Biologia - Matura Maj 2015, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 15.
W celu zbadania, czy trzustka wydziela enzymy trawiące skrobię, przygotowano dwie probówki z wodnym roztworem skrobi, przy czym w obu probówkach zapewniono środowisko lekko zasadowe. Do pierwszej probówki dodano zmieloną surową trzustkę zwierzęcą (zestaw 1), a do drugiej – taką samą porcję zmielonej trzustki ugotowanej (zestaw 2). Do każdej z probówek dodano po kilka kropli płynu Lugola (wodny roztwór jodu w jodku potasu). Skrobia pod wpływem tego odczynnika zabarwia się na kolor ciemnoniebieski. Nieco krótsze łańcuchy dekstryn barwią się na kolor fioletowy, jeszcze krótsze – barwią się na kolor czerwono-brunatny. Krótkie łańcuchy cukrowe nie reagują z płynem Lugola.
| a) | Określ, który zestaw – 1 czy 2 – jest próbą badawczą. Odpowiedź uzasadnij. |
| b) | Przedstaw zmiany zachodzące podczas doświadczenia, na podstawie których można stwierdzić, że trzustka wydziela enzymy trawiące skrobię. W odpowiedzi uwzględnij badany proces. |
| c) | Wyjaśnij, dlaczego w tym doświadczeniu zapewniono lekko zasadowe środowisko mieszaniny w probówkach. |
Rozwiązanie
Przykładowe odpowiedzi
Zestaw 1., ponieważ:
- w surowej trzustce mogą znajdować się aktywne enzymy.
- w zestawie 2. nie może być aktywnych enzymów/enzymy zostaną zdenaturowane wskutek gotowania.
Schemat punktowania
1 p. – za wskazanie zestawu będącego próbą badawczą i poprawne uzasadnienie uwzględniające aktywność enzymów surowej trzustki lub jej brak w trzustce gotowanej.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowa odpowiedź
W probówce z surową trzustką/zestawie 1. ciemnoniebieskie zabarwienie stopniowo zacznie znikać, ponieważ skrobia będzie trawiona przez enzymy surowej trzustki (natomiast w probówce z trzustką ugotowaną zabarwienie nie zmieni się, ponieważ enzymy trzustki są nieaktywne/uległy denaturacji).
Schemat punktowania
1 p. – za przedstawienie obserwowanych podczas doświadczenia zmian barwy z uwzględnieniem procesu trawienia skrobi w zestawie 1. (bezpośrednio lub domyślnie poprzez odwołanie się do podpunktu (a)).
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
W probówkach zapewniono lekko zasadowe środowisko mieszaniny:
- aby zbliżyć warunki doświadczenia do takich, jakie panują w dwunastnicy (w miejscu działania enzymów).
- ponieważ enzymy trzustki (w organizmie) są najbardziej aktywne w pH (lekko) zasadowym/ich optimum działania jest w pH (lekko) zasadowym.
Schemat punktowania
1 p. – za podanie powodu zapewnienia środowiska zasadowego w tym doświadczeniu z uwzględnieniem warunków działania enzymów trzustki w dwunastnicy lub z uwzględnieniem optimum aktywności enzymów trzustki.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
