Matura z biologii 2024 - proponowane odpowiedzi
Poniżej znajdziecie moje własne propozycje odpowiedzi do zadań z tegorocznej matury z biologii. Treść zacznie pojawiać się po opublikowaniu arkusza przez CKE. Pamiętajcie, że są to tylko propozycje, oficjalny klucz zostanie wydany przez CKE w późniejszym terminie. Życzę wszystkim wysokich wyników! :)
Przed zadaniem mi pytania w komentarzu przejrzyj moje odpowiedzi dostępne pod artykułem - przewiń .
Formuła 2023
(Formuła 2015 znajduje się niżej - przewiń )
Zadanie 1.1 (0-2)
| Grupa związków organicznych | Nazwa monomeru | Wiązanie łączące monomery (glikozydowe / fosfodiestrowe / peptydowe) |
Przykład funkcji w organizmie |
|---|---|---|---|
| białka | aminokwas | peptydowe | budulcowa |
| polisacharydy / wielocukry | monosacharyd | glikozydowe | zapasowa |
Zadanie 1.2 (0-1)
Struktura I-rzędowa: D
Struktura II-rzędowa: B
Struktura III-rzędowa: C
- Jest to struktura stabilizowana oddziaływaniami między resztami aminokwasowymi osobnych łańcuchów polipeptydowych.
- Jest to część łańcucha polipeptydowego zwinięta w regularną strukturę stabilizowaną wyłącznie wiązaniami wodorowymi.
- Jest to przestrzenne ułożenie pojedynczego łańcucha polipeptydowego stabilizowane oddziaływaniami niekowalencyjnymi i kowalencyjnymi.
- Jest to kolejność reszt aminokwasowych w łańcuchu polipeptydowym.
Zadanie 2 (0-2)
| Obszar odwrotnej transkryptazy HIV | Funkcja w procesie przepisywania wirusowego RNA na DNA |
|---|---|
| o aktywności polimerazy | synteza nici DNA na podstawie matrycy z wirusowego RNA |
| o aktywności rybonukleazy | usuwanie nici RNA z hybrydy RNA-DNA (uwalnianie ssDNA od matrycy RNA) |
Zadanie 3.1 (0-1)
Dzięki umiejętności wabienia swoich ofiar samice świetlików Photuris lugubris zwiększają swoje szanse na zdobycie pokarmu.
Zadanie 3.2 (0-2)
Testy wykorzystujące lucyferynę i lucyferazę świetlików w wykrywaniu mikroorganizmów opierają się na założeniu, że (AMP / ATP) jest związkiem chemicznym wytwarzanym w procesie oddychania komórkowego, którego stężenie (wzrasta / spada) wraz ze wzrostem liczby mikroorganizmów znajdujących się w danej próbce. O wykryciu bakterii świadczy (ustanie / wystąpienie) bioluminescencji.
Zadanie 3.3 (0-1)
tchawki / tracheole?
(Narządem układu oddechowego są tchawki, zaś tracheolami określa się końcowe rozgałęzienia tchawek - tracheole to część tchawek. Niemniej jednak CKE przy podobnym poleceniu uznawała już oba warianty odpowiedzi - zadanie 14 z czerwca 2019, formuła 2007)
Zadanie 4 (0-1)
Wydłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego jest skutkiem podania
A. blokera kanału K+, który to bloker jest przyczyną wydłużenia fazy 2. repolaryzacji.
Kluczem do zrozumienia zadania jest rozróżnienie między stanem depolaryzacji błony komórkowej a fazą depolaryzacji i repolaryzacji potencjału czynnościowego. Owszem, w okresie trwania potencjału czynnościowego (zarówno w fazie depolaryzacji jak repolaryzacji) błona komórkowa jest zdepolaryzowana, ale w zadaniu mowa jest nie o stanie polaryzacji błony komórkowej, lecz o fazie potencjału czynnościowego.
Wypływ jonów potasu przez otwarte kanały prowadzi do repolaryzacji błony. Zablokowanie kanałów potasowych będzie zatem wiązało się z przedłużeniem fazy repolaryzacji. Na wykresie będzie to wyglądało jak zmniejszenie stromizny wykresu przedstawiającego repolaryzację, czyli ramienia zstępującego, po osiągnięciu maksymalnego potencjału depolaryzacji. W trakcie depolaryzacji kanały potasowe i tak są w większości zamknięte (niskie przewodnictwo potasu), stąd ich dodatkowe blokowanie nie wpłynie na przebieg tej fazy. Zablokowanie kanałów sodowych mogłoby spowodować nie tylko wydłużenie fazy depolaryzacji, ale też obniżenie piku potencjału czynnościowego lub wręcz zablokowanie przewodnictwa, co w przypadku zaburzeń przewodnictwa związanych z chorobą byłoby niekorzystnym efektem.
Zadanie 5.1 (0-1)
- N
- T
Zadanie 5.2 (0-1)
cysteina
Zadanie 5.3 (0-1)
Pomiędzy parą zasad C i G występują 3 wiązania wodorowe, podczas gdy pomiędzy parą zasad A i U tylko 2 wiązania wodorowe. Większa zawartość pat zasad CG kosztem AU zwiększa całkowitą liczbę wiązań wodorowych w cząsteczkach rRNA i tRNA bakterii termofilnych co prowadzi do wzrostu energii potrzebnej do zaburzenia struktury tych cząsteczek, zwiększając tym samym ich stabilność.
Zadanie 5.4 (0-1)
Źródło polimeraz DNA wykorzystywanych do PCR stanowią termofile, ponieważ posiadają one polimerazę DNA stabilną w wysokich temperaturach. W trakcie reakcji PCR próbkę poddaje się działaniu wysokiej temperatury celem denaturacji DNA. Polimeraza psychrofili uległaby w tych warunkach również denaturacji, podczas gdy polimeraza termofili zachowuje swoją funkcję.
Zadanie 5.5 (0-1)
D. translacja cząsteczki mRNA rozpoczynająca się przed zakończeniem jej syntezy
Zadanie 6.1 (0-1)
Dojrzały sporofit bezlistu posiada zieloną puszkę zarodni co przemawia za obecnością barwników fotosyntetycznych i możliwością przeprowadzania fotosyntezy przez ten organ. Ponadto stosunkowo małe rozmiary gametofitu oraz zanik listków w trakcie rozwoju wyrastającego z niego sporofitu sugerują, że sporofit pozyskuje związki organiczne samodzielnie - gametofit nie byłby w stanie dostarczyć ich w odpowiedniej ilości.
Zadanie 6.2 (0-1)
Gametofit bezlistu jest rośliną dwupienną ponieważ gamety męskie i żeńskie wytwarzane są oddzielnie przez gemetofit męski i żeński.
Zadanie 6.3 (0-1)
Gametofity męskie mchów są (haploidalne / diploidalne) i wytwarzają plemniki zapładniające komórki jajowe, wytworzone w rodni gametofitu żeńskiego. Z zygoty rozwija się sporofit, wytwarzający w zarodni (identyczne / różne) genetycznie zarodniki.
Zadanie 7 (0-1)
Oznaczenie bielma: C
Zadanie 8.1 (0-1)
Żywotność nasion buka zwyczajnego spada wraz z czasem ich przechowywania, przy czym spadek ten jest niewielki w okresie pierwszych 8 lat przechowywania w stosunku do kolejnych okresów.
Zadanie 8.2 (0-1)
Nazwa: liścień (liścienie) / liść zarodkowy
Funkcja: przeprowadzanie fotosyntezy w początkowym okresie wzrostu rośliny / magazynowanie substancji odżywczych wykorzystywanych podczas początkowego wzrostu rośliny.
