Nowa matura rozszerzona z biologii 2015 - proponowane odpowiedzi
Podobnie jak i w poprzednich latach postanowiłem zmierzyć się z tegoroczną maturą z biologii na poziomie rozszerzonym. Poniżej publikuję opracowane przeze mnie propozycje prawidłowych odpowiedzi do zadań z arkusza nowej matury. Być może nie ująłem wszystkich prawidłowych wersji, ale mam nadzieję, że poniższe odpowiedzi będą zgodne z oficjalnym kluczem;) W kolejnym artykule zamierzam zająć się arkuszem matury rozszerzonej przygotowanym według starej formuły.
Zadanie 1.1 (0-1)
Grupa C: rekin, tuńczyk
Grupa E: żółw
Zadanie 1.2 (0-1)
D, E, F
Zadanie 1.3 (0-1)
D
Zadanie 2 (0-2)
Szorstka siateczka śródplazmatyczna: Organellum to bierze udział w syntezie białek z aminokwasów (translacji) stąd też początkowy wzrost radioaktywności w wyniku nagromadzenia radioaktywnych aminokwasów wbudowywanych do łańcuchów białkowych. Spadek radioaktywności wiąże się z przemieszczeniem gotowych białek (a tym samym radioaktywnych aminokwasów, z których się składają) do innych organelli komórkowych.
Aparat Golgiego: Organellum to bierze udział w obróbce potranslacyjnej białek oraz pakowaniu ich w pęcherzyki wysyłane w kierunku błony komórkowej. Wzrost radioaktywności tego orgenellum (towarzyszący spadkowi radioaktywności siateczki śródplazmatycznej szorstkiej) wynika z przemieszczenia się nowo zsyntetyzowanych białek zawierających radioaktywne aminokwasy z siateczki do aparatu Golgiego celem ich obróbki. Późniejszy spadek radioaktywności wiąże się z zapakowaniem białek w pęcherzyki wysłane w kierunku błony komórkowej.
Zadanie 3 (0-1)
- T
- N
- T
Zadanie 4.1 (0-1)
Np.:
- Organelle te posiadają własny materiał genetyczny w postaci kolistej cząsteczki DNA, charakterystycznej dla prokariontów
- Orgenelle te posiadają rybosomy o stałej sedymentacji 70s, charakterystyczne dla organizmów prokariotycznych
- Organelle te otoczone są podwójną błoną białkowo-lipidową, z których zewnętrzna może odpowiadać pęcherzykowi endocytarnemu
- Nowe mitochondria i chloroplasty powstają w wyniku podziału już obecnych organelli, czemu towarzyszy replikacja ich materiału genetycznego (innymi słowy w wyniku procesu przypominającego podział komórkowy)
Zadanie 4.2 (0-1)
Powyższe stwierdzenie nie jest prawdziwe, ponieważ proces przepompowywania protonów (H+) podczas transportu elektronów przez przenośniki łańcucha transportu elektronów nie prowadzi bezpośrednio do syntezy ATP, lecz służy wytworzeniu gradientu (różnicy stężeń) H+ w poprzek błony wewnętrznej, który wtórnie wykorzystywany jest przez enzym syntazę ATP do syntezy ATP.
Zadanie 4.3 (0-1)
Transport protonów (H+) z matriks mitochondrium i stromy chloroplastu jest aktywny, ponieważ zachodzi wbrew gradientowi stężeń prowadząc do powstania różnicy stężeń H+ pomiędzy kompartmentami tych organelli i wiąże się z nakładem energii pochodzącej z transportu elektronów przez przenośniki związane z błoną.
Zadanie 4.4 (0-1)
Zbyt wysoka temperatura może doprowadzić do denaturacji białek wchodzących w skład łańcucha transportu elektronów oraz syntazy ATP (która bezpośrednio odpowiada za syntezę ATP) prowadząc tym samym do utraty ich funkcji i zatrzymania syntezy ATP w mitochondriach i chloroplastach.
Zadanie 4.5 (0-1)
ATP wytwarzany w chloroplastach powstaje w fazie zależnej od światła i służy jako źródło energii do syntezy węglowodanów.
