1. Strona główna
  2. Matura i studia

Matura rozszerzona 2013 - przykładowe odpowiedzi

Pragnąc zaspokoić ciekawość wielu tegorocznych maturzystów publikuję poniżej proponowane przeze mnie odpowiedzi jakich można by było udzielić na dzisiejszej maturze z biologii, na poziomie rozszerzonym. Nie wiem niestety jak będzie wyglądał klucz opracowany przez CKE, ale w moim mniemaniu poniższe odpowiedzi powinny być uznane za prawidłowe.

Artykuł zawiera autorskie odpowiedzi stworzone przed publikacją oficjalnego klucza. Aby zapoznać się z oficjalnym kluczem CKE powyższej matury skorzystaj z jednej z poniższych opcji:

Zadanie 1. (1pkt)

Tkanka tłuszczowa podskórna - funkcja termoizolacyjna
lub
Tkanka tłuszczowa tworząca torebkę tłuszczową nerki - funkcja ochronna (utrzymuje nerkę w odpowiedniej pozycji i chroni przed urazami mechanicznymi)

Zadanie 2. (1pkt)

drewno, sklerenchyma

Zadanie 3. (2pkt)

  1. Zewnętrzną przestrzeń komórki oznaczono na schemacie cyfrą 1, ponieważ po tej stronie występują łańcuchy wielocukrowe glikolipidów i glikoprotein, tworzące glikokaliks na powierzchni komórki.
  2. Cholesterol

Zadanie 4. (2pkt)

  1. Z jądra komórkowego do cytoplazmy: mRNA Z cytoplazmy do jądra komórkowego: białka, nukleotydy
  2. Większa aktywność metaboliczna komórki wiąże się z bardziej nasiloną syntezą enzymów i cząsteczek sygnałowych, a co za tym idzie nasileniem transkrypcji w jądrze komórkowym. To z kolei wymaga zwiększonej wymiany substratów i produktów tych procesów między jądrem, a cytoplazmą co możliwe jest dzięki zwiększeniu ilości porów w otoczce jądrowej.

Zadanie 5. (2pkt)

Komórka A: roztwór hipertoniczny, kierunek przepływu wody - z komórki, objętość komórki zmniejsza się

Komórka B: roztwór izotoniczny, kierunek przepływu wody - z i do komórki, objętość komórki pozostaje bez zmian

Komórka C: roztwór hipotoniczny, kierunek przepływu wody - do komórki, objętość komórki zwiększa się

Zadanie 6. (2pkt)

  1. EPO nie może być wytwarzane przez komórki prokariotyczne, ponieważ nie posiadają one aparatów Golgiego, niezbędnych do stworzenia tej gligoproteiny w procesie obróbki potranslacyjnej.
    1. P
    2. P
    3. F

Zadanie 7. (2pkt)

  1. Albinizm, polega on na niemożności zsyntetyzowania melaniny, która jest barwnikiem występującym m.in. w skórze i we włosach. Wynika to z braku prawidłowego enzymu biorącego udział w syntezie melaniny z dwuhydroksyfenyloalaniny i skutkuje m.in. bardzo jasnym zabarwieniem skóry i włosów.
  2. Osoby z mutacją tego enzymu nie posiadają w skórze melaniny, która jest barwnikiem pochłaniającym szkodliwe promieniowanie UV i przez to chroniącym komórki skóry przed uszkodzeniem. Brak tego barwnika u osób z mutacją skutkuje brakiem ochrony i silniejszym oddziaływaniem UV na skórę.

Zadanie 8. (1pkt)

Gdy tętno jest przyspieszone skróceniu ulega w głównej mierze czas rozkurczu komór serca, dzięki czemu serce może wykonać więcej cykli w jednostce czasu.

Zadanie 9. (2pkt)

  1. A
  2. Układ bodźco-przewodzący serca w sposób automatyczny generuje i rozprowadza impulsy stymulujące skurcz mięśnia sercowego, dzięki czemu serce nie potrzebuje bodźców z pozostałej części organizmu aby się kurczyć.

Zadanie 11. (1pkt)

Insulina obniża poziom glukozy we krwi poprzez zahamowanie glukoneogenezy, nasilenie syntezy glikogenu z glukozy w wątrobie, zwiększa transport glukozy do komórek organizmu oraz przyspiesza utlenianie glukozy.

