Biologia - Matura Sierpień 2011, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 4.
Na poniższym schemacie przedstawiono w uproszczeniu budowę skóry człowieka.
Wybierz ze schematu dwa elementy budowy skóry, które biorą udział w termoregulacji organizmu. Przedstaw działanie każdego z nich w reakcji na wysoką temperaturę otoczenia.
Rozwiązanie
Za podanie prawidłowej nazwy każdej z dwóch struktur wraz z określeniem jej roli w reakcji na wysoką temperaturę otoczenia – po 1 pkt.
Przykłady poprawnych odpowiedzi:
- gruczoł potowy – wydzielenie potu, który parując ochładza skórę
- naczynia krwionośne (włosowate) – rozszerzenie naczyń krwionośnych blisko powierzchni ciała ułatwia wypromieniowanie nadmiaru ciepła / pozwala na wydajniejsze oddawanie ciepła przez powierzchnię skóry.
Uwagi od BiologHelp:
Wariant proponowanej przez CKE odpowiedzi dla podpunktu 2, w postaci podania jako struktury naczyń włosowatych i jako efektu działania wysokiej temperatury rozszerzenie naczyń, może być kontrowersyjny. Tak sformułowana odpowiedź może bowiem sugerować, że naczynia włosowate bezpośrednio reagują na wzrost temperatury rozszerzając się, co nie jest faktycznym mechanizmem. Naczynia włosowate nie posiadają mięśniówki w przeciwieństwie do zaopatrujących je tętniczek (metaarterioli), dlatego też same z siebie nie są w stanie regulować przepływu krwi. Zwiększone bądź zmniejszone wypełnienie sieci naczyń włosowatych jest efektem reakcji skurczowej bądź rozkurczowej tętniczek ją zaopatrujących. Odpowiedź do zadania nie może stać w sprzeczności z tą wiedzą, aby nie została uznana za błędną merytorycznie. Dlatego też poniżej podaję własne propozycje odpowiedzi, które nie powinny budzić kontrowersji jeżeli już uprzemy się na zastosowanie bardziej precyzyjnego określenia struktury w postaci naczyń włosowatych / kapilarnych (choć prościej by było w tym wypadku po prostu pominąć to sformułowanie i odpowiedzieć ogólnie o naczyniach krwionośnych, z uzasadnieniem jak w oryginalnym kluczu - formuła pytania na to pozwala).
2. naczynia krwionośne (włosowate) - pod wpływem wysokiej temperatury otoczenia tętniczki (naczynia krwionośne) doprowadzające krew do powierzchownych warstw skóry ulegają rozszerzeniu, dzięki czemu zwiększa się przepływ krwi przez naczynia włosowate skóry, pozwalając na sprawniejsze oddawanie ciepła z wnętrza organizmu do otoczenia
LUB
2. naczynia włosowate - pozwalają na transport ciepła z krwią do powierzchownych warstw skóry, co usprawnia oddawanie ciepła do otoczenia przy zwiększonym przepływie krwi przez te naczynia w odpowiedzi na wysoką temperaturę otoczenia
