Biologia - Test diagnostyczny (matura próbna) Grudzień 2024, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie 1.
Poniżej przedstawiono wzór strukturalny cząsteczki ludzkiego hormonu – wazopresyny. Wydzielanie tego hormonu prowadzi do różnych reakcji fizjologicznych organizmu, m.in. do skurczu tętniczek zaopatrujących w krew naczynia przedwłosowate i sieć naczyń włosowatych.
kofeiny jest przyczyną ograniczenia resorpcji sodu w kanaliku bliższym (proksymalnym) nefronu, co przekłada się na większą ilość wody wydalanej wraz z moczem.
1.1. (0–2)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe dotyczące wazopresyny. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Wazopresyna należy do hormonów (steroidowych / niesteroidowych). Ten hormon jest wydzielany przez (podwzgórze / przysadkę mózgową) i wpływa na ilość (wody / glukozy) wydalanej wraz z moczem.
1.2. (0–1)
Uzupełnij poniższy schemat – wpisz dwie brakujące reszty aminokwasowe tak, aby powstała poprawna sekwencja wazopresyny. Odpowiedź zapisz z wykorzystaniem trójliterowych oznaczeń aminokwasów.
1.3. (0–1)
Określ wpływ wydzielania wazopresyny na wartość ciśnienia tętniczego krwi.
1.4. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego wywołane przez kofeinę ograniczenie resorpcji jonów sodu w kanaliku bliższym nefronu skutkuje zwiększonym wydalaniem wody wraz z moczem.
Rozwiązanie
1.1. (0–2)
Zasady oceniania
2 pkt – za podkreślenie poprawnych określeń w trzech nawiasach.
1 pkt – za podkreślenie poprawnych określeń w dwóch nawiasach.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Wazopresyna należy do hormonów (steroidowych / niesteroidowych). Ten hormon jest wydzielany przez (podwzgórze / przysadkę mózgową) i wpływa na ilość (wody / glukozy) wydalanej wraz z moczem.
Uwagi od BiologHelp:
W mojej ocenie użycie sformułowania "wydzielany" w powyższej informacji jest nieco niefortunne. Zgodnie z definicją Wielkiego słownika języka polskiego PAN oraz Słownika języka polskiego PWN "wydzielanie" wiąże się również z wytwarzaniem substancji przez daną strukturę.
Wazopresyna (a właściwie jej prekursor) jest syntetyzowana w ciałach dużych neuronów wydzielniczych jąder okołokomorowych podwzgórza. Następnie transportowana jest aksonami tych neuronów do tylnego płata przysadki, gdzie dochodzi do jej uwalniania.
W związku z powyższym należy zauważyć, że udzielenie prawidłowej odpowiedzi w omawianym zadaniu nie jest możliwe. To duże neurony wydzielnicze jąder okołokomorowych podwzgórza wydzielają wazopresynę. Ani podwzgórze, ani przysadka samodzielnie nie prowadzą jednak procesu wydzielania tego hormonu, rozumianego jako zarówno produkcja, jak i uwalnianie.
Zgodnie z prawdą można jedynie stwierdzić, że podwzgórze produkuje (syntetyzuje) wazopresynę, natomiast jej uwalnianie następuje w tylnym płacie (części nerwowej) przysadki.
1.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne uzupełnienie schematu.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Cys–Tyr–Phe–Gln–Asn–Cys–Pro–Arg–Gly–NH2
Uwaga:
Uznaje się odpowiedzi, w których użyto pełnych nazw aminokwasów lub kody IUPAC (F – fenyloalanina oraz R – arginina).
1.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne określenie, że wydzielanie wazopresyny jest przyczyną wzrostu wartości ciśnienia tętniczego krwi.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Wazopresyna podnosi ciśnienie krwi.
- Wzrośnie ciśnienie tętnicze krwi.
- Dodatni.
1.4. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – za poprawne wyjaśnienie, odnoszące się do ograniczenia zwrotnego wchłaniania wody z kanalika bliższego (proksymalnego) z uwzględnieniem osmotycznego mechanizmu transportu wody.
0 pkt – za odpowiedź niespełniającą wymagań na 1 pkt albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Kofeina blokuje wchłanianie ze światła kanalika sodu – substancji osmotycznie czynnej. Woda pozostaje w świetle kanalika i jest wydalana z moczem, ponieważ nie jest wchłaniana zwrotnie na zasadzie osmozy.
- W normalnych warunkach dzięki resorpcji jonów sodu w kanaliku proksymalnym dochodzi również do wchłaniania wody, ponieważ transport sodu jest przyczyną powstania gradientu osmotycznego.
- W kanaliku bliższym dochodzi do tzw. resorpcji obowiązkowej wody. Transport wody zachodzi biernie – przez kanały białkowe. Aby woda przechodziła przez te pory, najpierw musi zostać aktywnie przetransportowany sód, który jest polarny, i za nim podąża woda.