Zadanie 4.6 (0-1)
Syntetyzowana w chloroplastach glukoza wykorzystywana jest przez mitochondria w procesie oddychania tlenowego.
Zadanie 5.1 (0-1)
- P
- F
- F
Zadanie 5.2 (0-1)
Bakterie należące do destruentów - biorą udział w rozkładaniu związków organicznych do nieorganicznych, takich jak sole amonowe, które dopiero w tej postaci mogą być przyswojone przez rośliny. Zwiększają tym samym pulę dostępnego roślinom azotu.
Bakterie nitryfikacyjne II - utleniają one azotany (III) do łatwiej przyswajalnych przez rośliny azotanów (V), zwiększając tym samym pulę dostępnego roślinom azotu.
Bakterie azotowe glebowe i brodawkowe - asymilują azot atmosferyczny nieprzyswajalny dla roślin do związków wykorzystywanych przez rośliny, zapewniając im dodatkowe źródło tego pierwiastka.
Zadanie 5.3 (0-1)
Grupa bakterii: bakterie nitryfikacyjne
Nazwa procesu: chemosynteza
Zadanie 6.1 (0-1)
- P
- F
- F
Zadanie 6.2 (0-1)
Do stwierdzenia, że osoba zdrowa i nieszczepiona przeciw HBV w przeszłości przeszła wirusowe zapalenie wątroby typu B nadaje się metoda II, ponieważ u takiej osoby wirus (a zatem jego antygeny i materiał genetyczny) nie jest już obecny w organizmie, natomiast obecne są przeciwciała, które posłużyły do jego eliminacji. Przeciwciała te mogą utrzymywać się przez długi czas po przebyciu choroby zapewniając nabytą odporność na powtórne zakażenie.
Zadanie 6.3 (0-1)
Aby z największą dokładnością określić typ wirusa HBV należy zastosować metodę III (PCR) polegającą na badaniu materiału genetycznego wirusa, ponieważ to właśnie ze względu na zmienność sekwencji DNA wyróżnia się jego typy. Ponadto metoda ta charakteryzuje się bardzo dużą czułością, dzięki czemu wystarczy nawet bardzo mała ilość wirusa do określenia jego typu.
Zadanie 7.1 (0-1)
Rozmieszczenie bakterii wynika z nierównomiernego rozmieszczenia tlenu, którego większe stężenie znajduje się w pobliżu części chloroplastu oświetlonej odpowiednim światłem. Pod wpływem światła w oświetlonej części chloroplastu zachodzi fotosynteza, której produktem ubocznym jest tlen wykorzystywany przez bakterie.
Zadanie 7.2 (0-2)
Problemy badawcze: 1, 3
Wnioski: 2, 5
Zadanie 7.3 (0-1)
Na podstawie przedstawionych doświadczeń nie można stwierdzić, że bakterie wykazują fototaksję dodatnią, ponieważ w zestawie A skupiły się one w tylko jednym z oświetlonych punktów (tam, gdzie był wytworzony tlen). W wypadku gdyby wykazywały one fototaksję dodatnią, powinny zgromadzić się w pobliżu obu oświetlonych jednakowo punktów.
Zadanie 8.1 (0-1)
Jemioła jest półpasożytem ponieważ do wzrostu wykorzystuje drzewa liściaste, od których czerpie wodę i sole mineralne poprzez ssawki, a jednocześnie jest zdolna samożywności w przebiegu fotosyntezy zachodzącej w zielonych liściach.
Zadanie 8.2 (0-1)
Nazwa tkanki przewodzącej: drewno (ksylem)
Nazwa komórek: naczynia
Zadanie 9.1 (0-2)
Odpowiednie wyskalowanie osi, oznaczenie itd.
Zadanie 9.2 (0-1)
Od tętnicy płucnej do żyły płucnej
Zadanie 9.3 (0-1)
Właściwe określenia w kolejnych nawiasach:
dyfuzji
niższe
wyższe
Zadanie 9.4 (0-1)
Wartości ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętnicy płucnej są niższe niż wartości ciśnienia parcjalnego we krwi żyły płucnej, ponieważ krew w tętnicy płucnej pochodzi z tkanek organizmu, którym tlen został oddany (krew została odtlenowana) na potrzeby oddychania tlenowego, natomiast ta nisko natlenowana krew przechodząc przez płuca do żył płucnych zostaje utlenowana, dzięki dyfuzji tlenu z pęcherzyków płucnych do krwi.
