Biologia - Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 19.
Geny odpowiadające za kolor ciała i kształt skrzydeł muszki owocowej (Drosophila melanogaster) występują na chromosomie 2. Dominujący allel genu odpowiadającego za kolor ciała (B) determinuje szarą barwę, a recesywny allel (b) warunkuje ciemne zabarwienie. Kształt skrzydeł zależy od dwóch alleli innego genu: dominujący allel (G) warunkuje normalne, proste skrzydła, natomiast allel recesywny (g) – skrzydła wygięte. Skrzyżowano podwójnie homozygotyczną, ciemną samicę o wygiętych skrzydłach z podwójnie heterozygotycznym, szarym samcem o prostych skrzydłach. Otrzymano liczne potomstwo o czterech fenotypach w różnej liczebności:
435 osobników szarych o prostych skrzydłach,
441 osobników ciemnych o skrzydłach wygiętych,
158 osobników szarych o skrzydłach wygiętych,
166 osobników ciemnych o prostych skrzydłach.
19.1. (0–1)
Zapisz genotypy krzyżowanych osobników: wykorzystaj podane w tekście oznaczenia alleli obu genów.
Genotyp samicy:
Genotyp samca:
19.2. (0–1)
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Zrekombinowane układy alleli w potomstwie muszek o opisanych genotypach powstały dzięki procesowi crossing-over, który zaszedł w
- spermatocytach.
- oocytach.
- plemnikach.
- komórkach jajowych.
19.3. (0–2)
Oblicz odległość, w jakiej w chromosomie 2. leżą geny warunkujące kolor ciała i kształt skrzydeł muszki owocowej. Zapisz obliczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź:
19.4. (0–1)
Zapisz oczekiwany stosunek fenotypów, który wystąpiłby w potomstwie tej pary muszek w sytuacji, gdyby geny warunkujące kolor ciała i kształt skrzydeł znajdowały się w różnych chromosomach.
Stosunek fenotypów:
szare o prostych skrzydłach : ciemne o wygiętych skrzydłach : szare o wygiętych skrzydłachciemne o prostych skrzydłach
Rozwiązanie
19.1. (0–2)
Schemat punktowania:
1 p. – za prawidłowe zapisanie obu genotypów z użyciem oznaczeń podanych w tekście.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Genotyp samicy: bbgg lub bg/bg
Genotyp samca: BbGg lub BG/bg lub bg/BG
Uwaga: Zapis genotypu bb/gg jest nieprawidłowy.
19.2. (0–2)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne zaznaczenie dokończenia zdania.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
A
19.3. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za prawidłowe obliczenie odległości pomiędzy genami i podanie wyniku z jednostką
(cM, centymorgan, jednostka mapowa, dopuszczalny % rekombinantów lub częstość
rekombinantów 27% lub 0,27).
1 p. – za zastosowanie prawidłowej metody obliczenia odległości pomiędzy genami (iloraz
sumy rekombinantów i sumy wszystkich osobników), ale błąd w obliczeniach lub
podanie wyniku z niewłaściwą jednostką (np. 0,27 cM lub 27).
0 p. – za nieprawidłową metodę obliczenia lub podanie jedynie wyniku, lub za brak
odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
Obliczenia:
(435+441+158+166=) 1200 – 100%
324 – X%
324 x 100% = 1200 x X%
X = 27cM / jednostek mapowych / 27% (dopuszcza się 0,27 bez jednostki)
Uwaga:
Zdający może policzyć osobno odsetek, jaki stanowi każda z obu grup rekombinantów i zsumować je (wówczas, w zależności od przyjętego zaokrąglenia, wynik może wynosić: 26,99cM [13,166% + 13,833%]).
19.4. (0–2)
Schemat punktowania
1 p. – za zapisanie właściwego stosunku fenotypów.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
szare o prostych skrzydłach : ciemne o skrzydłach wygiętych : szare o skrzydłach wygiętych : ciemne o prostych skrzydłach: 1 : 1 : 1 : 1.
Uwaga:
Odpowiedź dopuszczalna: 1⁄4 : 1⁄4 : 1⁄4 : 1⁄4 (po 1⁄4) lub 25% : 25% : 25% : 25% (po 25%).
