Matura z biologii 2024 - proponowane odpowiedzi

Poniżej znajdziecie moje własne propozycje odpowiedzi do zadań z tegorocznej matury z biologii. Treść zacznie pojawiać się po opublikowaniu arkusza przez CKE. Pamiętajcie, że są to tylko propozycje, oficjalny klucz zostanie wydany przez CKE w późniejszym terminie. Życzę wszystkim wysokich wyników! :)

Przed zadaniem mi pytania w komentarzu przejrzyj moje odpowiedzi dostępne pod artykułem - przewiń .

Formuła 2023
(Formuła 2015 znajduje się niżej - przewiń )

Zadanie 1.1 (0-2)

Grupa związków organicznych Nazwa monomeru Wiązanie łączące monomery
(glikozydowe / fosfodiestrowe / peptydowe)
Przykład funkcji w organizmie
białka aminokwas peptydowe budulcowa
polisacharydy / wielocukry monosacharyd glikozydowe zapasowa

Zadanie 1.2 (0-1)

Struktura I-rzędowa: D
Struktura II-rzędowa: B
Struktura III-rzędowa: C

  1. Jest to struktura stabilizowana oddziaływaniami między resztami aminokwasowymi osobnych łańcuchów polipeptydowych.
  2. Jest to część łańcucha polipeptydowego zwinięta w regularną strukturę stabilizowaną wyłącznie wiązaniami wodorowymi.
  3. Jest to przestrzenne ułożenie pojedynczego łańcucha polipeptydowego stabilizowane oddziaływaniami niekowalencyjnymi i kowalencyjnymi.
  4. Jest to kolejność reszt aminokwasowych w łańcuchu polipeptydowym.

Zadanie 2 (0-2)

Obszar odwrotnej transkryptazy HIV Funkcja w procesie przepisywania wirusowego RNA na DNA
o aktywności polimerazy synteza nici DNA na podstawie matrycy z wirusowego RNA
o aktywności rybonukleazy usuwanie nici RNA z hybrydy RNA-DNA (uwalnianie ssDNA od matrycy RNA)

Zadanie 3.1 (0-1)

Dzięki umiejętności wabienia swoich ofiar samice świetlików Photuris lugubris zwiększają swoje szanse na zdobycie pokarmu.

Zadanie 3.2 (0-2)

Testy wykorzystujące lucyferynę i lucyferazę świetlików w wykrywaniu mikroorganizmów opierają się na założeniu, że (AMP / ATP) jest związkiem chemicznym wytwarzanym w procesie oddychania komórkowego, którego stężenie (wzrasta / spada) wraz ze wzrostem liczby mikroorganizmów znajdujących się w danej próbce. O wykryciu bakterii świadczy (ustanie / wystąpienie) bioluminescencji.

Zadanie 3.3 (0-1)

tchawki / tracheole?

(Narządem układu oddechowego są tchawki, zaś tracheolami określa się końcowe rozgałęzienia tchawek - tracheole to część tchawek. Niemniej jednak CKE przy podobnym poleceniu uznawała już oba warianty odpowiedzi - zadanie 14 z czerwca 2019, formuła 2007)

Zadanie 4 (0-1)

Wydłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego jest skutkiem podania
A. blokera kanału K+, który to bloker jest przyczyną wydłużenia fazy 2. repolaryzacji.

Kluczem do zrozumienia zadania jest rozróżnienie między stanem depolaryzacji błony komórkowej a fazą depolaryzacji i repolaryzacji potencjału czynnościowego. Owszem, w okresie trwania potencjału czynnościowego (zarówno w fazie depolaryzacji jak repolaryzacji) błona komórkowa jest zdepolaryzowana, ale w zadaniu mowa jest nie o stanie polaryzacji błony komórkowej, lecz o fazie potencjału czynnościowego.
Wypływ jonów potasu przez otwarte kanały prowadzi do repolaryzacji błony. Zablokowanie kanałów potasowych będzie zatem wiązało się z przedłużeniem fazy repolaryzacji. Na wykresie będzie to wyglądało jak zmniejszenie stromizny wykresu przedstawiającego repolaryzację, czyli ramienia zstępującego, po osiągnięciu maksymalnego potencjału depolaryzacji. W trakcie depolaryzacji kanały potasowe i tak są w większości zamknięte (niskie przewodnictwo potasu), stąd ich dodatkowe blokowanie nie wpłynie na przebieg tej fazy. Zablokowanie kanałów sodowych mogłoby spowodować nie tylko wydłużenie fazy depolaryzacji, ale też obniżenie piku potencjału czynnościowego lub wręcz zablokowanie przewodnictwa, co w przypadku zaburzeń przewodnictwa związanych z chorobą byłoby niekorzystnym efektem.

Zadanie 5.1 (0-1)

  1. N
  2. T

Zadanie 5.2 (0-1)

cysteina

Zadanie 5.3 (0-1)

Pomiędzy parą zasad C i G występują 3 wiązania wodorowe, podczas gdy pomiędzy parą zasad A i U tylko 2 wiązania wodorowe. Większa zawartość pat zasad CG kosztem AU zwiększa całkowitą liczbę wiązań wodorowych w cząsteczkach rRNA i tRNA bakterii termofilnych co prowadzi do wzrostu energii potrzebnej do zaburzenia struktury tych cząsteczek, zwiększając tym samym ich stabilność.

Zadanie 5.4 (0-1)

Źródło polimeraz DNA wykorzystywanych do PCR stanowią termofile, ponieważ posiadają one polimerazę DNA stabilną w wysokich temperaturach. W trakcie reakcji PCR próbkę poddaje się działaniu wysokiej temperatury celem denaturacji DNA. Polimeraza psychrofili uległaby w tych warunkach również denaturacji, podczas gdy polimeraza termofili zachowuje swoją funkcję.

Zadanie 5.5 (0-1)

D. translacja cząsteczki mRNA rozpoczynająca się przed zakończeniem jej syntezy

Zadanie 6.1 (0-1)

Dojrzały sporofit bezlistu posiada zieloną puszkę zarodni co przemawia za obecnością barwników fotosyntetycznych i możliwością przeprowadzania fotosyntezy przez ten organ. Ponadto stosunkowo małe rozmiary gametofitu oraz zanik listków w trakcie rozwoju wyrastającego z niego sporofitu sugerują, że sporofit pozyskuje związki organiczne samodzielnie - gametofit nie byłby w stanie dostarczyć ich w odpowiedniej ilości.