Zadanie 9.1 (0-2)
Na zdjęciu widoczna jest tkanka okrywająca – (skórka / korkowica), powstająca w wyniku działania (merystemu wierzchołkowego / kambium). Kolenchyma to (żywa / martwa) tkanka wzmacniająca.
Zadanie 9.2 (0-1)
Komórki tkanki okrywającej posiadają zgrubiałą ścianę komórkową zewnętrzną. Pogrubiała ściana komórkowa utrudnia niekorzystne oddziaływania czynników środowiskowych (fizycznych i biologicznych) na roślinę co przemawia za funkcją ochronną tkanki okrywającej.
Zadanie 10.1 (0-2)
Na drzewie filogenetycznym literą X oznaczono wykształcenie
B. błon płodowych.
Zadanie 10.2 (0-1)
- P;
- F;
- F
Zadanie 11 (0-2)
| Funkcja gruczołu | Oznaczenie literowe | Nazwa gruczołu |
|---|---|---|
| Wydziela hormony peptydowe regulujące stężenie glukozy we krwi. | D | trzustka |
| Odgrywa kluczową rolę w dojrzewaniu układu odpornościowego. | B | grasica |
| Część korowa tego gruczołu wydziela hormony steroidowe, np. kortyzol i niewielkie ilości androgenów. | C | nadnercza |
Zadanie 12.1 (0-2)
Infekcja rotawirusowa uszkadza komórki kosmków jelitowych prowadząc do niedoboru disacharydaz i wydzielania jonów chlorkowych do światła jelita. Niestrawione disacharydy i jony chlorkowe są substancjami osmotycznie czynnymi, które gromadząc się w jelicie sprawiają, że wzrasta osmolarność jego treści. Może to prowadzić to do zatrzymania osmotycznej resorpcji wody z jelita, a w przypadku osiągnięcia poziomu hipertonicznego treści w stosunku do cytoplazmy komórek kosmków, nawet odwrócenia przepływu wody, tak iż przenika ona osmotycznie ze ścian jelita do jego wnętrza. Prowadzi to do zwiększonej utraty wody przez organizm.
Zadanie 12.2 (0-1)
W wyniku znacznego odwodnienia organizmu objętość osocza (spada / wzrasta), a więc serce musi bić (szybciej / wolniej), aby utrzymać odpowiednie ciśnienie krwi i zaopatrzyć tkanki w tlen.
Zadanie 12.3 (0-1)
Obniżenie tempa metabolizmu zmniejsza zużycie glukozy wykorzystywanej jako materiał energetyczny do ich zachodzenia. W przypadku niedoboru glukozy (niskiego jej stężenia) pozwala to na oszczędniejszą gospodarkę glukozą i zapobiega szybkiemu jej zużyciu, dając jednocześnie czas na wyzdrowienie i tym samym zwiększając szanse przeżycia.
Zadanie 12.4 (0-1)
Przyczyną nietolerancji mleka po przebytym zakażeniu rotawirusem jest niedobór laktazy w uszkodzonym przez infekcję jelicie.
Zadanie 13.1 (0-1)
tyroksyna / trójjodotyronina / T3 / T4
Zadanie 13.2 (0-1)
Ale trafiłem z zadaniem autorskim 1/2024, podpunkt 2, mam nadzieję, że jego rozwiązanie pomogło Wam uporać się z tym zadaniem maturalnym :)
Długotrwały niski poziom jodu w organizmie ogranicza syntezę hormonów tarczycy (zawierających jod) prowadząc do spadku ich poziomu we krwi. Hormony tarczycy hamują zwrotnie wydzielanie TSH (ujemne sprzężenie zwrotne), stąd spadek poziomu tych hormonów odhamowuje wydzielanie TSH prowadząc do wzrostu jego poziomu w organizmie.
Zadanie 14.1 (0-1)
Gromada stawonogów: pajęczaki
Cecha budowy: 4 par odnóży krocznych
Zadanie 14.2 (0-2)
Alergeny zawarte w odchodach roztoczy wiążą się z przeciwciałami klasy IgE występującymi na powierzchni (komórek tucznych / limfocytów B). Te komórki uwalniają histaminę, która powoduje (rozszerzenie / zwężenie) naczyń krwionośnych i (zwiększenie / zmniejszenie) przepuszczalności ścian naczyń włosowatych. Rozwija się obrzęk, zwęża się światło dróg oddechowych oraz pojawia się katar.
Zadanie 15.1 (0-1)
Funkcjonowanie mitochondriów znajduje się pod kontrolą dwóch genomów: zawartego we własnym DNA mitochondrialnym oraz w DNA jądrowym. Fakt, że białka wchodzące w skład mitochondriów pochodzą z syntezy własnej tego organellum oraz z syntezy cytoplazmatycznej komórki świadczy o tym, że jest to organellum półałtonomiczne.
Zadanie 15.2 (0-2)
- P
- F
- F
Zadanie 15.3 (0-2)
Niedobór ATP wywołany chorobą mitochondrialną jest sygnałem do wzmożonej (glikolizy / glikogenogenezy), w wyniku której powstaje (pirogronian / glikogen) – związek w dużej części bezpośrednio przekształcany na szlaku przemian beztlenowych w (mleczan / etanol).
Zadanie 16.1 (0-2)
| Fenotyp | Możliwe genotypy |
|---|---|
| pełne paskowanie – wzór 1. | AaBb, AABb, AaBB, AABB |
| skrócony pasek środkowy przecinający linię naboczną – wzór 2. | Aabb, AAbb, aaBb, aaBB |
Zadanie 16.2 (0-2)
| AB | ab | Ab | aB | |
| AB | AABB | AaBb | AABb | AaBB |
| ab | AaBb | aabb | Aabb | aaBb |
| Ab | AABb | Aabb | AAbb | AaBb |
| aB | AaBB | aaBb | AaBb | aaBB |
Oczekiwane proporcje (wzór 1 : 2 : 3):
9 : 6 : 1
Zadanie 17.1 (0-1)
Cząsteczki tRNA są zbudowane
A. z jednej nici, a w budowie przestrzennej tRNA komplementarne odcinki nici są położone 1. w przeciwnej orientacji.
Zadanie 17.2 (0-2)
Ramię akceptorowe: przyłączanie aminokwasu do tRNA
Antykodon: dopasowanie do odpowiedniego miejsca na matrycy mRNA / rozpoznanie komplementarnego kodonu kodującego przenoszony przez tRNA aminokwas
Zadanie 18.1 (0-1)
D.
Zadanie 18.2 (0-1)
Met-Pro-Ala-Cys
Zadanie 19.1 (0-1)
C. translokacja.
Zadanie 19.2 (0-1)
- F
- P
Zadanie 20.1 (0-1)
Płazy są organizmami zależnymi od podmokłych środowisk, w szczególności są one dla nich niezbędne do rozmnażania, ze względu na wodne środowisko życia ich form larwalnych. Osuszanie siedlisk ogranicza dostępność miejsc, w których płazy mogą się rozmnażać, co może spowodować spadek ich liczebności.
Zadanie 20.2 (0-1)
C. Konwencja Waszyngtońska – CITES
Zadanie 21.1 (0-1)
| Weryfikowana hipoteza | Oznaczenia literowe prób, które należy porównać |
|---|---|
| Obecność na tym samym obszarze krzewów A. dumosa skutkuje zwiększeniem przyrostu biomasy roślin jednorocznych. | C i B |
| Obecność na tym samym obszarze roślin jednorocznych skutkuje ograniczeniem przyrostu biomasy krzewów A. dumosa. | A i B |
Zadanie 21.2 (0-1)
Rzucanie cienia przez krzewy A. dumosa zmniejsza nagrzewanie się liści roślin jednorocznych spowodowane promieniowaniem słonecznym. To z kolei powoduje zmniejszenie utraty wody poprzez transpirację, ułatwia zachowanie bilansu wodnego roślin jednorocznych w warunkach ograniczonego dostępu do wody oraz pozwala na otwarcie aparatów szparkowych. Dostępność wody oraz CO2 wnikającego przez otwarte aparaty szparkowe są konieczne dla wydajnego zachodzenia fotosyntezy. Sprawniejsze zachodzenie fotosyntezy w warunkach suszy w zacienieniu wpływa pozytywnie na przyrost biomasy roślin jednorocznych.