Zadanie 10 (0-1)
- - humoralna
- - komórkowa
- - nieswoista
- - swoista
Zadanie 11.1 (0-1)
Wymienione określenie odnosi się do układu współczulnego, ponieważ...
jego aktywacja powoduje zwiększenie częstości skurczów serca co zwiększa przepływ krwi w pracujących w trakcie walki lub ucieczki mięśniach zapewniając im tym samym zwiększony dowóz substratów energetycznych i tlenu
jego aktywacja powoduje rozszerzenie oskrzeli, dzięki czemu poprawia się wentylacja płuc, a tym samym utlenowanie krwi i zaopatrzenie pracujących w trakcie walki lub ucieczki mięśni w tlen potrzebny do ich wydajnej pracy
Zadanie 11.2 (0-1)
Dzięki antagonistycznemu działaniu obu części autonomicznego układu nerwowego w sytuacji zagrożenia zostają wyłączone funkcje organizmu zbędne w trakcie walki lub ucieczki (takie jak trawienie), natomiast po ustąpieniu zagrożenia układ przywspółczulny wyhamowuje rekcję stresową, zapobiegając przedłużającej się i w dłuższej perspektywie szkodliwej mobilizacji organizmu.
Zadanie 12.1 (0-1)
DD x DD
DD x Dd
DD x dd
Zadanie 12.2 (0-1)
Choroba hemolityczna noworodka może wystąpić w przypadku pary B, ponieważ matka nie posiada na swoich erytrocytach czynnika Rh, natomiast ojciec o możliwym genotypie DD lub Dd może przekazać dziecku allel D, przez co czynnik Rh będzie obecny również na krwinkach dziecka. W przypadku kontaktu krwi dziecka z krwią matki, organizm matki rozpozna czynnik Rh jako obcy i rozpocznie produkcję przeciwciał anty-Rh powodujących hemolizę krwi płodu.
Zadanie 13 (0-1)
B
Zadanie 14.1 (0-1)
Człowiek po przejściu ze słonecznego miejsca do zacienionego pomieszczenia zaczyna dostrzegać zarysy przedmiotów dopiero po pewnym czasie, ponieważ jego zaadaptowana do intensywnego światła siatkówka w przeważającej części fotoreceptorów ma rozłożony barwnik wzrokowy niezbędny do powstania impulsów nerwowych. Potrzeba pewnego czasu, aby w warunkach ciemniejszego pomieszczenia nastąpiła resynteza barwnika w fotoreceptorach i sygnał świetlny mógł być odebrany przez fotoreceptory dając widziany przez człowieka obraz.
Zadanie 14.2 (0-1)
Niedobór witaminy A skutkuje niedoborem retinalu, będącego jej pochodną, który jest składnikiem barwnika wzrokowego. Przy niedoborze retinalu nie ma dostatecznej ilości barwnika wzrokowego, potrzebnej do utrzymania wysokiej czułości pręcików, odpowiadających za widzenie po zmierzchu, co skutkuje pogorszeniem widzenia o zmierzchu.
Zadanie 15.1 (0-1)
Batat najprawdopodobniej należy do roślin dwuliściennych ze względu na siatkową (dłoniastą) nerwację liści oraz występowanie ogonka liściowego.
Zadanie 15.2 (0-1)
Korzeń batata, dzięki obecnym w jego budowie bulwom korzeniowym, spełnia funkcję spichrzową (magazynującą). Większa objętość korzenia pozwala mu zmagazynować potrzebne roślinie węglowodany.
Zadanie 16.1 (0-1)
Transpiracja
Zadanie 16.2 (0-1)
Zawieszony na statywie pod kloszem papierek pełnił rolę próby kontrolnej, celem której było upewnienie się, że wilgoć powodująca zmianę barwy papierków umieszczonych na liściach nie pochodziła z powietrza, a z procesu transpiracji. Krótki czas zmiany barwy papierka kontrolnego sugerowałby dużą wilgotność powietrza i jej wpływ na zmianę barwy pozostałych papierków.
