Biologia - Matura Maj 2020, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 6.
Związki osmotycznie czynne to takie, których obecność w roztworze jest przyczyną napływu wody do roztworu przez błony biologiczne. Takim związkiem jest np. laktoza. Prawie wszystkie niemowlęta i dzieci są zdolne do trawienia laktozy. U większości dorosłych nie występuje enzym laktaza, który katalizuje hydrolizę laktozy. U dorosłych z niedoborem laktazy, po spożyciu mleka krowiego w świetle jelita cienkiego gromadzi się laktoza, która nie jest wchłaniana z jelita cienkiego do krwi i przechodzi dalej do jelita grubego.
| a) | Podaj nazwę grupy związków organicznych, do których należy laktoza. |
| b) | Wyjaśnij, dlaczego u osób spożywających mleko niedobór enzymu laktazy może być przyczyną wzdęć i biegunek. W odpowiedzi uwzględnij proces przeprowadzany przez bakterie jelitowe. |
| c) | Określ, w jaki sposób osobom z nietolerancją laktozy umożliwia się spożywanie produktów mlecznych. |
Rozwiązanie
Zasady oceniania
1 p. – za podanie poprawnej nazwy grupy związków organicznych, do których należy
laktoza.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
- cukry
- węglowodany
- disacharydy
- dwucukry
Zasady oceniania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie, uwzględniające brak możliwości trawienia i wchłaniania
laktozy w jelicie cienkim oraz proces fermentacji laktozy w jelicie grubym.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
- U ludzi z niedoborem enzymu laktazy cukier laktoza nie jest trawiony i wchłaniany w jelicie cienkim, ale przy udziale bakterii jelitowych podlega fermentacji w jelicie grubym, czego objawami są wzdęcia i biegunki.
- U dorosłych ludzi z niedoborem laktazy zaburzone jest trawienie laktozy. Ponieważ nie jest trawiona i wchłaniana w jelicie cienkim, gromadzi się ona w jelicie grubym, gdzie przy udziale bakterii jelitowych ulega fermentacji.
Zasady oceniania
1 p. – za poprawne określenie sposobu umożliwienia osobom z nietolerancją laktozy
spożywania produktów mlecznych.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
Spożywanie produktów mlecznych przez osoby nietolerujące laktozy umożliwiają:
- stosowanie środków farmakologicznych, np. enzymu laktazy;
- picie mleka bezlaktozowego;
- znajdujące się w produktach mlecznych bakterie wytwarzające bakteryjną laktazę.