Zadanie 6.2 (0-1)

Gametofit bezlistu jest rośliną dwupienną ponieważ gamety męskie i żeńskie wytwarzane są oddzielnie przez gemetofit męski i żeński.

Zadanie 6.3 (0-1)

Gametofity męskie mchów są (haploidalne / diploidalne) i wytwarzają plemniki zapładniające komórki jajowe, wytworzone w rodni gametofitu żeńskiego. Z zygoty rozwija się sporofit, wytwarzający w zarodni (identyczne / różne) genetycznie zarodniki.

Zadanie 7 (0-1)

Oznaczenie bielma: C

Zadanie 8.1 (0-1)

Żywotność nasion buka zwyczajnego spada wraz z czasem ich przechowywania, przy czym spadek ten jest niewielki w okresie pierwszych 8 lat przechowywania w stosunku do kolejnych okresów.

Zadanie 8.2 (0-1)

Nazwa: liścień (liścienie) / liść zarodkowy
Funkcja: przeprowadzanie fotosyntezy w początkowym okresie wzrostu rośliny / magazynowanie substancji odżywczych wykorzystywanych podczas początkowego wzrostu rośliny.

Zadanie 9.1 (0-2)

Na zdjęciu widoczna jest tkanka okrywająca – (skórka / korkowica), powstająca w wyniku działania (merystemu wierzchołkowego / kambium). Kolenchyma to (żywa / martwa) tkanka wzmacniająca.

Zadanie 9.2 (0-1)

Komórki tkanki okrywającej posiadają zgrubiałą ścianę komórkową zewnętrzną. Pogrubiała ściana komórkowa utrudnia niekorzystne oddziaływania czynników środowiskowych (fizycznych i biologicznych) na roślinę co przemawia za funkcją ochronną tkanki okrywającej.

Zadanie 10.1 (0-2)

Na drzewie filogenetycznym literą X oznaczono wykształcenie
B. błon płodowych.

Zadanie 10.2 (0-1)

  1. P;
  2. F;
  3. F

Zadanie 11 (0-2)

Funkcja gruczołu Oznaczenie literowe Nazwa gruczołu
Wydziela hormony peptydowe regulujące stężenie glukozy we krwi. D trzustka
Odgrywa kluczową rolę w dojrzewaniu układu odpornościowego. B grasica
Część korowa tego gruczołu wydziela hormony steroidowe, np. kortyzol i niewielkie ilości androgenów. C nadnercza

Zadanie 12.1 (0-2)

Infekcja rotawirusowa uszkadza komórki kosmków jelitowych prowadząc do niedoboru disacharydaz i wydzielania jonów chlorkowych do światła jelita. Niestrawione disacharydy i jony chlorkowe są substancjami osmotycznie czynnymi, które gromadząc się w jelicie sprawiają, że wzrasta osmolarność jego treści. Może to prowadzić to do zatrzymania osmotycznej resorpcji wody z jelita, a w przypadku osiągnięcia poziomu hipertonicznego treści w stosunku do cytoplazmy komórek kosmków, nawet odwrócenia przepływu wody, tak iż przenika ona osmotycznie ze ścian jelita do jego wnętrza. Prowadzi to do zwiększonej utraty wody przez organizm.

Zadanie 12.2 (0-1)

W wyniku znacznego odwodnienia organizmu objętość osocza (spada / wzrasta), a więc serce musi bić (szybciej / wolniej), aby utrzymać odpowiednie ciśnienie krwi i zaopatrzyć tkanki w tlen.

Zadanie 12.3 (0-1)

Obniżenie tempa metabolizmu zmniejsza zużycie glukozy wykorzystywanej jako materiał energetyczny do ich zachodzenia. W przypadku niedoboru glukozy (niskiego jej stężenia) pozwala to na oszczędniejszą gospodarkę glukozą i zapobiega szybkiemu jej zużyciu, dając jednocześnie czas na wyzdrowienie i tym samym zwiększając szanse przeżycia.

Zadanie 12.4 (0-1)

Przyczyną nietolerancji mleka po przebytym zakażeniu rotawirusem jest niedobór laktazy w uszkodzonym przez infekcję jelicie.

Zadanie 13.1 (0-1)

tyroksyna / trójjodotyronina / T3 / T4

Zadanie 13.2 (0-1)

Ale trafiłem z zadaniem autorskim 1/2024, podpunkt 2, mam nadzieję, że jego rozwiązanie pomogło Wam uporać się z tym zadaniem maturalnym :)

Długotrwały niski poziom jodu w organizmie ogranicza syntezę hormonów tarczycy (zawierających jod) prowadząc do spadku ich poziomu we krwi. Hormony tarczycy hamują zwrotnie wydzielanie TSH (ujemne sprzężenie zwrotne), stąd spadek poziomu tych hormonów odhamowuje wydzielanie TSH prowadząc do wzrostu jego poziomu w organizmie.

Zadanie 14.1 (0-1)

Gromada stawonogów: pajęczaki
Cecha budowy: 4 par odnóży krocznych

Zadanie 14.2 (0-2)

Alergeny zawarte w odchodach roztoczy wiążą się z przeciwciałami klasy IgE występującymi na powierzchni (komórek tucznych / limfocytów B). Te komórki uwalniają histaminę, która powoduje (rozszerzenie / zwężenie) naczyń krwionośnych i (zwiększenie / zmniejszenie) przepuszczalności ścian naczyń włosowatych. Rozwija się obrzęk, zwęża się światło dróg oddechowych oraz pojawia się katar.

Zadanie 15.1 (0-1)

Funkcjonowanie mitochondriów znajduje się pod kontrolą dwóch genomów: zawartego we własnym DNA mitochondrialnym oraz w DNA jądrowym. Fakt, że białka wchodzące w skład mitochondriów pochodzą z syntezy własnej tego organellum oraz z syntezy cytoplazmatycznej komórki świadczy o tym, że jest to organellum półałtonomiczne.

