Biologia - Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13.
Efektem oddziaływania hormonu tyreotropowego (TSH) na receptory komórek tarczycy jest
pobudzenie ich aktywności wydzielniczej. Hormon ten nie przenika do wnętrza komórki,
ale łączy się z receptorem na powierzchni komórki. U osób cierpiących na chorobę
Gravesa-Basedowa limfocyty wytwarzają specyficzne przeciwciała skierowane przeciwko
receptorom hormonu TSH (przeciwciała anty-TSHR). Na poniższym schemacie przedstawiono
oddziaływanie TSH i przeciwciał anty-TSHR z receptorem TSH.
U osób predysponowanych genetycznie, do rozwoju choroby Gravesa-Basedowa przyczynia się
współwystępowanie różnych czynników środowiskowych, takich jak infekcje bakteryjne
i wirusowe stymulujące układ odpornościowy.
13.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji i własnej wiedzy uzasadnij, że choroba Gravesa-Basedowa jest chorobą autoimmunizacyjną.
13.2. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji określ, czy TSH jest hormonem steroidowym, czy jest hormonem białkowym. Odpowiedź uzasadnij.
13.3. (0–2)
Podaj nazwę gruczołu dokrewnego wydzielającego do krwi TSH oraz nazwę hormonu uwalnianego z tarczycy po pobudzeniu przez TSH, i określ wpływ hormonu tarczycy na oddychanie wewnątrzkomórkowe organizmu.
Nazwa gruczołu dokrewnego:
Nazwa hormonu:
Wpływ hormonu tarczycy na oddychanie wewnątrzkomórkowe:
13.4. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby powstał poprawny opis dotyczący mechanizmu regulacji wydzielania TSH. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
(Pobudzenie / Hamowanie) aktywności wydzielniczej komórek tarczycy przez przeciwciała anty-TSHR jest przyczyną (spadku / wzrostu) poziomu tyreotropiny we krwi, ponieważ jej wydzielanie przez (podwzgórze / przysadkę mózgową) jest regulowane na zasadzie (dodatniego / ujemnego) sprzężenia zwrotnego przez hormony tarczycy.
Rozwiązanie
13.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe uzasadnienie, odnoszące się do cechy choroby Gravesa-Basedowa
wskazujące na jej autoimmunizacyjny charakter z uwzględnieniem informacji
przedstawionych na schemacie.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ przeciwciała łączące się z receptorem hormonu TSH i wywołujące patologiczne pobudzenie są produkowane przez organizm chorego.
- Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ przeciwciała anty-TSHR, łączące się z receptorem hormonu TSH, to autoprzeciwciała.
- Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ limfocyty uznały receptory TSH za obce białka i wytworzyły przeciwciała wiążące się z tymi receptorami.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odwołujących się jedynie do definicji choroby autoimmunizacyjnej, np. „Jest to choroba autoimmunizacyjna, ponieważ produkowane przez organizm przeciwciała atakują własne komórki”.
13.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne określenie, że TSH należy do hormonów białkowych, wraz
z uzasadnieniem odnoszącym się do sposobu oddziaływania TSH na komórki docelowe
(poprzez receptor błonowy) lub do braku przenikania hormonów białkowych przez
błonę komórkową.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- TSH jest hormonem białkowym, ponieważ łączy się z receptorem na powierzchni komórki.
- TSH jest hormonem białkowym, ponieważ nie wnika do wnętrza komórki.
13.3. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za podanie poprawnej nazwy gruczołu dokrewnego wydzielającego do krwi TSH oraz
podanie poprawnej nazwy hormonu wydzielanego przez komórki tarczycy
po pobudzeniu przez TSH wraz z prawidłowym określeniem jego wpływu na
oddychanie wewnątrzkomórkowe.
1 p. – za podanie poprawnej nazw gruczołu dokrewnego i hormonu lub poprawnej nazwy
hormonu i jego działania.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Nazwa gruczołu dokrewnego: przysadka / przysadka mózgowa / przedni płat przysadki.
Nazwa hormonu: tyroksyna / trijodotyronina / trójjodotyronina / tetrajodotyronina.
Wpływ hormonu tarczycy na oddychanie wewnątrzkomórkowe: wzrost intensywności
oddychania komórkowego. / wzrost poziomu metabolizmu. / wzmożone zużycie tlenu. /
wzrost wytwarzania ciepła. / wzrost produkcji ATP w komórkach.
Uwaga:
Uznaje się symbole „T4” oraz „T3” jako nazwy hormonów.
13.4. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za wybór i podkreślenie wszystkich właściwych określeń w zdaniu.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
(Pobudzenie / Hamowanie) aktywności wydzielniczej komórek tarczycy przez przeciwciała anty-TSHR jest przyczyną (spadku / wzrostu) poziomu tyreotropiny we krwi, ponieważ jej wydzielanie przez (podwzgórze / przysadkę mózgową) jest regulowane na zasadzie (dodatniego / ujemnego) sprzężenia zwrotnego przez hormony tarczycy.