Zadanie 12. (1pkt)

O w niedoczynności tarczycy możemy mieć tak na prawdę do czynienia zarówno ze zbyt niskim poziomem TSH (tarczyca wtedy nie jest pobudzana do wydzielania hormonów), lub też ze zbyt wysokim poziomem tego hormonu (tarczyca nie odpowiada na sygnał z przysadki). Jako, że autorzy pytania sugerują zwrócenie uwagi na sprzężenie zwrotne, należałoby wziąć pod uwagę tylko tą drugą opcję, a zatem:

Poziom TSH wzrośnie, ponieważ tarczyca nie reaguje na TSH i nie wydziela swoich hormonów (T3 i T4), które w normalnych warunkach hamują zwrotnie wydzielanie TSH przez przysadkę. Mamy zatem do czynienia z brakiem sprzężenia zwrotnego ujemnego, które wyhamowałoby wydzielanie TSH.

Zadanie 13. (1pkt)

1-B, 2-A, 3-D, 4-C

Zadanie 14. (1pkt)

A-4, B-1, C-3

Zadanie 15. (1pkt)

Przekształcenie pirogronianu w mleczan służy odzyskaniu przenośnika wodoru (NAD), który jest potrzebny w poprzednich etapach fermentacji, podczas wytwarzania ATP. Zredukowany NAD do NADH oddaje wodór na pirogronian redukując go do mleczanu, dzięki czemu może ponownie posłużyć jako odbiorca wodoru.

Zadanie 16. (1pkt)

Niska temperatura ogranicza oddychanie komórkowe, odpowiedzialne za utratę substancji zapasowych, jak również ogranicza straty wody w procesie parowania, dzięki czemu również ogranicza spadek masy przechowywanych warzyw i owoców.

Zadanie 17. (1pkt)

  1. Leukoplasty pełnią funkcję magazynów materiałów zapasowych takich jak białka, skrobia czy tłuszcze.
  2. Pod wpływem światła leukoplasty w bulwach ziemniaka przekształcają się w zawierające chlorofil chloroplasty, co objawia się zielenieniem bulw.

Zadanie 18. (3pkt)

    1. łyko, przewodzi asymilaty w dół korzenia
    2. drewno, transportuje wodę i sole mineralne w górę rośliny
  2. np. brak rozwiniętego drewna i łyka wtórnego, brak miazgi.

Zadanie 19. (2pkt)

  1. Objętość gazu zebranego w probówkach.
  2. Rośliny z zestawu B miały dostęp do pochodzących z KHCO3 jonów węglanowych, będących substratem do fotosyntezy, podczas gdy w zestawie A otoczenie roślin było uboższe w te jony. Dodatkowo pozytywny wpływ na intensywność fotosyntezy miały jony K+ pochodzące z KHCO3.

Zadanie 20. (1pkt)

Ze względu na liczne elementy czepne występujące na powierzchni diaspor przedstawionych na rysunkach, są one najprawdopodobniej rozprzestrzeniane przy udziale zwierząt. Elementy czepne przytwierdzają diasporę do zwierzęcia, które może w ten sposób przetransportować ja w inne miejsce.

Zadanie 21. (2pkt)

  1. Próbą kontrolną jest zestaw I, ponieważ w zestawie tym rośliny nie zostały poddane żadnym dodatkowym zabiegom (usunięcia liścieni). Wzrost roślin w tym zestawie jest znany, przewidywalny i do niego odnosimy wyniki z pozostałych prób, w których dokonaliśmy modyfikacji w postaci usunięcia liścieni.
  2. Obecność liścieni umożliwia prawidłowy wzrost i rozwój siewek fasoli. Dzieje się to ze względu na znany fakt, iż liścienie są magazynem substancji zapasowych wykorzystywanych przez roślinę w pierwszej fazie wzrostu, fakt ten jednak nie został bezpośrednio stwierdzony w powyższym doświadczeniu.

Zadanie 22. (1pkt)

Jest to zapłodnienie krzyżowe. Umożliwia ono uzyskanie większej zmienności w populacji w wyniku wymiany genów pochodzących od obojga rodziców. Dzięki temu populacja jest bardziej odporna na zmieniające się warunki środowiska.

Zadanie 23. (2pkt)

  1. Zmniejszonej ilości tlenu rozpuszczonego w wodzie towarzyszy zwiększenie się stężenia hemoglobiny w hemolimfie rozwielitek.
  2. Dzięki temu zjawisku rozwielitki mogą żyć w środowisku uboższym w tlen, ponieważ zwiększone stężenie hemoglobiny umożliwia wydajniejsze pobranie i transport tlenu ze środowiska.

