Chemia - Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 28.

Kategoria: Aldehydy Rodzaje wiązań i ich właściwości Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

W poniższej tabeli zestawiono wartości temperatury wrzenia (pod ciśnieniem 1013 hPa) alkanu, alkanolu, alkanalu i alkiloaminy o zbliżonych masach cząsteczkowych.

Numer związku	Wzór związku	Masa cząsteczkowa, u	Temperatura wrzenia,°C
I	CH₃CH₂CH₃	44	– 42,2
II	CH₃CH₂OH	46	78,3
III	CH₃CHO	44	20,7
IV	CH₃CH₂NH₂	45	16,6

Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997.

Opisz przyczynę różnicy temperatury wrzenia alkanu i aldehydu oraz przyczynę różnicy temperatury wrzenia aldehydu i alkoholu. Odnieś się do budowy cząsteczek związków, których wzory wymieniono w tabeli.

Alkan i aldehyd:

Aldehyd i alkohol:

Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie przyczyny różnicy temperatury wrzenia w obu przypadkach.
0 p. – za poprawne wyjaśnienie przyczyny w jednym przypadku lub błędne wyjaśnienie przyczyny w obu przypadkach albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
Alkan i aldehyd:
Między cząsteczkami aldehydu zachodzą silniejsze oddziaływania niż między cząsteczkami alkanu, ponieważ w jego cząsteczkach istnieją fragmenty polarne (grupa =CO).

Aldehyd i alkohol:
Między cząsteczkami alkoholu zachodzą silniejsze oddziaływania niż między cząsteczkami aldehydu, ponieważ w cząsteczkach alkoholu istnieją grupy –OH zdolne do tworzenia wiązań wodorowych.

Wskazanie grup funkcyjnych w cząsteczkach aldehydu i alkoholu oraz braku grupy funkcyjnej w cząsteczkach alkanu należy uznać za niewystarczające.