Zadanie 15.2 (0-2)

  1. P
  2. F
  3. F

Zadanie 15.3 (0-2)

Niedobór ATP wywołany chorobą mitochondrialną jest sygnałem do wzmożonej (glikolizy / glikogenogenezy), w wyniku której powstaje (pirogronian / glikogen) – związek w dużej części bezpośrednio przekształcany na szlaku przemian beztlenowych w (mleczan / etanol).

Zadanie 16.1 (0-2)

Fenotyp Możliwe genotypy
pełne paskowanie – wzór 1. AaBb, AABb, AaBB, AABB
skrócony pasek środkowy przecinający linię naboczną – wzór 2. Aabb, AAbb, aaBb, aaBB

Zadanie 16.2 (0-2)

AB ab Ab aB
AB AABB AaBb AABb AaBB
ab AaBb aabb Aabb aaBb
Ab AABb Aabb AAbb AaBb
aB AaBB aaBb AaBb aaBB

Oczekiwane proporcje (wzór 1 : 2 : 3):
9 : 6 : 1

Zadanie 17.1 (0-1)

Cząsteczki tRNA są zbudowane
A. z jednej nici, a w budowie przestrzennej tRNA komplementarne odcinki nici są położone 1. w przeciwnej orientacji.

Zadanie 17.2 (0-2)

Ramię akceptorowe: przyłączanie aminokwasu do tRNA
Antykodon: dopasowanie do odpowiedniego miejsca na matrycy mRNA / rozpoznanie komplementarnego kodonu kodującego przenoszony przez tRNA aminokwas

Zadanie 18.1 (0-1)

D.

Zadanie 18.2 (0-1)

Met-Pro-Ala-Cys

Zadanie 19.1 (0-1)

C. translokacja.

Zadanie 19.2 (0-1)

  1. F
  2. P

Zadanie 20.1 (0-1)

Płazy są organizmami zależnymi od podmokłych środowisk, w szczególności są one dla nich niezbędne do rozmnażania, ze względu na wodne środowisko życia ich form larwalnych. Osuszanie siedlisk ogranicza dostępność miejsc, w których płazy mogą się rozmnażać, co może spowodować spadek ich liczebności.

Zadanie 20.2 (0-1)

C. Konwencja Waszyngtońska – CITES

Zadanie 21.1 (0-1)

Weryfikowana hipoteza Oznaczenia literowe prób, które należy porównać
Obecność na tym samym obszarze krzewów A. dumosa skutkuje zwiększeniem przyrostu biomasy roślin jednorocznych. C i B
Obecność na tym samym obszarze roślin jednorocznych skutkuje ograniczeniem przyrostu biomasy krzewów A. dumosa. A i B

Zadanie 21.2 (0-1)

Rzucanie cienia przez krzewy A. dumosa zmniejsza nagrzewanie się liści roślin jednorocznych spowodowane promieniowaniem słonecznym. To z kolei powoduje zmniejszenie utraty wody poprzez transpirację, ułatwia zachowanie bilansu wodnego roślin jednorocznych w warunkach ograniczonego dostępu do wody oraz pozwala na otwarcie aparatów szparkowych. Dostępność wody oraz CO2 wnikającego przez otwarte aparaty szparkowe są konieczne dla wydajnego zachodzenia fotosyntezy. Sprawniejsze zachodzenie fotosyntezy w warunkach suszy w zacienieniu wpływa pozytywnie na przyrost biomasy roślin jednorocznych.

Formuła 2015

Zadanie 1.1 (0-2)

Grupa związków organicznych Nazwa monomeru Wiązanie łączące monomery
(glikozydowe / fosfodiestrowe / peptydowe)
Przykład funkcji w organizmie
białka aminokwas peptydowe budulcowa
polisacharydy / wielocukry monosacharyd glikozydowe zapasowa

Zadanie 1.2 (0-1)

Struktura I-rzędowa: D
Struktura II-rzędowa: B
Struktura III-rzędowa: C

  1. Jest to struktura stabilizowana oddziaływaniami między resztami aminokwasowymi osobnych łańcuchów polipeptydowych.
  2. Jest to część łańcucha polipeptydowego zwinięta w regularną strukturę stabilizowaną wyłącznie wiązaniami wodorowymi.
  3. Jest to przestrzenne ułożenie pojedynczego łańcucha polipeptydowego stabilizowane oddziaływaniami niekowalencyjnymi i kowalencyjnymi.
  4. Jest to kolejność reszt aminokwasowych w łańcuchu polipeptydowym.

Zadanie 2 (0-2)

Obszar odwrotnej transkryptazy HIV Funkcja w procesie przepisywania wirusowego RNA na DNA
o aktywności polimerazy synteza nici DNA na podstawie matrycy z wirusowego RNA
o aktywności rybonukleazy usuwanie nici RNA z hybrydy RNA-DNA (uwalnianie ssDNA od matrycy RNA)

Zadanie 3.1 (0-1)

Dzięki umiejętności wabienia swoich ofiar samice świetlików Photuris lugubris zwiększają swoje szanse na zdobycie pokarmu.

Zadanie 3.2 (0-2)

Testy wykorzystujące lucyferynę i lucyferazę świetlików w wykrywaniu mikroorganizmów opierają się na założeniu, że (AMP / ATP) jest związkiem chemicznym wytwarzanym w procesie oddychania komórkowego, którego stężenie (wzrasta / spada) wraz ze wzrostem liczby mikroorganizmów znajdujących się w danej próbce. O wykryciu bakterii świadczy (ustanie / wystąpienie) bioluminescencji.

Zadanie 3.3 (0-1)

tchawki / tracheole?

(Narządem układu oddechowego są tchawki, zaś tracheolami określa się końcowe rozgałęzienia tchawek - tracheole to część tchawek. Niemniej jednak CKE przy podobnym poleceniu uznawała już oba warianty odpowiedzi - zadanie 14 z czerwca 2019, formuła 2007)

Zadanie 4 (0-1)

Wydłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego jest skutkiem podania
A. blokera kanału K+, który to bloker jest przyczyną wydłużenia fazy 2. repolaryzacji.

