Biologia - Test diagnostyczny CKE Grudzień 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie 15.
Collinsia parviflora to niewielkich rozmiarów roślina występująca w Ameryce Północnej. Osobniki C. parviflora mają z reguły niebieskie kwiaty, ale zdarzają się także okazy o kwiatach białych i fioletowych. Niebieski kolor kwiatów warunkują antocyjany powstające w wyniku dwuetapowego szlaku reakcji. Reakcje te katalizują dwa różne enzymy:
- Enzym Ea przekształca bezbarwny substrat w barwnik fioletowy. Aktywny enzym Ea jest kodowany przez allel A. Nieaktywny wariant tego enzymu jest kodowany przez allel a.
- Enzym Eb przekształca barwnik fioletowy w niebieski. Aktywny enzym Eb jest kodowany przez allel B. Zmutowany, nieaktywny allel jest oznaczany symbolem b.
Geny warunkujące wytwarzanie enzymów Ea i Eb są położone na różnych chromosomach.
Pokolenie rodzicielskie P stanowiły podwójnie homozygotyczne rośliny kwitnące na biało oraz na fioletowo. W pokoleniu potomnym F1 uzyskano wyłącznie rośliny kwitnące na niebiesko.
15.1. (0–1)
Podaj genotypy roślin z pokolenia rodzicielskiego P.
Genotyp roślin kwitnących na biało:
Genotyp roślin kwitnących na niebiesko:
*omyłkowe użycie „na niebiesko” zamiast „na fioletowo” w arkuszu CKE
15.2. (0–2)
Podaj oczekiwany stosunek fenotypowy wśród roślin uzyskanych po skrzyżowaniu kwitnącej na niebiesko rośliny z pokolenia F1 z podwójną homozygotą recesywną. Odpowiedź uzasadnij, zapisując krzyżówkę genetyczną.
Krzyżówka genetyczna:
Fenotypy i ich stosunek:
Rozwiązanie
15.1. (0–1)
Uwaga: ze względu na omyłkowe użycie sformułowania „na niebiesko” zamiast „na fioletowo” w miejscu na udzielenie odpowiedzi ocenie podlega wyłącznie genotyp roślin kwitnących na biało.
Zasady oceniania
1 pkt – za prawidłowe podanie genotypu roślin z pokolenia rodzicielskiego P kwitnących na
biało.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Genotyp roślin kwitnących na biało: aaBB
Genotyp roślin kwitnących na fioletowo: AAbb
15.2. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za poprawne określenie fenotypów i oczekiwanego stosunku fenotypowego wraz
z poprawnym uzasadnieniem w formie krzyżówki genetycznej.
1 pkt – za poprawny zapis krzyżówki genetycznej przy braku podania lub niepoprawnym
podaniu oczekiwanego stosunku fenotypowego.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Krzyżówka genetyczna:
| Gamety | AB | Ab | aB | ab |
| ab | AaBb | Aabb | aaBb | aabb |
Fenotypy i ich stosunek:
- rośliny kwitnące na niebiesko: rośliny kwitnące na fioletowo: rośliny kwitnące na biało 1:1:2
- 25% kwiaty fioletowe, 25% niebieskie, 50% białe
