Biologia - Matura Marzec 2021, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 19.
Wywilżna karłowata (Drosophila melanogaster) ma 4 pary chromosomów, z których jedna para to chromosomy płci: X i Y. U tego gatunku płeć jest determinowana przez stosunek liczby chromosomów X do autosomów. Samice mają zazwyczaj dwa chromosomy X, a normalne płodne samce jeden chromosom X i jeden chromosom Y. Geny warunkujące kolor oczu (czerwony lub biały) oraz kolor ciała (jasnobrunatny lub czarny) dziedziczą się niezależnie od siebie. Allel warunkujący barwę czerwoną oczu (A) jest dominujący, podobnie jak allel warunkujący jasnobrunatną barwę ciała (B).
Aby sprawdzić, która z podanych cech dziedziczy się autosomalnie, a która jest sprzężona z płcią, skrzyżowano czarnego samca (XY) o oczach czerwonych z jasnobrunatną samicą (XX) o oczach białych. Stwierdzono, że wszystkie osobniki z pierwszego pokolenia miały jasnobrunatną barwę ciała, ale wszystkie samce miały oczy białe, natomiast wszystkie samice miały oczy czerwone.
19.1. (0–1)
Podaj genotypy samca i samicy oraz ich potomstwa w przeprowadzonym doświadczeniu. Zastosuj podane w tekście oznaczenia alleli.
Genotyp samca:
Genotyp samicy:
Genotypy potomstwa (F1):
19.2. (0–2)
Podaj genotypy czarnego samca i jasnobrunatnej samicy, w których potomstwie mogłyby się pojawić się osobniki o czarnej barwie ciała. Odpowiedź uzasadnij.
Genotyp samca:
Genotyp samicy:
Uzasadnienie:
Rozwiązanie
19.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za podanie wszystkich prawidłowych genotypów: samca, samicy i ich potomstwa.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Genotyp samca: bbXAY
Genotyp samicy: BB XaXa
Genotypy potomstwa (F1): Bb XAXa oraz Bb XaY
19.2. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawne zapisanie genotypów rodziców oraz prawidłowe uzasadnienie,
odnoszące się do sposobu dziedziczenia barwy ciała u Drosophila melanogaster.
1 pkt – za poprawne zapisanie genotypów rodziców bez uzasadnienia lub z nieprawidłowym
uzasadnieniem.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Genotyp samca: bb
Genotyp samicy: Bb
Uzasadnienie: samiec musi być homozygotą recesywną – to jest jedyny genotyp warunkujący czarną barwę ciała. Samica musi być heterozygotą – tylko w takim przypadku będzie jasnobrunatna, ale będzie mogła przekazać potomstwu recesywny allel.
Uwaga:
Uznaje się uzasadnienie w formie krzyżówki genetycznej.