Kluczem do zrozumienia zadania jest rozróżnienie między stanem depolaryzacji błony komórkowej a fazą depolaryzacji i repolaryzacji potencjału czynnościowego. Owszem, w okresie trwania potencjału czynnościowego (zarówno w fazie depolaryzacji jak repolaryzacji) błona komórkowa jest zdepolaryzowana, ale w zadaniu mowa jest nie o stanie polaryzacji błony komórkowej, lecz o fazie potencjału czynnościowego.
Wypływ jonów potasu przez otwarte kanały prowadzi do repolaryzacji błony. Zablokowanie kanałów potasowych będzie zatem wiązało się z przedłużeniem fazy repolaryzacji. Na wykresie będzie to wyglądało jak zmniejszenie stromizny wykresu przedstawiającego repolaryzację, czyli ramienia zstępującego, po osiągnięciu maksymalnego potencjału depolaryzacji. W trakcie depolaryzacji kanały potasowe i tak są w większości zamknięte (niskie przewodnictwo potasu), stąd ich dodatkowe blokowanie nie wpłynie na przebieg tej fazy. Zablokowanie kanałów sodowych mogłoby spowodować nie tylko wydłużenie fazy depolaryzacji, ale też obniżenie piku potencjału czynnościowego lub wręcz zablokowanie przewodnictwa, co w przypadku zaburzeń przewodnictwa związanych z chorobą byłoby niekorzystnym efektem.

Zadanie 5.1 (0-1)

  1. N
  2. T

Zadanie 5.2 (0-1)

cysteina

Zadanie 5.3 (0-1)

Pomiędzy parą zasad C i G występują 3 wiązania wodorowe, podczas gdy pomiędzy parą zasad A i U tylko 2 wiązania wodorowe. Większa zawartość pat zasad CG kosztem AU zwiększa całkowitą liczbę wiązań wodorowych w cząsteczkach rRNA i tRNA bakterii termofilnych co prowadzi do wzrostu energii potrzebnej do zaburzenia struktury tych cząsteczek, zwiększając tym samym ich stabilność.

Zadanie 5.4 (0-1)

Źródło polimeraz DNA wykorzystywanych do PCR stanowią termofile, ponieważ posiadają one polimerazę DNA stabilną w wysokich temperaturach. W trakcie reakcji PCR próbkę poddaje się działaniu wysokiej temperatury celem denaturacji DNA. Polimeraza psychrofili uległaby w tych warunkach również denaturacji, podczas gdy polimeraza termofili zachowuje swoją funkcję.

Zadanie 5.5 (0-1)

D. translacja cząsteczki mRNA rozpoczynająca się przed zakończeniem jej syntezy

Zadanie 6.1 (0-1)

Dojrzały sporofit bezlistu posiada zieloną puszkę zarodni co przemawia za obecnością barwników fotosyntetycznych i możliwością przeprowadzania fotosyntezy przez ten organ. Ponadto stosunkowo małe rozmiary gametofitu oraz zanik listków w trakcie rozwoju wyrastającego z niego sporofitu sugerują, że sporofit pozyskuje związki organiczne samodzielnie - gametofit nie byłby w stanie dostarczyć ich w odpowiedniej ilości.

Zadanie 6.2 (0-1)

Gametofit bezlistu jest rośliną dwupienną ponieważ gamety męskie i żeńskie wytwarzane są oddzielnie przez gemetofit męski i żeński.

Zadanie 6.3 (0-1)

Gametofity męskie mchów są (haploidalne / diploidalne) i wytwarzają plemniki zapładniające komórki jajowe, wytworzone w rodni gametofitu żeńskiego. Z zygoty rozwija się sporofit, wytwarzający w zarodni (identyczne / różne) genetycznie zarodniki.

Zadanie 7 (0-1)

Oznaczenie bielma: C

Zadanie 8.1 (0-1)

Żywotność nasion buka zwyczajnego spada wraz z czasem ich przechowywania, przy czym spadek ten jest niewielki w okresie pierwszych 8 lat przechowywania w stosunku do kolejnych okresów.

Zadanie 8.2 (0-1)

Nazwa: liścień (liścienie) / liść zarodkowy
Funkcja: przeprowadzanie fotosyntezy w początkowym okresie wzrostu rośliny / magazynowanie substancji odżywczych wykorzystywanych podczas początkowego wzrostu rośliny.

Zadanie 9.1 (0-2)

Na zdjęciu widoczna jest tkanka okrywająca – (skórka / korkowica), powstająca w wyniku działania (merystemu wierzchołkowego / kambium). Kolenchyma to (żywa / martwa) tkanka wzmacniająca.

Zadanie 9.2 (0-1)

Komórki tkanki okrywającej posiadają zgrubiałą ścianę komórkową zewnętrzną. Pogrubiała ściana komórkowa utrudnia niekorzystne oddziaływania czynników środowiskowych (fizycznych i biologicznych) na roślinę co przemawia za funkcją ochronną tkanki okrywającej.

Zadanie 10.1 (0-2)

Na drzewie filogenetycznym literą X oznaczono wykształcenie
B. błon płodowych.

Zadanie 10.2 (0-1)

  1. P;
  2. F;
  3. F

Zadanie 11 (0-2)

Funkcja gruczołu Oznaczenie literowe Nazwa gruczołu
Wydziela hormony peptydowe regulujące stężenie glukozy we krwi. D trzustka
Odgrywa kluczową rolę w dojrzewaniu układu odpornościowego. B grasica
Część korowa tego gruczołu wydziela hormony steroidowe, np. kortyzol i niewielkie ilości androgenów. C nadnercza

Zadanie 12.1 (0-2)

Infekcja rotawirusowa uszkadza komórki kosmków jelitowych prowadząc do niedoboru disacharydaz i wydzielania jonów chlorkowych do światła jelita. Niestrawione disacharydy i jony chlorkowe są substancjami osmotycznie czynnymi, które gromadząc się w jelicie sprawiają, że wzrasta osmolarność jego treści. Może to prowadzić to do zatrzymania osmotycznej resorpcji wody z jelita, a w przypadku osiągnięcia poziomu hipertonicznego treści w stosunku do cytoplazmy komórek kosmków, nawet odwrócenia przepływu wody, tak iż przenika ona osmotycznie ze ścian jelita do jego wnętrza. Prowadzi to do zwiększonej utraty wody przez organizm.