Formuła 2015
Zadanie 1.1 (0-2)
| Grupa związków organicznych | Nazwa monomeru | Wiązanie łączące monomery (glikozydowe / fosfodiestrowe / peptydowe) |
Przykład funkcji w organizmie |
|---|---|---|---|
| białka | aminokwas | peptydowe | budulcowa |
| polisacharydy / wielocukry | monosacharyd | glikozydowe | zapasowa |
Zadanie 1.2 (0-1)
Struktura I-rzędowa: D
Struktura II-rzędowa: B
Struktura III-rzędowa: C
- Jest to struktura stabilizowana oddziaływaniami między resztami aminokwasowymi osobnych łańcuchów polipeptydowych.
- Jest to część łańcucha polipeptydowego zwinięta w regularną strukturę stabilizowaną wyłącznie wiązaniami wodorowymi.
- Jest to przestrzenne ułożenie pojedynczego łańcucha polipeptydowego stabilizowane oddziaływaniami niekowalencyjnymi i kowalencyjnymi.
- Jest to kolejność reszt aminokwasowych w łańcuchu polipeptydowym.
Zadanie 2 (0-2)
| Obszar odwrotnej transkryptazy HIV | Funkcja w procesie przepisywania wirusowego RNA na DNA |
|---|---|
| o aktywności polimerazy | synteza nici DNA na podstawie matrycy z wirusowego RNA |
| o aktywności rybonukleazy | usuwanie nici RNA z hybrydy RNA-DNA (uwalnianie ssDNA od matrycy RNA) |
Zadanie 3.1 (0-1)
Dzięki umiejętności wabienia swoich ofiar samice świetlików Photuris lugubris zwiększają swoje szanse na zdobycie pokarmu.
Zadanie 3.2 (0-2)
Testy wykorzystujące lucyferynę i lucyferazę świetlików w wykrywaniu mikroorganizmów opierają się na założeniu, że (AMP / ATP) jest związkiem chemicznym wytwarzanym w procesie oddychania komórkowego, którego stężenie (wzrasta / spada) wraz ze wzrostem liczby mikroorganizmów znajdujących się w danej próbce. O wykryciu bakterii świadczy (ustanie / wystąpienie) bioluminescencji.
Zadanie 3.3 (0-1)
tchawki / tracheole?
(Narządem układu oddechowego są tchawki, zaś tracheolami określa się końcowe rozgałęzienia tchawek - tracheole to część tchawek. Niemniej jednak CKE przy podobnym poleceniu uznawała już oba warianty odpowiedzi - zadanie 14 z czerwca 2019, formuła 2007)
Zadanie 4 (0-1)
Wydłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego jest skutkiem podania
A. blokera kanału K+, który to bloker jest przyczyną wydłużenia fazy 2. repolaryzacji.
Kluczem do zrozumienia zadania jest rozróżnienie między stanem depolaryzacji błony komórkowej a fazą depolaryzacji i repolaryzacji potencjału czynnościowego. Owszem, w okresie trwania potencjału czynnościowego (zarówno w fazie depolaryzacji jak repolaryzacji) błona komórkowa jest zdepolaryzowana, ale w zadaniu mowa jest nie o stanie polaryzacji błony komórkowej, lecz o fazie potencjału czynnościowego.
Wypływ jonów potasu przez otwarte kanały prowadzi do repolaryzacji błony. Zablokowanie kanałów potasowych będzie zatem wiązało się z przedłużeniem fazy repolaryzacji. Na wykresie będzie to wyglądało jak zmniejszenie stromizny wykresu przedstawiającego repolaryzację, czyli ramienia zstępującego, po osiągnięciu maksymalnego potencjału depolaryzacji. W trakcie depolaryzacji kanały potasowe i tak są w większości zamknięte (niskie przewodnictwo potasu), stąd ich dodatkowe blokowanie nie wpłynie na przebieg tej fazy. Zablokowanie kanałów sodowych mogłoby spowodować nie tylko wydłużenie fazy depolaryzacji, ale też obniżenie piku potencjału czynnościowego lub wręcz zablokowanie przewodnictwa, co w przypadku zaburzeń przewodnictwa związanych z chorobą byłoby niekorzystnym efektem.
Zadanie 5.1 (0-1)
- N
- T
Zadanie 5.2 (0-1)
cysteina
Zadanie 5.3 (0-1)
Pomiędzy parą zasad C i G występują 3 wiązania wodorowe, podczas gdy pomiędzy parą zasad A i U tylko 2 wiązania wodorowe. Większa zawartość pat zasad CG kosztem AU zwiększa całkowitą liczbę wiązań wodorowych w cząsteczkach rRNA i tRNA bakterii termofilnych co prowadzi do wzrostu energii potrzebnej do zaburzenia struktury tych cząsteczek, zwiększając tym samym ich stabilność.
Zadanie 5.4 (0-1)
Źródło polimeraz DNA wykorzystywanych do PCR stanowią termofile, ponieważ posiadają one polimerazę DNA stabilną w wysokich temperaturach. W trakcie reakcji PCR próbkę poddaje się działaniu wysokiej temperatury celem denaturacji DNA. Polimeraza psychrofili uległaby w tych warunkach również denaturacji, podczas gdy polimeraza termofili zachowuje swoją funkcję.
Zadanie 5.5 (0-1)
D. translacja cząsteczki mRNA rozpoczynająca się przed zakończeniem jej syntezy
Zadanie 6.1 (0-1)
Dojrzały sporofit bezlistu posiada zieloną puszkę zarodni co przemawia za obecnością barwników fotosyntetycznych i możliwością przeprowadzania fotosyntezy przez ten organ. Ponadto stosunkowo małe rozmiary gametofitu oraz zanik listków w trakcie rozwoju wyrastającego z niego sporofitu sugerują, że sporofit pozyskuje związki organiczne samodzielnie - gametofit nie byłby w stanie dostarczyć ich w odpowiedniej ilości.
Zadanie 6.2 (0-1)
Gametofit bezlistu jest rośliną dwupienną ponieważ gamety męskie i żeńskie wytwarzane są oddzielnie przez gemetofit męski i żeński.
Zadanie 6.3 (0-1)
Gametofity męskie mchów są (haploidalne / diploidalne) i wytwarzają plemniki zapładniające komórki jajowe, wytworzone w rodni gametofitu żeńskiego. Z zygoty rozwija się sporofit, wytwarzający w zarodni (identyczne / różne) genetycznie zarodniki.
Zadanie 7 (0-1)
Oznaczenie bielma: C
Zadanie 8.1 (0-1)
Żywotność nasion buka zwyczajnego spada wraz z czasem ich przechowywania, przy czym spadek ten jest niewielki w okresie pierwszych 8 lat przechowywania w stosunku do kolejnych okresów.
Zadanie 8.2 (0-1)
Nazwa: liścień (liścienie) / liść zarodkowy
Funkcja: przeprowadzanie fotosyntezy w początkowym okresie wzrostu rośliny / magazynowanie substancji odżywczych wykorzystywanych podczas początkowego wzrostu rośliny.
Zadanie 9.1 (0-2)
Na zdjęciu widoczna jest tkanka okrywająca – (skórka / korkowica), powstająca w wyniku działania (merystemu wierzchołkowego / kambium). Kolenchyma to (żywa / martwa) tkanka wzmacniająca.
