Biologia - Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 18.
Mutacja genowa może być mutacją punktową, ale może też polegać na podstawieniu, wstawieniu bądź wycięciu większego odcinka DNA.
Na schemacie strzałkami oznaczono podstawienia nukleotydowe w łańcuchu DNA.
18.1. (0–1)
Uzupełnij schemat – wpisz w wyznaczone kropkami miejsca symbole trzech pozostałych nukleotydów w taki sposób, aby schemat prawidłowo ilustrował transwersje – podstawienia nukleotydu purynowego na pirymidynowy i odwrotnie.
18.2. (0–1)
Określ, która z mutacji – insercja pojedynczego nukleotydu czy podstawienie – może spowodować zmianę ramki odczytu w sekwencji kodującej białko. Odpowiedź uzasadnij.
18.3. (0–1)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące mutacji są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
| 1. | Konsekwencją mutacji genowej w pierwszej pozycji kodonu jest zwykle zmiana struktury pierwszorzędowej białka kodowanego przez ten gen. | P | F |
| 2. | U roślin okrytozalążkowych rozmnażających się generatywnie mutacje somatyczne mogą być przekazywane potomstwu. | P | F |
| 3. | Aneuploidie polegają na utracie lub występowaniu dodatkowych pojedynczych chromosomów. | P | F |
Rozwiązanie
18.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłowe wpisanie trzech symboli nukleotydów.
0 pkt – za każdą inną odpowiedź lub brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
18.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za wybór insercji oraz prawidłowe uzasadnienie, odnoszące się do przesunięcia
pozycji kodonów w wyniku wstawienia nukleotydu.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
- Insercja spowoduje, że np. nukleotyd, który był pierwszy w kodonie, będzie teraz odczytywany jako drugi.
- Insercja, ponieważ wstawienie pojedynczego nukleotydu zmieni układ odczytywanych trójek nukleotydów – kodonów.
- Insercja. Po dołożeniu jednego nukleotydu przesuną się odczytywane pozycje kodonów.
- Insercja, ponieważ kod genetyczny jest trójkowy, a wstawienie jednego nukleotydu pomiędzy pozostałe zaburzy układ tych trójek.
18.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – odpowiedź poprawna.
0 pkt – odpowiedź niepoprawna lub niepełna albo brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
1. -P; 2. -P; 3. -P
