1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 76.

Kategoria: Układ pokarmowy i żywienie Układ nerwowy i narządy zmysłów Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Czynności układu pokarmowego są regulowane między innymi przez autonomiczny układ nerwowy. Na rysunku przedstawiono wydzielanie substancji przez komórki żołądka pod wpływem działania impulsu nerwowego.

Na podstawie: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, red. W. Traczyk, A. Trzebski, Warszawa 2001, s. 756.
a)Korzystając z rysunku i własnej wiedzy, wykreśl w zdaniach, spośród zapisanych kursywą, niewłaściwe wyrażenia w taki sposób, aby powstała informacja prawdziwa. Uzasadnij swój wybór.

Nerwy błędne należą do nerwów rdzeniowych/czaszkowych. Są to nerwy, w których przebiegają włókna współczulne/przywspółczulne autonomicznego układu nerwowego.

b)Opisz widoczną na rysunku drogę odśrodkową łuku odruchowego autonomicznego, korzystając z oznaczeń I–III, i pamiętając, że składa się ona z dwóch neuronów.

c)Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń na temat pokarmowych odruchów bezwarunkowych i warunkowych. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.
Lp. Informacja Prawda Fałsz
1. Smak pokarmu jest bodźcem bezwarunkowym, a widok pokarmu – bodźcem warunkowym odruchu wydzielania soku żołądkowego.
2. Pokarmowy odruch warunkowy kształtuje się wtedy, gdy ośrodek głodu w podwzgórzu jest pobudzony, a ośrodek sytości – zahamowany.
3. Odruchy bezwarunkowe i warunkowe podlegają w życiu osobniczym niewielkim zmianom.

Rozwiązanie

a)
(0-1)

rdzeniowych / czaszkowych; współczulne / przywspółczulne

Przykład poprawnej odpowiedzi
Uzasadnienie: Na rysunku widoczne jest, że nerw błędny odchodzi od mózgu, więc jest to nerw czaszkowy. Acetylocholina uwalniana z zakończeń neuronów pobudza wydzielanie komórek gruczołowych. Pracę układu pokarmowego pobudzają włókna układu przywspółczulnego.

b)
(0-1)

Przykład poprawnej odpowiedzi
Na rysunku przedstawiono drogę odśrodkową łuku odruchowego autonomicznego: I. OUN (mózg / mózgowie)  II. neuron przedzwojowy  III. neuron zwojowy  efektor (komórka gruczołowa).

c)
(0-1)

1. P; 2. P; 3. F

Wskazówki

a)
Zastanów się, jaka jest różnica między nerwami czaszkowymi a rdzeniowymi i odszukaj na rysunku początek nerwu błędnego. Przypomnij sobie, jak na układ pokarmowy wpływają włókna nerwowe części współczulnej, a jak części przywspółczulnej autonomicznego układu nerwowego. Sprawdź na rysunku, czy wpływ włókien nerwowych na układ pokarmowy jest hamujący, czy pobudzający i udziel odpowiedzi.

b)
Wnikliwie przeanalizuj rysunek, na którym jest przedstawiona droga odśrodkowa łuku odruchowego autonomicznego (w nieco odmienny niż zazwyczaj sposób). Zauważ, że początek tej drogi mieści się w mózgu, od którego odchodzi neuron docierający do zwoju nerwowego, a z nim, poprzez synapsę, łączy się drugi neuron. Uważaj, aby w opisie, łuku odruchowego autonomicznego nie pominąć efektora, znajdującego się na końcu drogi odśrodkowej, który graficznie nie tworzy jednolitej całości z drogami nerwowymi.

c)
Zastanów się i rozpoznaj, które bodźce pochodzące z pokarmu, działając na człowieka, wywołują pokarmowe odruchy bezwarunkowe, a które wywołują odruchy warunkowe. Przypomnij sobie, że informacje płynące włóknami nerwu błędnego do komórek wydzielniczych żołądka pochodzą (między innymi) z podwzgórza, gdzie mieści się ośrodek głodu i sytości. Analizując stałość odruchów, uwzględnij fakt, że odruchy warunkowe są nabyte (wyuczone), a więc mogą ulegać zmianie lub wygaszeniu (przy braku wzmocnienia) w przeciwieństwie do odruchów bezwarunkowych, które są wrodzone.