Biologia - Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 18.
Leptyna jest hormonem peptydowym, uczestniczącym w kontroli przyjmowania pokarmu. Hormon ten, zwany również „hormonem sytości”, jest syntetyzowany i wydzielany głównie przez komórki białej tkanki tłuszczowej. Działa on poprzez receptory leptynowe znajdujące się w neuronach podwzgórza. Głównym efektem działania leptyny jest zarówno pobudzanie grupy neuronów, które zwiększają wydzielanie peptydów α-MSH i CART odpowiedzialnych za uczucie sytości, jak i hamowanie syntezy oraz wydzielanie przez neurony neuropeptydu Y – jednego z najsilniejszych czynników powodujących łaknienie. U niektórych osób występuje mutacja w obrębie genu kodującego leptynę lub genu receptora leptyny.
| a) | Na podstawie tekstu wyjaśnij, w jaki sposób mutacja genu leptyny powodująca np. powstanie kodonu STOP wpływa na łaknienie (pobieranie pokarmu przez człowieka). W odpowiedzi uwzględnij rolę peptydów wymienionych w tekście. |
| b) | Na podstawie tekstu określ prawdopodobną przyczynę wzmożonego łaknienia u części osób otyłych, mimo występującego u nich podwyższonego stężenia leptyny. |
Rozwiązanie
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające: przyczynę – brak wydzielania leptyny wskutek mutacji, mechanizm – brak pobudzania neuronów do wydzielania pepydów MSH i CART i brak hamowania wydzielania neuropeptydu Y i skutku – brak pobudzenia ośrodka sytości natomiast wzrost apetytu.
Przykładowa odpowiedź
Zwiększone zostanie łaknienie/apetyt, ponieważ przy braku leptyny nie są wydzielane peptydy MSH I CART pobudzające ośrodek sytości, ale wydzielany jest neuropeptyd Y, stymulujacy apetyt.
Schemat punktowania
1 p. – za podanie przyczyny, jaką jest mutacja genu receptora leptyny.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowa odpowiedź
Przyczyną wzmożonego łaknienia pomimo podwyższonego stężenia leptyny może być brak wrażliwości organizmu na leptynę spowodowany mutacją genu receptora leptyny.
