Biologia - Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 9.

Kategoria: Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Typ: Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Insektycydy to substancje z grupy pestycydów używane do zwalczania szkodliwych owadów w uprawach rolnych, lasach, magazynach z żywnością, a także w mieszkaniach.
W tabeli przedstawiono zmiany na przestrzeni lat 1910–1990 liczby gatunków owadów odpornych na przynajmniej jeden insektycyd.

Lata	Liczba gatunków odpornych na przynajmniej jeden insektycyd
1910	0
1930	20
1950	25
1960	100
1970	200
1980	400
1990	490

Na podstawie: A. Mackenzie, A. Ball, S. Virdee, Krótkie wykłady. Ekologia, Warszawa 2003.

9.1. (0–2)

Na podstawie danych z tabeli narysuj wykres liniowy, ilustrujący wzrost liczby gatunków odpornych na przynajmniej jeden insektycyd na przestrzeni lat 1910−1990.

9.2. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego wielokrotne stosowanie danego insektycydu zwiększa szanse na upowszechnienie się wśród owadów odporności na ten insektycyd.

9.3. (0–1)

Wyjaśnij, dlaczego insektycydy mogą mieć szkodliwy wpływ na stan zdrowia organizmów zajmujących wyższe poziomy troficzne.

Rozwiązanie

9.1. (0–2)

Rozwiązanie:

Schemat punktowania:
2 pkt – za w całości poprawne wykonanie wykresu, tj.:

prawidłowe opisanie osi współrzędnych oś X – rok/lata oraz oś Y – liczba gatunków odpornych (na przynajmniej jeden insektycyd)

oraz

prawidłowe wyskalowanie osi Y, naniesienie punktów na wykresie (i narysowanie krzywej)

1 pkt – a prawidłowe opisanie osi lub niepełny opis osi, ale poprawne naniesienie punktów i narysowanie krzywej
0 pkt – za w całości błędne skonstruowanie wykresu

9.2. (0–1)

Rozwiązanie:

W wyniku wielokrotnego stosowania insektycydów giną osobniki nieodporne na insektycydy, a przeżywają osobniki odporne, które rozmnażają się, przekazując gen odporności potomstwu, dzięki czemu gen ten upowszechnia się w populacji.
Wielokrotne stosowanie tych samych insektycydów stwarza warunki faworyzujące osobniki odporne, które mają większą szansę na przeżycie i rozród/wydanie potomstwa odpornego na insektycydy – dlatego każde następne pokolenie zawiera większy procent osobników odpornych.

Schemat punktowania:
1 pkt – za poprawną odpowiedź uwzględniającą przeżywanie i rozród/zwiększanie liczebności osobników odpornych/upowszechnienie genu odporności w populacji owadów
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. odnoszącą się tylko do przeżywania osobników odpornych lub odpowiedź merytorycznie niepoprawną, lub brak odpowiedzi

9.3. (0–1)

Rozwiązanie: Insektycydy mogą kumulować się w tkankach organizmów/nie są rozkładane przez organizmy i ich stężenie wzrasta w kolejnych poziomach troficznych do poziomu szkodliwego dla zdrowia niektórych organizmów/ doprowadza do wyginięcia/zmniejszenia liczebności organizmów w kolejnych poziomach troficznych.

Schemat punktowania:
1 pkt – za poprawną odpowiedź uwzględniającą kumulowanie się substancji szkodliwych w organizmach i wzrost ich stężenia w kolejnych poziomach troficznych
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. uwzględniającą tylko kumulowanie się substancji szkodliwych bez odniesienia się do wzrostu ich stężenia na kolejnych poziomach troficznych lub brak odpowiedzi