Zadanie 12.2 (0-1)

W wyniku znacznego odwodnienia organizmu objętość osocza (spada / wzrasta), a więc serce musi bić (szybciej / wolniej), aby utrzymać odpowiednie ciśnienie krwi i zaopatrzyć tkanki w tlen.

Zadanie 12.3 (0-1)

Obniżenie tempa metabolizmu zmniejsza zużycie glukozy wykorzystywanej jako materiał energetyczny do ich zachodzenia. W przypadku niedoboru glukozy (niskiego jej stężenia) pozwala to na oszczędniejszą gospodarkę glukozą i zapobiega szybkiemu jej zużyciu, dając jednocześnie czas na wyzdrowienie i tym samym zwiększając szanse przeżycia.

Zadanie 12.4 (0-1)

Przyczyną nietolerancji mleka po przebytym zakażeniu rotawirusem jest niedobór laktazy w uszkodzonym przez infekcję jelicie.

Zadanie 13.1 (0-1)

tyroksyna / trójjodotyronina / T3 / T4

Zadanie 13.2 (0-1)

Ale trafiłem z zadaniem autorskim 1/2024, podpunkt 2, mam nadzieję, że jego rozwiązanie pomogło Wam uporać się z tym zadaniem maturalnym :)

Długotrwały niski poziom jodu w organizmie ogranicza syntezę hormonów tarczycy (zawierających jod) prowadząc do spadku ich poziomu we krwi. Hormony tarczycy hamują zwrotnie wydzielanie TSH (ujemne sprzężenie zwrotne), stąd spadek poziomu tych hormonów odhamowuje wydzielanie TSH prowadząc do wzrostu jego poziomu w organizmie.

Zadanie 14.1 (0-1)

Gromada stawonogów: pajęczaki
Cecha budowy: 4 par odnóży krocznych

Zadanie 14.2 (0-2)

Alergeny zawarte w odchodach roztoczy wiążą się z przeciwciałami klasy IgE występującymi na powierzchni (komórek tucznych / limfocytów B). Te komórki uwalniają histaminę, która powoduje (rozszerzenie / zwężenie) naczyń krwionośnych i (zwiększenie / zmniejszenie) przepuszczalności ścian naczyń włosowatych. Rozwija się obrzęk, zwęża się światło dróg oddechowych oraz pojawia się katar.

Zadanie 15.1 (0-2)

Ściana komórkowa u bakterii Gram-ujemnych jest (cieńsza / grubsza) niż u bakterii Gram-dodatnich. Ściana komórkowa I. sakaiensis (jest / nie jest) przeszkodą w pobieraniu PET do wnętrza komórki, a rozkład PET rozpoczyna się (w komórce / poza komórką).

Zadanie 15.2 (0-2)

  1. P
  2. F
  3. F

Zadanie 16.1 (0-2)

Fenotyp Możliwe genotypy
pełne paskowanie – wzór 1. AaBb, AABb, AaBB, AABB
skrócony pasek środkowy przecinający linię naboczną – wzór 2. Aabb, AAbb, aaBb, aaBB

Zadanie 16.2 (0-2)

AB ab Ab aB
AB AABB AaBb AABb AaBB
ab AaBb aabb Aabb aaBb
Ab AABb Aabb AAbb AaBb
aB AaBB aaBb AaBb aaBB

Oczekiwane proporcje (wzór 1 : 2 : 3):
9 : 6 : 1

Zadanie 17 (0-1)

Locus genu warunkującego SCID w opisanej hodowli koni arabskich nie jest w równowadze Hardy’ego – Weinberga, ponieważ populacja ta jest stosunkowo mała, podczas gdy warunkiem wystąpienia równowagi jest bardzo liczna populacja (najlepiej nieskończenie duża).

lub

Locus genu warunkującego SCID w opisanej hodowli koni arabskich nie jest w równowadze Hardy’ego – Weinberga, ponieważ działa tutaj silna presja doboru naturalnego wynikająca z wysokiej i wczesnej śmiertelności homozygot recesywnych.

Zadanie 18.1 (0-1)

Cząsteczki tRNA są zbudowane
A. z jednej nici, a w budowie przestrzennej tRNA komplementarne odcinki nici są położone 1. w przeciwnej orientacji.

Zadanie 18.2 (0-2)

Ramię akceptorowe: przyłączanie aminokwasu do tRNA
Antykodon: dopasowanie do odpowiedniego miejsca na matrycy mRNA / rozpoznanie komplementarnego kodonu kodującego przenoszony przez tRNA aminokwas

Zadanie 19.1 (0-1)

D.

Zadanie 19.2 (0-1)

Met-Pro-Ala-Cys

Zadanie 20.1 (0-1)

C. translokacja.

Zadanie 20.2 (0-1)

  1. F
  2. P

Zadanie 21 (0-1)

Płazy są organizmami zależnymi od podmokłych środowisk, w szczególności są one dla nich niezbędne do rozmnażania, ze względu na wodne środowisko życia ich form larwalnych. Osuszanie siedlisk ogranicza dostępność miejsc, w których płazy mogą się rozmnażać, co może spowodować spadek ich liczebności.

Zadanie 22 (0-1)

Restytucja polega na przywróceniu gatunku zagrożonego wyginięciem lub stanu przyrody zmienionego przez działalność człowieka. Jodła sudecka różni się genetycznie od jodły karpackiej, dlatego wykorzystanie nasion jodły karpackiej nie pozwoliłoby na odtworzenie populacji pierwotnie występującej na danym terenie jodły, a wręcz mogłoby pogłębić problem poprzez dalsze wypieranie z drzewostanu puli genetycznej jodły sudeckiej na rzecz jodły karpackiej.

