Biologia - Matura Czerwiec 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 14.
Karibu to wspólna nazwa północnoamerykańskich podgatunków renifera, zamieszkujących przede wszystkim tundrę. Ich podstawowym pokarmem są mchy, porosty, trawy, karłowate brzozy i płożące wierzby. Niekiedy renifery ogryzają zasobne w związki wapnia i fosforu poroże, zrzucone przez innego osobnika. Takie zachowanie karibu występuje często na terenach, na których gleby są ubogie w niektóre składniki mineralne.
14.1. (0–1)
Spośród przykładów podstawowego pokarmu karibu podanych w tekście wybierz ten, który nie jest pokarmem roślinnym. Odpowiedź uzasadnij.
14.2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego renifery żyjące na niektórych obszarach włączają do swojej podstawowej diety także poroża innych osobników.
Rozwiązanie
14.1. (0–1)
Rozwiązanie
Przykładem głównego pokarmu karibu, który nie jest pokarmem roślinnym są porosty,
ponieważ:
- ich plechy zbudowane są ze strzępek grzybów.
- istnieją dzięki symbiozie grzybów i jednokomórkowych glonów/ sinic.
Schemat punktowania:
1 pkt – za wybór porostów i poprawne uzasadnienie uwzględniające budowę plechy
porostów lub symbiozę organizmów
0 pkt – za odpowiedź niepełną np. nie zawierającą uzasadnienia lub odpowiedź
niepoprawną, lub brak odpowiedzi
14.2. (0–1)
Rozwiązanie:
W ten sposób renifery:
- uzupełniają niedobory składników pokarmowych, gdyż odżywiają się pokarmem ubogim w składniki pokarmowe
[odpowiedź niepełna wg. oryginalnego schematu punktowania - patrz uwaga niżej] - uzupełniają w ten sposób braki składników pokarmowych w pokarmie zjadanym na tych obszarach.
[odpowiedź niepełna wg. oryginalnego schematu punktowania - patrz uwaga niżej]
Schemat punktowania:
1 pkt – za wyjaśnienie uwzględniające brak/niedobór związków mineralnych w glebie
i w związku z tym, ich brak/niedobór w pokarmie roślinnym karibu
0 pkt – za odpowiedź niepełną, np. odnoszącą się tylko do braku/niedoboru związków
mineralnych w glebie lub tylko braku/niedoboru związków mineralnych
w pokarmie, lub odpowiedź niepoprawną, lub brak odpowiedzi
Uwagi od BiologHelp:
Podane przez CKE propozycje odpowiedzi oraz schemat punktowania są niespójne. Zgodnie ze schematem punktowania odpowiedzi zaproponowane przez CKE są niepełne i nie powinny zostać punktowane. Aby bowiem otrzymać 1 pkt należy w odpowiedzi uwzględnić zarówno niedobór związków mineralnych w glebie jak i będący jego następstwem niedobór tych składników w pokarmie roślinnym karibu. W proponowanych odpowiedziach autor odniósł się tylko do niedoboru składników mineralnych w pokarmie, za co powinno być przyznane 0 pkt. Co do zasady w pytaniach typu "wyjaśnij" należałoby spróbować odtworzyć ciąg przyczynowo-skutkowy (w tym wypadku w uproszczeniu wyglądałby on tak:
uboga w minerały gleba → ubogi w minerały pokarm roślinny → potrzeba uzupełnienia składników mineralnych przez karibu z innego źródła.
Poniżej podaję moją autorską propozycję odpowiedzi, która powinna lepiej oddać wymagania ze schematu punktowania:
- Na obszarach o glebach ubogich w niektóre składniki mineralne rośliny i porosty mogą zgromadzić (uzyskać) mniejszą ilość składników mineralnych. Dlatego renifery żyjące na takich obszarach włączają do swojej diety oprócz ubogiego w składniki mineralne pokarmu roślinnego i porostów również zasobne w te składniki poroża innych osobników, aby uzupełnić niedobory.