Zadanie 16.3 (0-1)
II i C
Zadanie 17 (0-1)
Zaszczepienie rośliny dnia długiego na kwitnącej roślinie dnia krótkiego spowodowało zakwitnięcie również tej pierwszej (obu roślin) w warunkach krótkiego dnia. Wynik ten sugeruje, że w roślinie dnia krótkiego pod wpływem krótkiego dnia został wyprodukowany, bądź zaktywowany czynnik powodujący zakwitnięcie rośliny, który został przekazany roślinie dnia długiego, powodując jej zakwitnięcie w warunkach, w których zwykle nie zakwita.
Zadanie 18.1 (0-2)
AAbb, aaBB, aabb, Aabb, aaBb
Zadanie 18.2 (0-2)
Fenotypy w pokoleniu F2: kwiaty białe i kwiaty różowe
Stosunek liczbowy fenotypów F2: 9 różowych : 7 białych
Zadanie 18.3 (0-1)
- F
- F
- P
Zadanie 19.1 (0-1)
Struktura III-rzędowa: Występuje wiązanie dwusiarczkowe w obrębie łańcucha polipeptydowego A, utrzymujące jego strukturę III-rzędową
Struktura IV-rzędowa: Cząsteczka insuliny składa się z dwóch łańcuchów polipeptydowych połączonych dwoma mostkami dwusiarczkowymi
Zadanie 19.2 (0-1)
Bardziej zmienioną sekwencję aminokwasów będzie miał polipeptyd 1, ponieważ delecja obejmowała 4 nukleotydy, powodując przesunięcie ramki odczytu i zmianę sekwencji aminokwasów pozostałej części łańcucha idąc od miejsca delecji. W przypadku 2 utracona liczba nukleotydów obejmuje 3 pełne trójki kodujące, stąd też zmiana ograniczy się do utraty 3 nukleotydów.
Zadanie 19.3 (0-1)
Polipeptyd prawidłowy: metionina
Polipeptyd I: alanina
Zadanie 19.4 (0-1)
Mutacje te nie mogły być spowodowane działaniem kolchicyny, ponieważ blokada wrzeciona kariokinetycznego przez kolchicynę prowadzi do mutacji chromosomowych liczbowych, natomiast powyższe mutacje mają charakter mutacji punktowych.
Zadanie 20.1 (0-1)
Konkurencja międzygatunkowa spowodowała wyparcie Chthamalus stellatus z części jego niszy podstawowej, powodując tym samym zmniejszenie jego niszy realizowanej.
Zadanie 20.2 (0-1)
- T
- N
- N
Zadanie 20.3 (0-1)
Dzięki życiu w skupisku pąkle łatwiej mogą znaleźć partnera do zapłodnienia krzyżowego.
Zadanie 21.1 (0-1)
- drapieżnictwo
- mutualizm
Zadanie 21.2 (0-1)
Dzbankowate pułapki opisanych roślin są przykładem konwergencji, ponieważ pomimo braku pokrewieństwa i różnych rejonów występowania wykształciły podobnie wyglądające pułapki.
Zadanie 21.3 (0-1)
Dzbaneczniki dwuostrogowe żyją w środowiskach ubogich w składniki pokarmowe, do prawidłowego rozwoju wymagają dodatkowego źródła azotu jakim są szczątki złapanych owadów oraz odchody symbiotycznych mrówek. Brak tychże odchodów skutkuje niedoborem niezbędnych pierwiastków (głównie azotu) i co za tym idzie skarleniem rośliny.
Zadanie 22.1 (0-1)
Istnienie populacji szympansów o małej liczebności jest zagrożone ze względu na ograniczoną pulę genową (zmniejszoną różnorodność genetyczną) i większy stopień homozygotyczności populacji, co pociąga za sobą zmniejszoną odporność osobników na stresy i choroby, które mogą powodować zwiększoną śmiertelność w populacji.
Zadanie 22.2 (0-1)
Zwiększeniu różnorodności genetycznej populacji szympansów z rezerwatu Gombe służy utworzenie migracyjnych korytarzy leśnych łączących z innymi populacjami szympansów, co daje możliwość wymiany genów między populacjami poprzez migracje i krzyżówki między osobnikami z różnych populacji.
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