Zadanie 9.2 (0-1)
Komórki tkanki okrywającej posiadają zgrubiałą ścianę komórkową zewnętrzną. Pogrubiała ściana komórkowa utrudnia niekorzystne oddziaływania czynników środowiskowych (fizycznych i biologicznych) na roślinę co przemawia za funkcją ochronną tkanki okrywającej.
Zadanie 10.1 (0-2)
Na drzewie filogenetycznym literą X oznaczono wykształcenie
B. błon płodowych.
Zadanie 10.2 (0-1)
- P;
- F;
- F
Zadanie 11 (0-2)
| Funkcja gruczołu | Oznaczenie literowe | Nazwa gruczołu |
|---|---|---|
| Wydziela hormony peptydowe regulujące stężenie glukozy we krwi. | D | trzustka |
| Odgrywa kluczową rolę w dojrzewaniu układu odpornościowego. | B | grasica |
| Część korowa tego gruczołu wydziela hormony steroidowe, np. kortyzol i niewielkie ilości androgenów. | C | nadnercza |
Zadanie 12.1 (0-2)
Infekcja rotawirusowa uszkadza komórki kosmków jelitowych prowadząc do niedoboru disacharydaz i wydzielania jonów chlorkowych do światła jelita. Niestrawione disacharydy i jony chlorkowe są substancjami osmotycznie czynnymi, które gromadząc się w jelicie sprawiają, że wzrasta osmolarność jego treści. Może to prowadzić to do zatrzymania osmotycznej resorpcji wody z jelita, a w przypadku osiągnięcia poziomu hipertonicznego treści w stosunku do cytoplazmy komórek kosmków, nawet odwrócenia przepływu wody, tak iż przenika ona osmotycznie ze ścian jelita do jego wnętrza. Prowadzi to do zwiększonej utraty wody przez organizm.
Zadanie 12.2 (0-1)
W wyniku znacznego odwodnienia organizmu objętość osocza (spada / wzrasta), a więc serce musi bić (szybciej / wolniej), aby utrzymać odpowiednie ciśnienie krwi i zaopatrzyć tkanki w tlen.
Zadanie 12.3 (0-1)
Obniżenie tempa metabolizmu zmniejsza zużycie glukozy wykorzystywanej jako materiał energetyczny do ich zachodzenia. W przypadku niedoboru glukozy (niskiego jej stężenia) pozwala to na oszczędniejszą gospodarkę glukozą i zapobiega szybkiemu jej zużyciu, dając jednocześnie czas na wyzdrowienie i tym samym zwiększając szanse przeżycia.
Zadanie 12.4 (0-1)
Przyczyną nietolerancji mleka po przebytym zakażeniu rotawirusem jest niedobór laktazy w uszkodzonym przez infekcję jelicie.
Zadanie 13.1 (0-1)
tyroksyna / trójjodotyronina / T3 / T4
Zadanie 13.2 (0-1)
Ale trafiłem z zadaniem autorskim 1/2024, podpunkt 2, mam nadzieję, że jego rozwiązanie pomogło Wam uporać się z tym zadaniem maturalnym :)
Długotrwały niski poziom jodu w organizmie ogranicza syntezę hormonów tarczycy (zawierających jod) prowadząc do spadku ich poziomu we krwi. Hormony tarczycy hamują zwrotnie wydzielanie TSH (ujemne sprzężenie zwrotne), stąd spadek poziomu tych hormonów odhamowuje wydzielanie TSH prowadząc do wzrostu jego poziomu w organizmie.
Zadanie 14.1 (0-1)
Gromada stawonogów: pajęczaki
Cecha budowy: 4 par odnóży krocznych
Zadanie 14.2 (0-2)
Alergeny zawarte w odchodach roztoczy wiążą się z przeciwciałami klasy IgE występującymi na powierzchni (komórek tucznych / limfocytów B). Te komórki uwalniają histaminę, która powoduje (rozszerzenie / zwężenie) naczyń krwionośnych i (zwiększenie / zmniejszenie) przepuszczalności ścian naczyń włosowatych. Rozwija się obrzęk, zwęża się światło dróg oddechowych oraz pojawia się katar.
Zadanie 15.1 (0-2)
Ściana komórkowa u bakterii Gram-ujemnych jest (cieńsza / grubsza) niż u bakterii Gram-dodatnich. Ściana komórkowa I. sakaiensis (jest / nie jest) przeszkodą w pobieraniu PET do wnętrza komórki, a rozkład PET rozpoczyna się (w komórce / poza komórką).
Zadanie 15.2 (0-2)
- P
- F
- F
Zadanie 16.1 (0-2)
| Fenotyp | Możliwe genotypy |
|---|---|
| pełne paskowanie – wzór 1. | AaBb, AABb, AaBB, AABB |
| skrócony pasek środkowy przecinający linię naboczną – wzór 2. | Aabb, AAbb, aaBb, aaBB |
Zadanie 16.2 (0-2)
| AB | ab | Ab | aB | |
| AB | AABB | AaBb | AABb | AaBB |
| ab | AaBb | aabb | Aabb | aaBb |
| Ab | AABb | Aabb | AAbb | AaBb |
| aB | AaBB | aaBb | AaBb | aaBB |
Oczekiwane proporcje (wzór 1 : 2 : 3):
9 : 6 : 1
Zadanie 17 (0-1)
Locus genu warunkującego SCID w opisanej hodowli koni arabskich nie jest w równowadze Hardy’ego – Weinberga, ponieważ populacja ta jest stosunkowo mała, podczas gdy warunkiem wystąpienia równowagi jest bardzo liczna populacja (najlepiej nieskończenie duża).
lub
Locus genu warunkującego SCID w opisanej hodowli koni arabskich nie jest w równowadze Hardy’ego – Weinberga, ponieważ działa tutaj silna presja doboru naturalnego wynikająca z wysokiej i wczesnej śmiertelności homozygot recesywnych.
Zadanie 18.1 (0-1)
Cząsteczki tRNA są zbudowane
A. z jednej nici, a w budowie przestrzennej tRNA komplementarne odcinki nici są położone 1. w przeciwnej orientacji.
Zadanie 18.2 (0-2)
Ramię akceptorowe: przyłączanie aminokwasu do tRNA
Antykodon: dopasowanie do odpowiedniego miejsca na matrycy mRNA / rozpoznanie komplementarnego kodonu kodującego przenoszony przez tRNA aminokwas
Zadanie 19.1 (0-1)
D.
Zadanie 19.2 (0-1)
Met-Pro-Ala-Cys
Zadanie 20.1 (0-1)
C. translokacja.
Zadanie 20.2 (0-1)
- F
- P
Zadanie 21 (0-1)
Płazy są organizmami zależnymi od podmokłych środowisk, w szczególności są one dla nich niezbędne do rozmnażania, ze względu na wodne środowisko życia ich form larwalnych. Osuszanie siedlisk ogranicza dostępność miejsc, w których płazy mogą się rozmnażać, co może spowodować spadek ich liczebności.
Zadanie 22 (0-1)
Restytucja polega na przywróceniu gatunku zagrożonego wyginięciem lub stanu przyrody zmienionego przez działalność człowieka. Jodła sudecka różni się genetycznie od jodły karpackiej, dlatego wykorzystanie nasion jodły karpackiej nie pozwoliłoby na odtworzenie populacji pierwotnie występującej na danym terenie jodły, a wręcz mogłoby pogłębić problem poprzez dalsze wypieranie z drzewostanu puli genetycznej jodły sudeckiej na rzecz jodły karpackiej.