Zadanie 23.1 (0-1)

Weryfikowana hipoteza Oznaczenia literowe prób, które należy porównać
Obecność na tym samym obszarze krzewów A. dumosa skutkuje zwiększeniem przyrostu biomasy roślin jednorocznych. C i B
Obecność na tym samym obszarze roślin jednorocznych skutkuje ograniczeniem przyrostu biomasy krzewów A. dumosa. A i B

Zadanie 23.2 (0-1)

Rzucanie cienia przez krzewy A. dumosa zmniejsza nagrzewanie się liści roślin jednorocznych spowodowane promieniowaniem słonecznym. To z kolei powoduje zmniejszenie utraty wody poprzez transpirację, ułatwia zachowanie bilansu wodnego roślin jednorocznych w warunkach ograniczonego dostępu do wody oraz pozwala na otwarcie aparatów szparkowych. Dostępność wody oraz CO2 wnikającego przez otwarte aparaty szparkowe są konieczne dla wydajnego zachodzenia fotosyntezy. Sprawniejsze zachodzenie fotosyntezy w warunkach suszy w zacienieniu wpływa pozytywnie na przyrost biomasy roślin jednorocznych.

 

Komentarze

Obrazek użytkownika Arto

I jak tam maturzyści wrażenia? Jako rocznik, który pisał maturę w 2022 mam odczucie, że poziom jest na podobnym poziomie albo lekko niższym, dlatego dajcie znać co myślicie.

Obrazek użytkownika cicada3301

Dla mnie była strasznie dziwna, niektóre zadania jak z podstawówki, inne od czapy

Obrazek użytkownika Ramcin

Czy w zad. 4 na pewno będzie repolaryzacja?

Obrazek użytkownika Arto

Według mnie tak gdyż w tekście napisali: "Poprawę przewodnictwa nerwowego można osiągnąć przez wydłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego", natomiast sam potencjał czynnościowy znajduje się w fazie repolaryzacji, o czym świadczy spadek potencjału błonowy mV oraz wzrost przewodnictwa K+ co jest charakterystyczne dla w/w fazy.

Obrazek użytkownika Ramcin

Mi też się tak wydawało ale oglądam live z panią Anią Gajos i ona mówiła o depolaryzacji.

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Tak, w zadaniu 4 prawidłowa odpowiedź to repolaryzacja. Wypływ jonów potasu przez otwarte kanały prowadzi do repolaryzacji błony. Zablokowanie kanałów potasowych będzie zatem wiązało się z przedłużeniem fazy repolaryzacji. Na wykresie będzie to wyglądało jak zmniejszenie stromizny wykresu przedstawiającego repolaryzację, czyli ramienia zstępującego, po osiągnięciu maksymalnego potencjału depolaryzacji. W trakcie depolaryzacji kanały potasowe i tak są w większości zamknięte (niskie przewodnictwo potasu), stąd ich dodatkowe blokowanie nie wpłynie na przebieg tej fazy. Zablokowanie kanałów sodowych mogłoby spowodować nie tylko wydłużenie fazy depolaryzacji, ale też obniżenie piku potencjału czynnościowego lub wręcz zablokowanie przewodnictwa, co w przypadku zaburzeń przewodnictwa związanych z chorobą byłoby niekorzystnym efektem.

Obrazek użytkownika Jakub Stanek

A jeśli założyć, że zastosowanie blokerów K+ prowadzi do opóźnienia repolaryzacji (co jest do znalezienia w literaturze) to czy nie możemy powiedzieć, że w ten sposób niejako dochodzi do wydłużenia depolaryzacji?

Tak jak tutaj np. "The potassium channel blocker amifampridine is the first-choice drug for symptom relief. It delays repolarisation of the nerve terminal after an action potential, giving more time for Ca2+ to accumulate in the neuron. The prolonged depolarisation allows greater ACh release. (...)"
https://www.sciencedirect.com/
topics/biochemistry-genetics-and-molecular-biology/
potassium-channel-blocker

Ewentualnie o opóźnieniu repolaryzacji tutaj:
https://www.researchgate.net/publication/
11018557_Potassium_Currents_during_
the_Action_Potential_of_Hippocampal_CA3_Neurons

Co Pan sądzi? :)

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Moim zdaniem cały problem w zrozumieniu zadania i udzieleniu na nie właściwej odpowiedzi leży w rozróżnieniu STANU DEPOLARYZACJI BŁONY KOMÓRKOWEJ od FAZY DEPOLARYZACJI I REPOLARYZACJI POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO. Owszem, w okresie trwania potencjału czynnościowego (zarówno w fazie depolaryzacji jak repolaryzacji) błona komórkowa jest zdepolaryzowana. Stoi to w zgodzie z przytoczonymi przez Pana artykułami, gdzie autorzy odnoszą się do stanu elektrycznego błony komórkowej. Faktycznie repolaryzacja błony (jej powrót do stanu spoczynkowego) będzie opóźniona, jednak wynika to w omawianym przypadku z wydłużenia FAZY repolaryzacji potencjału czynnościowego. W zadaniu maturalnym mowa jest nie o stanie polaryzacji błony komórkowej, lecz o fazie potencjału czynnościowego. Wydłużeniu ulega powrót błony do początkowego stanu polaryzacji, co określa się mianem fazy repolaryzacji (pomimo, że w tej fazie błona komórkowa jest jeszcze w coraz mniejszym stopniu, ale jednak zdepolaryzowana).

Mam nadzieję, że udało mi się w miarę jasno przedstawić ten problem :)

Obrazek użytkownika Jakub Stanek

Faktycznie, wydaje się, że to w tym cały problem, dzięki za odpowiedź!

Obrazek użytkownika Ameliapiork

Czy w zadaniu 1 poprawna jest odpowiedz ze cukry?

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Moim zdaniem jest to odpowiedź zbyt ogólna, ponieważ nie wszystkie cukry będą składały się z monomerów i będą posiadały wiązanie glikozydowe tak jak przedstawia to pozycja w tabeli, która ma opisywać tę grupę związków organicznych.

Obrazek użytkownika MBiolChem

[ usunięty komentarz ]

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Niestety w zadaniu 1 nie widzę miejsca na taką odpowiedź.

Obrazek użytkownika Corwinus M.

czy w zad. 7 C nie będzie obielmo?

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Obielmo u większości roślin jest pochłaniane przez rozwijające się bielmo lub zarodek. Tylko u nielicznych roślin obielmo pozostaje w istotnych ilościach bądź stanowi główny materiał zapasowy - tytoń nie należy do tych roślin, nic też w treści zadania nie wskazuje aby miało być inaczej.

