Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 56.
Grzyby stanowią bardzo zróżnicowaną pod względem budowy i czynności życiowych grupę
organizmów. Wszystkie grzyby są heterotroficzne. Stosując kryterium, dotyczące sposobu
pozyskiwania przez grzyba przyswajalnych substancji organicznych, wśród organizmów tych
wyróżnia się grzyby: saprobiontyczne, pasożytnicze, symbiotyczne oraz drapieżne.
Charakterystyczne dla różnych grup grzybów są ich cykle rozwojowe.
Na schematach przedstawiono cykl rozwojowy pieczarki (A) i przekrój poprzeczny przez
różne typy plech porostów (B).
Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008, s. 643.
| a) | Podaj, na czym polega różnica w sposobie pozyskiwania przyswajalnych substancji organicznych między grzybem saprobiontycznym a grzybem symbiotycznym. |
| b) | Do oznaczeń cyfrowych 1–3 ze schematu cyklu rozwojowego pieczarki przyporządkuj określenia: dikariofaza, diplofaza i haplofaza oraz podaj, która z tych faz jest dominująca. |
| c) | Na podstawie rysunku przedstawiającego przekrój poprzeczny przez różne typy plech porostów, wykaż na przykładzie dwóch cech (po jednej dotyczącej glonów i grzybów) zróżnicowanie budowy plechy porostów. |
| d) | Wyjaśnij, jak należałoby zmienić dotychczasowe określenie wzajemnych zależności między grzybami i glonami tworzącymi porosty, jeżeli zostaną potwierdzone ostatnie badania wskazujące na dominację grzybów w plesze porostów. Dotyczy ona na przykład kontroli wzrostu, kontroli aktywności fotosyntetycznej glonów, a nawet – w pewnych warunkach – na trawieniu przez grzybnię ich komórek. |
Rozwiązanie
Przykłady poprawnych odpowiedzi
Grzyby saprobiontyczne uzyskują proste substancje organiczne w wyniku rozkładu martwej materii organicznej, wydzielając do środowiska zewnętrznego enzymy hydrolityczne. Natomiast grzyby symbiotyczne, żyjąc w symbiozie z organizmami samożywnymi, np. z glonami (w mikoryzie z korzeniami roślin nasiennych), czerpią od nich produkty fotosyntezy, a w zamian dostarczają tym organizmom wodę z solami mineralnymi.
- Haplofaza.
- Dikariofaza.
- Diplofaza.
Fazą dominującą jest dikariofaza.
Plechy porostów różnią się rozmieszczeniem glonów, które mogą być skupione pod górną powierzchnią lub być rozproszone w całej plesze. Różnica dotyczy też sposobu u łożenia strzępek grzyba, które mogą tworzyć zbite warstwy przy górnej i dolnej powierzchni plechy (wtedy luźne występują w części środkowej plechy) lub występować w całym organizmie w postaci luźnych strzępek.
Porosty są (powszechnie) podawane jako przykład symbiozy, czyli takich relacji (takiej zależności / takiego współżycia), która przynosi korzyści każdemu z partnerów (komponentów). Natomiast informacje z ostatnich badań wskazują, że relacje między komponentami nie polegają na obustronnych korzyściach, lecz raczej mają cechy pasożytnictwa grzybni na komórkach glonów.
Wskazówki
- zwrócenie uwagi w tekście źródłowym na informację, że wszystkie grzyby są heterotrofami,
- podjęcie próby rozszyfrowania znaczenia określeń saprobiontyczne i symbiotyczne,
- skojarzenie sposobów odżywiania się grzybów z ich rolą, jaką odgrywają w przyrodzie.