Zadanie 23.1 (0-1)
| Weryfikowana hipoteza | Oznaczenia literowe prób, które należy porównać |
|---|---|
| Obecność na tym samym obszarze krzewów A. dumosa skutkuje zwiększeniem przyrostu biomasy roślin jednorocznych. | C i B |
| Obecność na tym samym obszarze roślin jednorocznych skutkuje ograniczeniem przyrostu biomasy krzewów A. dumosa. | A i B |
Zadanie 23.2 (0-1)
Rzucanie cienia przez krzewy A. dumosa zmniejsza nagrzewanie się liści roślin jednorocznych spowodowane promieniowaniem słonecznym. To z kolei powoduje zmniejszenie utraty wody poprzez transpirację, ułatwia zachowanie bilansu wodnego roślin jednorocznych w warunkach ograniczonego dostępu do wody oraz pozwala na otwarcie aparatów szparkowych. Dostępność wody oraz CO2 wnikającego przez otwarte aparaty szparkowe są konieczne dla wydajnego zachodzenia fotosyntezy. Sprawniejsze zachodzenie fotosyntezy w warunkach suszy w zacienieniu wpływa pozytywnie na przyrost biomasy roślin jednorocznych.
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
Komentarze
AM24
16.05.2024 - 16:22
Panie Dawidzie, czy polimeraza DNA odwrotnej transkryptazy może również dobudowywać komplementarną nić DNA do ssDNA powstałego w procesie odwrotnej transkrypcji?
Dawid Pawlos
16.05.2024 - 22:59
Owszem, według mojej wiedzy odwrotna transkryptaza może również dobudowywać komplementarną nić do ssDNA.
Groszek
16.05.2024 - 20:12
Czy w zadaniu 11 przejdzie odpowiedź kora nadnerczy zamiast nadnercza?
Dawid Pawlos
16.05.2024 - 23:01
Odpowiedziałem już na analogiczne pytanie we wcześniejszych komentarzach. Należy zwrócić uwagę, że w opisie funkcji zostało użyte sformułowanie "Część korowa tego gruczołu". Jest to dla nas podpowiedź, że zadanie było konstruowane w kierunku udzielenia odpowiedzi "nadnercza" jako nazwy gruczołu. Użycie określenia "kora nadnerczy" nie pasuje do opisu, sugerującego że jej część korowa wydziela hormony. Innymi słowy kora nadnerczy jest jedynie częścią gruczołu, a nie całym gruczołem, stąd taki wariant odpowiedzi może nie zostać ujęty w kluczu.
Mateusz Fiedziu...
16.05.2024 - 23:28
Przepraszam panie Dawidzie czy poniższa odp ma szanse na 2,1 czy w ogóle na 0?
Niedobór sacharydaz, spowoduje brak rozkładu dwucukrów takich jak maltoza czy sacharoza co spowoduje że nie będą one mogły być wchłaniane do krwi, z racji na to że są substancjami osmotycznie czynnymi i wypływ jonów chlorkowych dojdzie do podwyższenia ciśnienia osmotycznego w tresci jelitowej warunkujący osmotyczny wypływ wody z osocza do treści. Brak wchłaniania spowoduje brak pociągania za sobą wody która będzie zatrzymana w treści jelitowej.
Dawid Pawlos
17.05.2024 - 14:33
Według mnie odpowiedź jest niespójna, brakuje odtworzenia ciągu przyczynowo-skutkowego - np. w odpowiedzi nie ma wzmianki o infekcji wirusowej, a chodziło przecież o wyjaśnienie w jaki sposób doprowadza ona do zwiększonej utraty wody. Mowa jest o niedoborze sacharydaz i wypływie jonów chlorkowych (gdzie, skąd?), ale nie o infekcji. Opis mechanizmów, do których należało się odnieść jest niepełny. Dla osmotycznego wydzielania wody do treści jelitowej nie wystarczy wzrost ciśnienia osmotycznego treści, ale musi być ona hipertoniczna (trzeba przekroczyć pewien próg, aby odwrócić przepływ wody). Z kolei dla zatrzymania wody w treści nie opisano w ogóle mechanizmu (skąd brak wchłaniania?). To jak powyższa odpowiedź będzie oceniona zależy jednak od wymagań przedstawionym w kluczu CKE, a te bywają różne.
Mateusz Fiedziu...
16.05.2024 - 23:42
Jeszcze miałbym pytanie czy odniesienie jedynie do dysfunkcji gametofitu(brak listków, brak fotosyntezy, brak substancji odżywczych) broni się (chociażby w odwołaniu) że sporofit musi czerpać substancje odżywcze niezależnie od gametofitu?
Dawid Pawlos
17.05.2024 - 15:49
Z tekstu do zadania nie wynika, aby zanikowi listków towarzyszył brak fotosyntezy czy brak substancji odżywczych. Można mieć pewność co do ograniczenia fotosyntezy w obrębie gametofitu, jednak nie co do jej braku. Według mnie istotniejszym argumentem będzie zielony barwnik w obrębie sporofitu, ponieważ bez niego w ogóle nie moglibyśmy mówić o niezależnym pozyskiwaniu związków organicznych przez sporofit - gdyby nie było barwnika przypuszczenie kierowane byłoby raczej w kierunku zgromadzonych w gametoficie substancji, bo przecież listki zanikają dopiero przy rozwoju sporofitu, do tego czasu mogłyby służyć zgromadzeniu odpowiednich zapasów lub same służyć jako zapas.
martyna_xx
17.05.2024 - 13:59
Dzień dobry, czy jeśli w zadaniu z liscieniem napisałam, że funkcją jest przeprowadzanie fotosyntezy, to taka odpowiedź może zostać zaliczona? W poleceniu było napisane, że należy określić funkcje, więc krótko napisałam, że przeprowadzają fotosynteze. Niestety nie napisałam, że w początkowym stadium rozwoju rośliny. Czy moja odpowiedź będzie całkowicie wyzerowana, czy może jednak taka krótka odpowiedź będzie wystarczająca?
Dawid Pawlos
17.05.2024 - 15:53
Dzień dobry, moim zdaniem odniesienie się do przeprowadzania fotosyntezy jako funkcji powinno być wystarczające, przedstawia bowiem jej istotę.
Michal Wrobel
17.05.2024 - 15:57
A czy funkcja: spichrzowa
jest OK?
Dawid Pawlos
17.05.2024 - 16:57
Teoretycznie tak, chociaż bez dodatkowych wyjaśnień taka odpowiedź może sugerować, że to siewka magazynuje w tej strukturze związki odżywcze, podczas gdy faktycznie zużywane są zasoby zmagazynowane przed rozwojem siewki. Nie wiem jak zostanie ujęte to w kluczu od CKE.
Michal Wrobel
17.05.2024 - 15:58
Dzień Dobry!
Czy w zadaniu 6.1 według Pana trzeba odnieść się bezpośrednio do zielonego koloru puszki zarodni? Bo napisałem, że" część komórek sporofitu posiada chloroplasty, w których to wytwarzane są związki organiczne na drodze fotosyntezy, dzięki czemu sporofit nie musi pobierać ich od gametofitu". Myśli Pan, że ta odpowiedź powinna przejść, bo przecież w domyśle, jeżeli sporofit jest zielony to znajdują się w nim chloroplasty...
Moje drugie pytanie odnosi się do 2 zadania , a konkretnie pierwszego podpunktu (miejsca o działaniu polimerazy). Czy uważa Pan, że powinni zaliczyć, odpowiedź "dobudowywanie nukleotydów DNA (do wydłużającej się nici DNA)"
Dziękuję
Dawid Pawlos
17.05.2024 - 17:24
Dzień dobry,
odnośnie zadania 6.1 w poleceniu znajdujemy następujące sformułowanie: "Na podstawie przedstawionych informacji". W tekście wprowadzającym do zadania nie ma mowy o chloroplastach, jest tylko informacja o zielonym kolorze puszki zarodni. Moim zdaniem należało odnieść się bezpośrednio do cechy przedstawionej w tekście, inaczej odpowiedź staje się oderwana od przedstawionych informacji.