Obrazek użytkownika Martyna Rybacka

Czy w pierwszym zadaniu może zostać uznane monopeptyd? To w sumie jeden aminokwas

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Moim zdaniem określenie "monopeptyd" jest nieprawidłowe. Co do zasady peptydy to związki aminokwasów zawierające wiązanie peptydowe, stąd "monopeptyd" stanowi zaprzeczenie definicji peptydu - jeden aminokwas nie może stanowić żadnego peptydu.

Obrazek użytkownika ala111

Dzień dobry, mam pytanie à propos zadania 10.2.:) Wg Campbella (wydanie z roku 2014, czyli to, z którego pochodzi rycina) gady są kladem, a więc taksonem monofiletycznym i tym kierowałam się w mojej odpowiedzi. Czy przejdzie to w odwołaniu?

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Dzień dobry,

wszystko zależy co rozumiemy pod pojęciem "gady". W klasycznej systematyce gady stanowią grupę parafiletyczną nie obejmującą ptaków. Rzeczywiście jednak w oryginalnej rycinie z Campbella gady zostały oznaczone jako jeden klad obejmujący również ptaki, przy czym komentarz do ryciny sugeruje, że "technicznie" należało by uznać ptaki za gady, ale nie ma tam mowy o przyjętej systematyce. Mowa raczej o kladystycznym ujęciu podziału organizmów. W treści zadania nie ujęto wyjaśnienia jak szeroko mamy rozumieć pojęcie "gady" stąd należałoby przyjąć klasyczną definicję tej grupy. Czy przejdzie ewentualne odwołanie się do Campbella? Trudno mi powiedzieć. Niestety nie posiadam tego samego wydania tej książki, jedynie nowszą wersję oryginalną, anglojęzyczną, ale jeżeli okaże się, że w kluczu CKE nie zostanie uznana taka odpowiedź na pewno nie zaszkodzi spróbować. Należałoby w takim wypadku podnieść kwestię, że autor pytania nie zaznaczył czy pojęcie "gady" mamy rozumieć w ujęciu klasycznym czy kladystycznym.

Obrazek użytkownika Bua7

Czy jak napisałem przy tym pajęczaku po prostu 4 pary odnóży to uznają?

Obrazek użytkownika Michal Wrobel

Myślę, że niestety nie

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Obawiam się, że taka odpowiedź jest błędna. Oprócz odnóży krocznych pajęczaki posiadają dodatkowe 2 pary przekształconych odnóży zwanych szczękoczółkami i nogogłaszczkami. Oznacza to, że posiadają one de facto 6 par odnóży, z których 4 pary to odnóża kroczne.

Obrazek użytkownika Patryk Zuzek

Dałem ze chromosomu philadelphia nie widać w kariotypie ,bo w książce nas uczyli że kariotyp to 46 XX/Y a kariogram to obraz kariotypu

Obrazek użytkownika Izeczka

Kariogram jest graficznym przedstawieniem kariotypu.

Obrazek użytkownika Michal Wrobel

Patryk, też dałem, że fałsz, mając na myśli kariogram myślałem, że chodzi po prostu o liczbę chromosomów... zobaczymy może jak dużo osób szło tym tokiem rozumowania to odwołanie pomoże...

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Kariotyp określa nam nie tylko liczbę, ale też morfologię chromosomów. Jak go przedstawimy to już inna sprawa, ale skoro przedstawiona mutacja zmienia morfologię chromosomów, to będzie ona rozpoznawana w kariotypie. Możemy taki kariotyp przedstawić w postaci graficznej w formie kariogramu, lub pisemnej: XX (XY), t (9;22) (q34;q11) - to również przedstawienie kariotypu z zaznaczeniem obecności translokacji i powstania chromosomu Philadelphia.

Obrazek użytkownika Michal Wrobel

Czy w zadaniu 8.1 powinien przejść wniosek: Im dłuższy czas przechowywania nasion buka tym mają mniejszą siłę kiełkowania??? Bo przecież nad tym wykresem jest podany problem badawczy: wpływ czasu przechowywania na SIŁĘ KIEŁKOWANIA... a wniosek powinien być odpowiedzią na problem b.

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Moim zdaniem zarówno użycie sformułowania "siła kiełkowania" jak i "żywotność nasion" powinno zostać uznane. Siła kiełkowania będzie bowiem miarą żywotności nasion, a autor zadania poprosił nas o sformułowanie wniosku dotyczącego żywotności nasion.

Obrazek użytkownika karolina10.

Dzień dobry, czy w zadaniu 6.2 jest szansa, że jeśli napisałam, że gametofit bezlistu jest dwupienny bo między gametofitem męskim a żeńskim występuje dymorfizm płciowy, to zostanie to zaliczone?

Obrazek użytkownika Michal Wrobel

Wątpię, myślę, że tu trzeba konkretnie odnieść się do tego że na jednym gametoficie mogą występować jedynie gametangia męskie lub tylko gametangia żeńskie.. lae zobaczymy co klucz powie...

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Dzień dobry, co prawda dymorfizm płciowy u mchów może wystąpić jedynie w przypadku dwupienności, jednak sam dymorfizm nie jest wymagany do rozpoznania dwupienności. Tak sformułowane uzasadnienie może świadczyć o nieznajomości sensu pojęcia dwupienności w związku z czym może być nie punktowane. Gdyby uzasadnienie ująć w taki sposób: w tekście zostały opisane dymorficzne postacie żeńskie i męskie gametofitu - wtedy taka odpowiedź ukazywała by, że odpowiadający wie, że kluczem do rozpoznania dwupienności jest rozdzielenie osobników męskich i żeńskich, a nie różnica w ich wyglądzie. Jest to moje osobiste zdanie, ale kucze CKE bywają różne ;)

Obrazek użytkownika karolina10.

bardzo dziękuję za odpowiedź!!

Obrazek użytkownika Julia Arseniuk

Dzień dobry, pytanie od mojej maturzystki. Napisała prawidłowa sekwencję aminokwasów, ale po przecinkach a także niechcący dała oznaczenia, że zapisuje od 5’ do 3’ zamiast końca N i końca C. Czy jest szansa żeby w przypadku niezaliczenia zadania można było się odwołać? Bo skoro mRNA bezpośrednio wyznacza sekwencję aminokwasów to uwzględnienie kierunku względem mRNA zamiast względem peptydu według mojej opinii nie powinno być traktowane jako błąd. Czy jest to uznawane przez CKE jako błąd ze względu na „niezrozumienie”?

