Biologia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 12.
Wyróżnia się trzy rodzaje włosowatych naczyń krwionośnych: naczynia o ścianie ciągłej, naczynia o ścianie okienkowej oraz naczynia o ścianie nieciągłej (zatokowe). Ich opisy przedstawiono poniżej.
- W naczyniach o ścianie ciągłej występują: pozbawiony przerw śródbłonek mający zwartą organizację komórek oraz otaczająca go ciągła błona podstawna.
- Naczynia o ścianie okienkowej mają komórki śródbłonka, w których cytoplazmie znajdują się liczne, regularnie rozmieszczone cieńsze warstwy − okienka, które w większości są przesłonięte białkową błoną. Są to rejony o zwiększonej przepuszczalności. Ich błona podstawna, otaczająca śródbłonek, jest ciągła.
- Naczynia o ścianie nieciągłej, tzw. naczynia zatokowe, cechuje nieciągłość śródbłonka – w jego strukturze pomiędzy rozsuniętymi komórkami tworzą się luki. Błona podstawna jest nieciągła lub jej brakuje.
Transport substancji drobnocząsteczkowych przez błonę komórkową odbywa się za pomocą określonych transporterów.
T. Cichocki, J A. Litwin, J. Mirecka, Kompendium histologii. Podręcznik dla studentów nauk medycznych i przyrodniczych, Kraków 2002.
Wykaż związek między występowaniem naczyń włosowatych o ścianie okienkowej w kłębuszkach nerkowych a zachodzącym w nich procesem filtracji krwi.
Rozwiązanie
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wykazanie związku między występowaniem w kłębuszku nerkowym
naczyń o ścianie okienkowej, a zachodzącym w nich procesem filtracji krwi,
odnoszącym się do zapobiegania przenikaniu z krwi elementów morfotycznych
i substancji wielkocząsteczkowych.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
- Dzięki takiej budowie do moczu pierwotnego nie przechodzą elementy morfotyczne krwi i związki wielkocząsteczkowe (białka osocza), a przenika woda wraz z rozpuszczonymi w niej różnymi substancjami (drobnocząsteczkowymi).
- Ten rodzaj nabłonka zapewnia częściową przepuszczalność dla mniejszych cząsteczek podczas filtracji krwi. Naczynia o ścianie ciągłej uniemożliwiałyby to, a przez naczynia o ścianie nieciągłej przenikałyby nawet elementy morfotyczne krwi.