Odpowiedź do zadania 2 jest moim zdaniem technicznie poprawna, chociaż nieco wąska, ponieważ na początku syntezy nie ma żadnego łańcucha DNA, do którego polimeraza mogłaby dobudować nukleotydy, jest tylko RNA pełniący funkcję startera.
Michal Wrobel
17.05.2024 - 17:48
A i mam pewne zastrzeżenia do zadania 9. Bo oni chyba źle napisali, że to białe to ściana kom., ponieważ, jeżeli byłaby to ściana to byłaby wybarwiona na czarno, co widać w pozostałych komórkach na fotografii... To białe to nie jest przypadkiem kutykula? Bo ja właśnie w ten sposób pomyślałem i napisałem, że komórki epidermy pokrywa gruba warstwa kutykuli- susbtancji nieprzepuszczalna dla wody , co chroni roślinę przed nadmierną utratą wody... Jak Pan uważa jeśli chodzi o te zadanie, czy moja argumentacja powinna przejść w tym 9.2?
Dawid Pawlos
17.05.2024 - 19:52
Na wstępie należałoby rozróżnić między kutynizacją (odkładanie kutyny wewnątrz ściany komórkowej) oraz kutykularyzacją (odkładanie kutyny na powierzchni ściany komórkowej). W tym pierwszym procesie powstaje warstwa kutykularna ściany komórkowej, w drugim procesie powstaje kutykula pokrywająca ścianę komórkową.
Na ilustracji mamy do czynienia z kutynizacją o czym świadczy podpis na ilustracji (warstwa kutyny należąca do ściany komórkowej) oraz cienka, powierzchownie położona warstwa celulozy. Również opis fotografii na stronie źródłowej sugeruje, że ściana uległa kutynizacji, stąd nie widzimy tutaj tak naprawdę kutykuli.
W teorii zatem odniesienie się w odpowiedzi do kutykuli byłoby błędem. Według mnie wymagania egzaminacyjne nie są na tyle szczegółowe, aby wymagać rozróżniania tych dwóch sposobów ochrony przed środowiskiem zewnętrznym, jednak zawsze bezpieczniej jest używać określeń podanych w tekście lub na ilustracji. Nawet jeżeli są błędne, to można się bronić, że autor pytania ich tak używał. Błąd własny trudniej wybronić. Zobaczymy co będzie w kluczu :)
jurekkk
17.05.2024 - 18:39
Dzień dobry, mam dwa pytania do zadania 5.3 i 5.4. W 5.3 można było napisać, że między parą adenina i uracylem występują tylko dwa wiązania wodorowe, a w przypadku pary guaniny i cytozyny występują aż trzy wiązania wodorowe, przez co wymagany jest większy nakład energii do rozerwania trzech wiązań występujących między guaniną a cytozyną niż dwóch w. wodorowych między adeniną a uracylem.
W tym 5.4 można było napisać, że Termofile, gdyż ich białka dzieki odpowiedniej budowie nie są wrażliwe na wysoką temperaturę, jaka występuje w PCR, i przez to nie ulegają denaturacji???
Dawid Pawlos
17.05.2024 - 20:05
Dzień dobry, 5.3 - osobiście brakuje mi jeszcze odniesienia do liczby tych wiązań / par w cząsteczce rRNA i tRNA, aby wykazać wpływ przytoczonych spostrzeżeń na całą cząsteczkę (w odpowiedzi zostało to zostawione domysłowi egzaminatora). Niemniej jednak uchwycona została istota problemu, może zostanie to uznane. 5.4 - moim zdaniem jest to prawidłowa propozycja odpowiedzi.
jurekkk
18.05.2024 - 16:30
Myśli Pan, że w 17.2 przejdą takie odpowiedzi?
Ramię akceptorowe: wiąże określony aminokwas
Antykodon: przyłącza się do określonego kodonu na nici mrna w miejscu A rybosomu
Michal Wrobel
18.05.2024 - 19:06
Nie wiem czy w tym drugim jest poprawnie, bo na początku ten antykodon przyłącza się do mrna w miejscu P, ale chyba powinni zaliczyć, bo to głównie w miejscu A dochodzi do połączenia antykodonu z kodonem, ale nie jestem pewien tego
Dawid Pawlos
18.05.2024 - 19:50
Moim zdaniem informacja o miejscu wiązania w rybosomie jest zbędna w odpowiedzi na zadane pytanie i tylko utrudnia ocenę poprawności odpowiedzi. Przy pytaniach typu "określ" należy przedstawić istotę danego procesu, bez wnikania w szczegóły. W przypadku podania miejsca wiązania na rybosomie wchodzimy już w szczegóły i niepotrzebnie ryzykujemy popełnienie błędu merytorycznego. Co do zasady odpowiedź dotycząca antykodonu przedstawia poprawne informacje, ale niepełne. Jak zauważył przedmówca, tRNA najpierw przyłącza się w miejscu P, a dopiero później kolejne tRNA przyłączają się w miejscu A. W związku z powyższym jakby się przyczepić to można powiedzieć, że takie przedstawienie funkcji antykodonu jest niepoprawne, ponieważ przedstawia tylko część funkcji, a nie jej istotę. Gdyby antykodony przyłączały się tylko a miejscu A rybosomu nie doszło by do inicjacji translacji i żaden peptyd nie zostałby zsyntetyzowany, a przedstawiona funkcja nie miałaby żadnego znaczenia. Niemniej jednak ostateczna ocena tej odpowiedzi zależy od sformułowania klucza od CKE i interpretacji egzaminatora.
Michal Wrobel
18.05.2024 - 18:18
Dzień dobry, a w tym zadaniu 20.1 można było napisać, że "rozmnażanie płazów jest uzależnione od środowiska wodnego, dlatego też osuszanie siedlisk prowadzi do zmniejszenia liczby miejsc do których płazy mogą złożyć jaja, w wyniku czego liczba urodzeń płazów się zmniejszy"?
Dawid Pawlos
18.05.2024 - 20:02
Dzień dobry, moim zdaniem jest to prawidłowa odpowiedź. Aby wykazać wpływ na liczebność populacji należy przedstawić wpływ danego czynnika na rozmnażanie (pojawianie się nowych osobników) lub śmiertelność - w tym wypadku przedstawiono wpływ na rozmnażanie.
andrzej2222
19.05.2024 - 20:23
Dzień dobry czy taka odp ma szanse ?
niedobór jodu powoduje niedobór hormonów hormonmów tarczycy, w wyniku czego na drodze sprzężenia ujemnego zwrotnego będzie pobudzana przysadka do wydzielania TSH które będzie stymulowało tarczyce do wyłapywania jodu i stymulacji hormonów
Michal Wrobel
19.05.2024 - 21:23
Według mnie nie bo przysadka nie będzie pobudzana a poza tym nie rozumiem stwierdzenia "pobudzana przysadka do wydzielania TSH które będzie stymulowało tarczyce do wyłapywania jodu i stymulacji hormonów", bo według mnie trzeba napisać, że mniej jodu to mniejsze wydzielanie hormonów tarczycy, których to składnikiem jest jod, przez co jest mniejsza ich (hormonów tarczycy) stężenie we krwi i przez to jest słabsze hamowanie wydzielania TSH przez przysadkę, dlatego też wydzielane jest więcej TSH, i jego stężenie w organizmie jest większe. Pytanie też, czy trzeba w swojej odpowiedzi bezpośrednio napisać o sprzężeniu zwr. ujemnym czy można tak jak ja napisać, że wystąpi słabsze hamowanie wydzielania TSH przez przysadkę...