Zadanie 24. (3pkt)

    • wilgotna powierzchnia skóry ułatwiająca przenikanie gazów oddechowych
    • pokrycie nabłonkiem jednowarstwowym i brak rogowacenia umożliwia przenikanie gazów oddechowych do krwi
    • dobre unaczynienie umożliwia efektywną wymianę gazową
  2. Niewielkie rozmiary ciała tych salamander sprawiają, że mają one korzystny stosunek powierzchni ciała do jego masy, dzięki czemu przenikanie gazów oddechowych przez stosunkowo dużą powierzchnię ciała jest wystarczające do utrzymania ich funkcji życiowych.

Zadanie 25. (1pkt)

W środowisku słodkowodnym żyje najprawdopodobniej gatunek A, ponieważ wydala on największe ilości amoniaku. Tylko organizmy żyjące w hipotonicznym środowisku wód słodkich mogą sobie pozwolić na wydalanie dużych ilości wody, jaka jest niezbędna do usunięcia toksycznego amoniaku. Wynika to z faktu, że woda napływa do ich ciała na zasadzie osmozy.

Zadanie 26. (1pkt)

C

Zadanie 27. (1pkt)

Sformułowanie zostało błędnie użyte, ponieważ kod genetyczny określa sposób w jaki odczytywana jest informacja genetyczna, który jest identyczny i niezmienny dla wszystkich organizmów. Autorom tekstu chodziło zapewne o zmianę sekwencji nukleotydów w DNA plemników, a nie zmianę sposobu odczytu zawartych w nim informacji.

Zadanie 28. (2pkt)

  1. Model dziedziczenia I - 2
    Model dziedziczenia II - 2, 3
  2. Model dziedziczenia I - 50%
    Model dziedziczenia II - 25%

Zadanie 29. (2pkt)

  1. 1, 7, 9
  2. Ponieważ ojciec jest zdrowy, a więc nie może przekazać wadliwego allelu córce. Córka zatem może otrzymać wadliwy allel tylko od matki nosicielki, natomiast aby rozwinęła się u niej choroba potrzebne są dwa wadliwe allele - od matki i od ojca. Taka sytuacja nie jest możliwa w tym wypadku.

Zadanie 30. (2pkt)

Pasza zawierająca ksantofil: tłuszcz biały - 75%, tłuszcz żółty - 25%

Pasza bez ksantofilu: tłuszcz biały - 100%, tłuszcz zółty - 0%

Zadanie 31. (2pkt)

  1. A
    1. konsument I-rzędu,
    2. konsument II-rzędu (konsument II lub wyższych rzędów, II lub wyższy poziom troficzny, drapieżniki)

Zadanie 32. (1pkt)

B

Zadanie 33. (2pkt)

  1. Izolacja prezygotyczna polega na powstaniu mechanizmów zapobiegających zapyleniu i tym samym wytworzeniu zygoty, pomiędzy dwoma gatunkami roślin.
  2. B, C

Zadanie 34. (2pkt)

  1. np. metan, tlenki azotu, freony
  2. Zwiększona emisja gazów cieplarnianych powoduje zwiększone zatrzymywanie energii docierającej do ziemi w postaci promieniowania słonecznego. Gazy te działają podobnie jak szyba w szklarni przepuszczając docierające promieniowanie słoneczne, natomiast zatrzymując uwolnioną energię w postacie ciepła. Zwiększona ich ilość pogłębia ten efekt.

Zadanie 35. (2pkt)

B i C

Zadanie 36. (3pkt)

  1. Ziemniak ten nie jest organizmem transgenicznym, ponieważ wprowadzony do jego genomu gen pochodził od niego samego, nie zaś od innego organizmu.
  2. Ma to na celu zniwelowanie możliwości rozprzestrzenienia się nasion i tym samym tego ziemniaka w środowisku naturalnym.
  3. Uprawa i wykorzystanie tego ziemniaka w przemyśle może zaoszczędzić duże ilości energii i wody, zmniejszając dzięki temu wykorzystanie zasobów naturalnych i emisję zanieczyszczeń w postaci ścieków czy wynikłych z procesu wytwarzania energii w elektrowniach.

Ewentualne uwagi i sugestie proponuję zgłaszać w komentarzach do stosownego postu na facebookowym fanpage'u.