Obrazek użytkownika Michal Wrobel

Na 99% nie przejdzie niestety, samo zapisanie po przecinkach jest traktowane jako błąd bo nie pokazuje kolejności aminokwasów w łańcuchu, a dodatkowo te polarności... także myślę, że nawet do tego nie ma się co odwoływać

Obrazek użytkownika andrzej2222

Po co wprowadzać ludzi w błąd? Według kogo to jest traktowane jako błąd? Na maturze w maju 2022 były uznawane zarówno po "-" jak i po przecinku.

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Dzień dobry,

nie spotkałem się z uwagą w kluczu CKE, że użycie przecinków jest nie punktowane, choć przy stosowaniu oznaczeń trójliterowych zawsze w kluczach stosowane są myślniki. W przypadku podawania nazw pełnych spotkałem się z kluczem gdzie aminokwasy były oddzielone przecinkami (zadanie 14, maj 2023, formuła 2023).

Niestety jednak obawiam się, że podanie oznaczeń 5' i 3' przy łańcuchu aminokwasowym będzie uznane jako błąd merytoryczny. Żadne tłumaczenia nie będą tutaj miały racji bytu, ponieważ równie dobrze moglibyśmy odwrócić końce na 3' i 5' tłumacząc, że przecież chodziło nam o przebieg nici DNA, a nie RNA, bo przecież DNA również wyznacza sekwencję. Jeżeli nie zostało dokładnie opisane skąd te oznaczenia, to sprawdzający nie ma podstaw, aby domyślać się co autor miał na myśli - oznaczenia przy łańcuchu peptydowym oznaczają w takim wypadku, że autor odpowiedzi uważa, że końce peptydów tak się oznacza.

Obrazek użytkownika Tymon

Mam pytanie co jeśli odpowiedzi napisalem dobrze w zad 2 ale na odwrót xD

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Zależy co znaczy "na odwrót". Jeżeli funkcje zostały prawidłowo sformułowane, ale nieprawidłowo przypisane do obszarów odwrotnej transkryptazy, wtedy niestety odpowiedź nie będzie punktowana.

Obrazek użytkownika Tymon

czy w 7 nie powinno byc D ?

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Niestety nie, literą D oznaczono zarodek, a dokładniej jego zawiązek korzenia.

Obrazek użytkownika Tymon

czy w 7 nie powinno byc D ?

Obrazek użytkownika Marta444

Czy w zadaniu 3.2 nie powinno być "spada"?

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Skąd takie przypuszczenie? Jeżeli przyjmujemy, że ATP jest produktem oddychania komórkowego, a te zachodzi w mikroorganizmach, to większa liczba mikroorganizmów powinna skutkować większą sumaryczną produkcją ATP.

Patrząc z drugiej strony, jeżeli przyjmiemy, że im więcej mikroorganizmów tym niższe stężenie ATP, to jakie będzie stężenie w przypadku braku mikroorganizmów? ATP przecież samoistnie nie powstanie, a żeby jego stężenie mogło spadać, musi być jakieś niezerowe stężenie początkowe.

Obrazek użytkownika Froklai

czy w zadaniu 11 "kora nadnerczy" zamiast "nadnercza" może zostać uznana za prawidłową odpowiedź?

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Należy zwrócić uwagę, że w opisie funkcji zostało użyte sformułowanie "Część korowa tego gruczołu". Jest to dla nas podpowiedź, że zadanie było konstruowane w kierunku udzielenia odpowiedzi "nadnercza" jako nazwy gruczołu. Użycie określenia "kora nadnerczy" nie pasuje do opisu, sugerującego że jej część korowa wydziela hormony. Innymi słowy kora nadnerczy jest jedynie częścią gruczołu, a nie całym gruczołem, stąd taki wariant odpowiedzi może nie zostać ujęty w kluczu.

Obrazek użytkownika Alicja P 8

Czy w zadaniu 8.2 można było napisać liść zarodkowy zamiast liścień?

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Według mnie tak.

Obrazek użytkownika Maciej Kalisz

Czy w pierwszym zadaniu odpowiedź "węglowodany" może być uznana za prawidłową?

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Moim zdaniem, podobnie jak w przypadku sformułowania "cukry", jest to odpowiedź zbyt ogólna, ponieważ nie wszystkie węglowodany będą składały się z monomerów i będą posiadały wiązanie glikozydowe tak jak przedstawia to pozycja w tabeli, która ma opisywać tę grupę związków organicznych.

Obrazek użytkownika xmiaplacidus

Cześć! Znalazłam taki fragment w necie "Poza powstawaniem gametofitu z zarodnika, u mszaków dość często zdarza się, że gametofit powstaje w wyniku apogamii – wyrasta z dowolnej części gametofitu oddzielonej od rośliny macierzystej. Zdarza się też, że powstaje w wyniku aposporii – rozwija się z wegetatywnej komórki sporofitu i w takim przypadku wyjątkowo powstaje gametofit diploidalny[3]." Czy można się wykłócać, że gametofit mszaków może być też diploidalny, a niekoniecznie haploidalny? Z góry dziękuję za odpowiedź.

Obrazek użytkownika Dawid Pawlos

Gdyby zadanie było otwarte i odpowiedź określała, że gametofit jest najczęściej haploidalny, ale w wyjątkowych przypadkach możemy spotkać diploidalną postać gametofitu, wtedy takiej odpowiedzi można by było bronić. Jednak zadanie dotyczące tego zagadnienia było zamknięte, można było wybrać jedynie jedną z opcji, zatem chodziło o regułę, a nie wyjątek. Innymi słowy zaznaczenie wariantu "diploidalne" oznacza, że uczeń uważa, że z reguły gametofity są diploidalne, co stanowi błąd merytoryczny. Swoją drogą pamiętajmy, że istnieją jeszcze mutacje. Jeżeli zobaczymy np. triploidalny sporofit, to czy możemy powiedzieć, że sporofity mchów są triploidalne? Według mnie takie stwierdzenie jest nie do obronienia.

Strony