Edit. Chyba moja nawet odpowiedź jest niepoprawna, bo kurczę może zostać uznane, że to przysadka hamuje wydzielanie TSH, ale mam nadzieję, że jakoś to przejdzie
Dawid Pawlos
20.05.2024 - 16:06
Obawiam się, że tak sformułowana odpowiedź nie jest poprawna. Wydzielanie TSH na drodze ujemnego sprzężenia zwrotnego jest hamowane, a nie pobudzane. W prawidłowej odpowiedzi możemy co najwyżej powiedzieć o osłabieniu/zahamowaniu ujemnego sprzężenia zwrotnego, które prowadzi do wzrostu wydzielania TSH. Swoją drogą użycie sformułowania "ujemne sprzężenie zwrotne" nie jest konieczne w odpowiedzi, zgodnie z poleceniem mamy się odnieść do jego mechanizmu - jeżeli prawidłowo przedstawiliśmy mechanizm wtedy nazwa nie jest istotna. Drugą kwestią jest użycie sformułowania sugerującego, że TSH będzie stymulowało tarczycę do stymulacji hormonów. Jest to błąd, ponieważ to hormony hamują lub stymulują pewne procesy, same jako cząsteczki nie ulegają stymulacji. Co najwyżej możemy mówić o stymulacji wydzielania hormonów.
Kaaa
20.05.2024 - 14:19
Dzień dobry, czy w zad. 13.2 odwołując się do potrzeby odpowiedniej ilości jodu do syntezy tyroksyny a nie hormonów tarczycy może być zaliczone? T3 (trojjodotyronina) powstaje przez odjodowanie t4 (tyroksyny) zatem bez syntezy tyroksyny nie powstanie trójjodotyronina. (oczywiście mechanizm sprzężenia jest dobrze wytłumaczony)
Dawid Pawlos
20.05.2024 - 16:16
Moim zdaniem nie jest konieczne odwoływanie się w odpowiedzi do obu hormonów produkowanych z udziałem jodu przez tarczycę, aby wyjaśnić wpływ niedoboru jodu na poziom TSH. Wystarczy bowiem wahanie poziom jednego z hormonów aby uzyskać wpływ na poziom TSH.
Jakub Bednarz
20.05.2024 - 18:07
Dzień dobry. W zadaniu z tRNA orientację zinterpretowałem jako orientację przestrzenną, tzn. pionowa/pozioma i dałem, że są w tej samej orientacji. Czy myśli Pan, że po odwołaniu jest szansa na wywalczenie uznania takiej odpowiedzi? Pozdrawiam
Dawid Pawlos
20.05.2024 - 21:10
Dzień dobry,
obawiam się, że taka odpowiedź nie będzie uznana, nawet w odwołaniu. Ciężko byłoby ją sensownie argumentować. Należy zwrócić uwagę, że uczeń w swoich odpowiedziach powinien posługiwać się językiem fachowym, a nie potocznym. To samo dotyczy się rozumienia poleceń. Opisując orientację dwóch komplementarnych odcinków nici kwasu nukleinowego. Nikt nie posługuje się opisem "pionowo/poziomo" ponieważ są one ułożone w przestrzeni w sposób dowolny - musimy posłużyć się orientacją względną jednej nici wobec drugiej. W literaturze fachowej dotyczącej kwasów nukleinowych zwykło się używać określenia orientacja przy opisie kierunku przebiegu łańcuchów względem siebie. W tym znaczeniu można mówić w opisywanym przypadku co najwyżej o ułożeniu antyrównoległym. Nawet jeżeli próbowałby Pan powiązać określenia użyte w tabeli z określeniami równoległy i prostopadły (zamiast równoległy i antyrównoległy), to ciężko zgodzić się, aby określenie "przeciwna orientacja" była tożsama z określeniem "prostopadła orientacja".
Michal Wrobel
21.05.2024 - 14:12
Sądzi Pan, że jest szansa, że w zadaniu 4 będzie zaliczane zarówno A1, jak i A2?, bo naprawdę wielu nauczycieli biologii do dziś nie zgadza się ze sobą odnośnie odpowiedzi do tego zadania, to tym bardziej jak (my uczniowie) mielibyśmy w ciągu kilku minut wraz ze stresem domyślić się o co im w tym zadaniu chodzi...
Dawid Pawlos
21.05.2024 - 21:48
Prawdopodobne wyjaśnienie rozbieżności zdań w temacie zadania 4 przedstawiłem w komentarzu #8. W mojej ocenie nie ma błędu merytorycznego w konstrukcji zadania, stąd nie oczekiwałbym od CKE uznawania odpowiedzi prawidłowej i nieprawidłowej. Moim zdaniem zaliczenie obu odpowiedzi również nie koniecznie byłoby korzystne dla maturzystów, ponieważ podniesienie liczby punktów u części osób skutkowałoby ogólnym wzrostem średniego wyniku, a więc i potencjalnie progów na uczelnie. Swoją drogą z punktu widzenia możliwości weryfikowania wiedzy za pomocą testu idealne zadanie to takie, na które 50% osób odpowiada prawidłowo (zakładając poprawność merytoryczną konstrukcji zadania) - większy udział zadań zbyt prostych lub zbyt trudnych sprawia, że więcej osób uzyska podobny wynik, przy czym duży udział zadań zbyt prostych będzie prowadził do podniesienia średniego wyniku, a w przypadku matury - progu punktowego na uczelnie.
bbgronk
25.05.2024 - 23:24
Czy pasowałoby do antykodonu- określa jaki komplemtarny do niego aminokwas zostanie przyłączony do ramienia akcpetora
Dawid Pawlos
26.05.2024 - 13:54
Obawiam się, że taka odpowiedź może nie zostać uwzględniona w oficjalnym kluczu CKE. Przede wszystkim sformułowanie "aminokwas komplementarny do antykodonu" będzie błędem merytorycznym - aminokwas nie posiada sekwencji nukleotydowej aby być komplementarny do antykodonu. Nawet jeżeli pominiemy to niefortunne sformułowanie wiedząc co autor odpowiedzi miał na myśli, to udział w weryfikacji, który aminokwas ma zostać przyłączony do tRNA nie jest typową funkcją pełniona przez antykodon. Gdyby polecenie dotyczyło funkcji jaką może pełnić (a nie pełni - w domyśle typowo), wtedy można by było takiego twierdzenia próbować bronić.
Enzymy przyłączające aminokwas do właściwego tRNA rozpoznają tRNA po jego ogólnym kształcie oraz dodatkowo specyficznych sekwencjach w jego regionach, najczęściej sekwencji w obrębie ramienia akceptorowego lub pętli antykodonowej (co nie zawsze jest równoznaczne z użyciem samego antykodonu). Innymi słowy antykodon (a najczęściej jego cześć, np. jeden aminokwas antykodonu) może stanowić jeden z elementów warunkujących specyficzne przyłączenie aminokwasu do tRNA, ale nie jest to regułą dla wszystkich par aminokwas - tRNA.
andrzej2222
25.05.2024 - 23:31
Miałbym w sumie jeszcze jedno pytanie, a mianowicie dlaczego uznawane są tracheole które nie są samodzielnym narządem (polecenie wyrazie nam to sugeruje) a nie są uznawane cukry które mają więcej wspólnego z polisacharydami niż tracheole z narządem?
bbgronk
26.05.2024 - 0:19
to troche jakby na pytanie jaki narząd odpowiada za termoizolacje odpowiedzieć włosy albo tłuszcz w pytaniu o NARZĄD
Dawid Pawlos
26.05.2024 - 13:11
Na wstępie chciałbym zauważyć, że przedstawione w artykule odpowiedzi są moimi własnymi propozycjami. Nie wiem jak będzie wyglądał oficjalny klucz od CKE i co rzeczywiście będzie uznawane, a co nie.
