Biologia - Matura Maj 2020, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 9.
Organizmy modelowe wykazują szereg cech, które ułatwiają ich wykorzystywanie w badaniach naukowych.
Na rysunku przedstawiono rzodkiewnik pospolity (Arabidopsis thaliana). Ta roślina znalazła zastosowanie w badaniach związanych m.in. z fizjologią roślin (przekazywanie sygnałów hormonalnych i stresowych), funkcjonowaniem zegara biologicznego, roślinnymi komórkami macierzystymi oraz genetycznymi podstawami fototropizmu.
W doświadczeniach związanych z fizjologią roślin badano wpływ różnych warunków środowiska na kwitnienie rzodkiewnika. Na podstawie wyników jednego z tych doświadczeń sformułowano wniosek:
„Względnie wysoka temperatura przyśpiesza kwitnienie rzodkiewnika”.
https://pl.pinterest.com
9.1. (0–1)
Sformułuj problem badawczy doświadczenia, które doprowadziło do powyższego wniosku.
9.2. (0–1)
Zaznacz klasę roślin okrytonasiennych, do której należy rzodkiewnik. Odpowiedź uzasadnij, podając dwie, widoczne na rysunku, cechy budowy tej rośliny, które o tym świadczą.
9.3. (0–1)
Spośród wymienionych cech wybierz i zaznacz trzy, które powinny charakteryzować organizm modelowy, aby był on łatwy do badania w laboratorium.
- organizm eukariotyczny
- krótki cykl życiowy
- rozmnażanie wyłącznie bezpłciowe
- łatwość rozmnażania
- małe rozmiary
- duża odporność na czynniki środowiska
Rozwiązanie
9.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 p. – za sformułowanie poprawnego problemu badawczego uwzględniającego:
- właściwy czynnik – temperaturę,
- badany proces – kwitnienie,
- obiekt badawczy – rzodkiewnik (pospolity).
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Wpływ temperatury na kwitnienie rzodkiewnika.
- Wpływ wysokiej temperatury na tempo kwitnienia badanej rośliny.
- Czy wysoka temperatura wpływa na przyspieszenie kwitnienia rzodkiewnika pospolitego?
- Wpływ wysokiej temperatury na czas zakwitania A thaliana.
- Wpływ temperatury na czas przejścia badanej rośliny w fazę generatywną.
9.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 p. – za zaznaczenie klasy dwuliściennych i podanie dwóch widocznych na rysunku cech
budowy rzodkiewnika, świadczących o przynależności do tej klasy.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
B
Przykładowe cechy świadczące o przynależności do dwuliściennych:
- palowy system korzeniowy;
- liście o nerwacji pierzastej;
- czterokrotne kwiaty (kwiat posiada cztery płatki);
- okwiat zróżnicowany (na kielich i koronę).
Uwagi:
- Uznaje się odpowiedzi odnoszące się do obecności ogonków liściowych oraz nerwacji siatkowatej, która jest kategorią nadrzędną wobec nerwacji pierzastej.
- Dopuszcza się odpowiedzi odnoszące się do czterech płaszczyzn lub osi symetrii okwiatu lub kwiatu (de facto u rzodkiewnika występują dwie płaszczyzny symetrii w kwiecie, ale ze względu na skalę rysunku i niewidoczne części generatywne jest to trudne do wywnioskowania).
- Nie uznaje się odpowiedzi odnoszących się do nerwacji dłoniastej, ponieważ na rysunku jest widoczna nerwacja pierzasta.
9.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 p. – za podkreślenie wszystkich trzech właściwych cech charakteryzujących organizm
modelowy, ułatwiających prowadzenie nad nim badań w laboratorium.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań albo za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
B, D, E
