Uwagi:
Nie uznaje się odpowiedzi, że pierwotniaki są źródłem białka dla owiec np. „Pierwotniaki
w żwaczach owiec stanowią źródło białka dla owcy, gdyż rozmnażają się tam a następnie
są transportowane do innych części żołądka, gdzie są trawione”.
Nie uznaje się odpowiedzi z których wynika, że pierwotniaki dostarczają jagniętom enzymów
potrzebnych do strawienia celulozy.
Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych „biorą udział w trawieniu pokarmu”, „rozkładają
niestrawione związki”.