Uznałem, że jest spora szansa na obecność tracheoli w oficjalnym kluczu, dlatego podałem je (ze znakiem zapytania) w moich propozycjach. Wynika to z konstrukcji pytania, która jest według mnie niejednoznaczna i może sugerować, że autor oczekiwał właśnie takiej odpowiedzi, pomimo że posłużył się określeniem "narząd". Świadczy o tym sformułowanie "narządu układu oddechowego" - jeżeli uznamy tchawki za narząd budujący układ oddechowy owadów, to praktycznie nie mamy wyboru (mamy tylko jeden narząd) i dalsza część precyzująca, który narząd autor ma na myśli ("który odpowiada za doprowadzenie tlenu bezpośrednio do komórek") nie miała by sensu. Taka konstrukcja precyzująca ma sens tylko wtedy, gdyby autor oczekiwał odpowiedzi "tracheole". Innym argumentem za uznaniem w odpowiedzi zarówno tracheoli jak i tchawek jest to, że CKE już kiedyś tak zrobiła, w zadaniu 14 z czerwca 2019, formuły 2007 (https://biologhelp.pl/matura/matura-czerwiec-2019-poziom-rozszerzony-stary/zadanie-14), gdzie należało podać tkanki lub narządy, a uznawana była odpowiedź "tracheole" (jak mniemam w charakterze narządu a nie tkanki ;)
Moim zdaniem łatwiej obronić użycie tracheoli jako określenia narządu niż cukrów jako związków złożonych z monomerów. Pojęcie "narząd" jest mniej precyzyjne niż cukier/wielocukier. Narząd to "wyodrębniona morfologicznie część organizmu wielokomórkowego (zwierzęcia, rośliny lub grzyba), zbudowana wg określonego planu z jednej lub kilku tkanek i spełniająca charakterystyczne funkcje" - można pod to podciągnąć w gruncie rzeczy na upartego tracheole. Spotkałem się również z rozdziałem definicji organu i narządu, gdzie ta druga była węższa - sprzyjałoby to uznaniu tracheoli za narząd będący częścią organu jakim jest system tchawkowy. Innymi słowy jest to wg mnie łatwiejsze do wybronienia niż twierdzenie, że cukry posiadają co do zasady wiązania glikozydowe. Swoją drogą analogiczna tabela jak w zadaniu z wielocukrami już pojawiła się na maturze - zadanie 2, czerwiec 2018, formuła 2007 (https://biologhelp.pl/matura/matura-czerwiec-2018-poziom-rozszerzony-stary/zadanie-2) - autor użył w niej sformułowania "wielocukry", a nie cukry.
andrzej2222
26.05.2024 - 15:21
aa okej, a czy w tym ostatnim zadaniu odwołanie się tylko do tego, że woda jest substratem fotosyntezy i więcej wody więcej związków organicznych bez wchodzenia w otwieranie aparatów szparkowych i pobieranie CO2 jest poprawne? Czy konieczne było zaznaczenie pobierania tego c02 ?
Dawid Pawlos
26.05.2024 - 16:53
Szczerze mówiąc nie wiem jak będzie sformułowany klucz CKE do tego zadania. Teoretycznie kluczowe elementy jakie należałoby zawrzeć w odpowiedzi na to zadanie to:
Pańskie pytanie sprowadza się zatem do zagadnienia jak sformułować powiązanie z trzeciego punktu (zakładając, że w odpowiedzi wybrzmiały w jakiś sposób dwa poprzednie). Rzeczywiście logicznym wydaje się być powiązanie procesu z substratami, a w związku z brakiem doprecyzowania w poleceniu, że należy odnieść się do wszystkich mechanizmów, odniesienie się do jednego substratu wydawałoby się poprawnym rozwiązaniem.
Niemniej jednak uważam, że bezpieczniejszą opcją było odwołanie się do otwarcia aparatów szparkowych i dostępności CO2. W praktyce bowiem aparaty zamykają się aby uchronić roślinę przed nadmierną utratą wody, a co za tym idzie podstawowym mechanizmem spadku wydajności fotosyntezy w przypadku deficytu wody będzie ograniczenie dostępności CO2 i ewentualnie fotooddychanie, a dopiero później brak wody. Moim zdaniem roślina musiałaby być na prawdę mocno odwodniona, aby to brak wody jako substratu był czynnikiem ograniczającym wydajność fotosyntezy - rośliny składają się w dużej części z wody, jest więc jej pewien zapas, podczas gdy zapas CO2 w przestworach międzykomórkowych będzie niewielki w stosunku do zapasu wody.
Zobaczymy co uzna klucz CKE ;)
andrzej2222
26.05.2024 - 18:03
Co do transpiracji itp to oczywiście zostało to zawarte tylko bez sensu było to pisać skoro chodziło o końcówkę, napisałem bo zobaczyłem chyba na grupie maturabiolchem, mniej więcej co pan napisał, że woda ma bardzo mały wpływ na fotosynteze i się zastanawiam, czy to przejdzie.
bbgronk
26.05.2024 - 23:04
Myśli Pan, że jest szansa na zaliczenie w 21.2 odp.
Zacieniona roślina zużywa mniej wody na proces schładzania w suchym środowisku z ograniczonym dostępem do wody dzięki czemu może przeznaczyć jej więcej w procesie fotosyntezy co poskutkuje zwiekszoną fotosyntezą co przelozy sie na zwiększony przyrost biomasy
Dawid Pawlos
29.05.2024 - 0:24
Według mnie utrata wody w pełnym nasłonecznieniu jest wynikiem parowania/transpiracji, a ewentualne schładzanie odbywa się niejako przy okazji - nie jest ono celem samym w sobie dla rośliny, tym bardziej w środowisku z ograniczonym dostępem do wody. Innymi słowy według mnie roślina w środowisku z ograniczonym dostępem do wody nie zużywa jej na proces schładzania - wręcz przeciwnie, zamyka ona aparaty szparkowe gdy bezpośrednie oświetlenie spowodowałoby nadmierną utratę wody i otwiera w większym stopniu w zacienieniu.
Drugą wątpliwość polegającą na bezpośrednim wpływie deficytu wody na fotosyntezę przedstawiłem w komentarzu wyżej.
Michal Wrobel
03.06.2024 - 0:25
A w tym 8.1 powinno przejść: "Im dłuższy czas przechowywania nasion buka tym siła kiełkowania tych nasion jest mniejsza"? Bo nie dopisałem -ZWYCZAJNEGO-, i czy myśli Pan, że to jest błąd czy raczej przymkną na to oko?
Dawid Pawlos
03.06.2024 - 16:31
W opisie wykresu również użyto tylko nazwy rodzajowej zamiast pełnej nazwy gatunku, stąd uważam, że odpowiedź taka powinna być uznana.
Michal Wrobel
29.06.2024 - 15:57
Dzień Dobry, znając już klucz odpowiedzi uważa Pan, że uznają w zadaniu 2: Dobudowywane są nukleotydy DNA (do wydłużającej się nici DNA)? A w 17.2 sądzi Pan, że uznają: Antykodon: przyłącza się do określonego kodonu na nici mrna w miejscu A rybosomu.? Pozdrawiam
Dawid Pawlos
29.06.2024 - 20:21
Dzień dobry,
co do proponowanej odpowiedzi do zadania 2 nadal uważam, że jest ona technicznie poprawna - ja bym ją uznał.
W kwestii odpowiedzi do zadania 17.2 zawiera ona wymaganą wg klucza informację (istotę funkcji), nie jest zbyt ogólna, pozostaje jedynie kwestia oceny poprawności merytorycznej zawartej w odpowiedzi informacji dodatkowej (nie wymaganej) w postaci lokalizacji przebiegu funkcji (miejsce A rybosomu). Klucz CKE nie odnosi się do tego problemu, a samo stwierdzenie wg. mnie nie stanowi błędu merytorycznego, który miałby wykluczyć taką odpowiedź.
Innymi słowy na podstawie klucza osobiście uznałbym obie odpowiedzi :)
Strony