Biologia - Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 6.
Turzyca piaskowa (Carex arenaria L.) jest byliną, która rośnie w miejscach piaszczystych i niepokrytych bujną roślinnością. Występuje często na nadmorskich i śródlądowych wydmach. Rozrasta się w charakterystyczny, liniowy sposób za pomocą prosto rosnących kłączy, wydających w regularnych odstępach pęd nadziemny. Kłącza mogą osiągać do 15 m długości. Kwiaty mają zredukowany okwiat i zebrane są w niepozorne kłosy umieszczone na szczycie pędu. W górnej części kłosa znajdują się kwiaty męskie zawierające po trzy pręciki mające długie i wiotkie nitki, a u jego podstawy – kwiaty żeńskie zawierające słupki z trzema długimi znamionami. Owocem turzycy piaskowej jest orzeszek znajdujący się wewnątrz oskrzydlonego pęcherzyka przystosowanego do rozsiewania przez wiatr.
6.1. (0–2)
Uzupełnij zdania 1. i 2. tak, aby były prawdziwe – wpisz na początku zdania rodzaj rozmnażania turzycy piaskowej (wegetatywne lub generatywne), a następnie dokończ zdanie: przedstaw uzasadnienie, że od podanego rodzaju rozmnażania zależy przetrwanie na wydmach tego gatunku.
- Rozmnażanie umożliwia szybkie opanowanie nowego siedliska i utrzymanie lokalnej populacji, ponieważ
- Rozmnażanie warunkuje zachowanie zróżnicowania genetycznego osobników, ponieważ
6.2. (0–1)
Na podstawie informacji w tekście uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie charakteryzowały kwiaty turzycy piaskowej. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Turzyca piaskowa ma kwiaty (pojedyncze / zebrane w kwiatostany). Kwiaty te są (obupłciowe / rozdzielnopłciowe), a ze względu na swoją budowę są (owadopylne / wiatropylne).
Rozwiązanie
6.1. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za prawidłowe przyporządkowanie rodzaju rozmnażania do każdego z dwóch zdań i ich
poprawne uzasadnienie odnoszące się do cech roślin lub cech wybranego sposobu
rozmnażania warunkujących przetrwanie gatunku na wydmach.
1 p. – za właściwe przyporządkowanie i właściwe uzasadnienie tylko jednej odpowiedzi.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
1. Rozmnażanie wegetatywne umożliwia szybkie opanowanie nowego siedliska i utrzymanie lokalnej populacji ponieważ:
- długie i rozgałęzione kłącza kotwiczą roślinę w niestabilnym podłożu.
- system podziemnych pędów powoduje, że roślina jest silna konkurencyjnie wobec innych gatunków (, które mogą pojawić się na wydmach, np. perz).
- jest wytwarzana duża liczba identycznych osobników przystosowanych do konkretnego środowiska.
- kłącza szybko się rozrastają, co pozwala roślinie opanować duży obszar,
2. Rozmnażanie generatywne warunkuje zachowanie zróżnicowania genetycznego osobników ponieważ:
- podczas mejozy powstają na jednej roślinie zróżnicowane gametofity, które produkują potem zróżnicowane gamety.
- w procesie zapłodnienia uczestniczą zróżnicowane genetycznie gamety.
- dyspersja nasion umożliwia wymianę genów pomiędzy odległymi populacjami.
- powstawanie gamet i zapłodnienie to procesy, w wyniku których dochodzi do rekombinacji materiału genetycznego i osobniki potomne różnią się od osobników macierzystych.
6.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podkreślenie wszystkich trzech prawidłowych informacji charakteryzujących kwiaty
turzycy piaskowej.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Turzyca piaskowa ma kwiaty (pojedyncze / zebrane w kwiatostany). Kwiaty te są (rozdzielnopłciowe / obupłciowe), a ze względu na swoją budowę są (owadopylne / wiatropylne).
