1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 56.

Kategoria: Grzyby Ekologia Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

Grzyby stanowią bardzo zróżnicowaną pod względem budowy i czynności życiowych grupę organizmów. Wszystkie grzyby są heterotroficzne. Stosując kryterium, dotyczące sposobu pozyskiwania przez grzyba przyswajalnych substancji organicznych, wśród organizmów tych wyróżnia się grzyby: saprobiontyczne, pasożytnicze, symbiotyczne oraz drapieżne. Charakterystyczne dla różnych grup grzybów są ich cykle rozwojowe.
Na schematach przedstawiono cykl rozwojowy pieczarki (A) i przekrój poprzeczny przez różne typy plech porostów (B).

Na podstawie: http://ekpol.cba.pl; http://www.wigry.win.pl/stowcip/porosty_spk3.htm [dostęp: 24.10.2014];
Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008, s. 643.
a)Podaj, na czym polega różnica w sposobie pozyskiwania przyswajalnych substancji organicznych między grzybem saprobiontycznym a grzybem symbiotycznym.
b)Do oznaczeń cyfrowych 1–3 ze schematu cyklu rozwojowego pieczarki przyporządkuj określenia: dikariofaza, diplofaza i haplofaza oraz podaj, która z tych faz jest dominująca.

c)Na podstawie rysunku przedstawiającego przekrój poprzeczny przez różne typy plech porostów, wykaż na przykładzie dwóch cech (po jednej dotyczącej glonów i grzybów) zróżnicowanie budowy plechy porostów.
d)Wyjaśnij, jak należałoby zmienić dotychczasowe określenie wzajemnych zależności między grzybami i glonami tworzącymi porosty, jeżeli zostaną potwierdzone ostatnie badania wskazujące na dominację grzybów w plesze porostów. Dotyczy ona na przykład kontroli wzrostu, kontroli aktywności fotosyntetycznej glonów, a nawet – w pewnych warunkach – na trawieniu przez grzybnię ich komórek.

Rozwiązanie

Przykłady poprawnych odpowiedzi

a)
(0-1)

Grzyby saprobiontyczne uzyskują proste substancje organiczne w wyniku rozkładu martwej materii organicznej, wydzielając do środowiska zewnętrznego enzymy hydrolityczne. Natomiast grzyby symbiotyczne, żyjąc w symbiozie z organizmami samożywnymi, np. z glonami (w mikoryzie z korzeniami roślin nasiennych), czerpią od nich produkty fotosyntezy, a w zamian dostarczają tym organizmom wodę z solami mineralnymi.

b)
(0-1)
  1. Haplofaza.
  2. Dikariofaza.
  3. Diplofaza.

Fazą dominującą jest dikariofaza.

c)
(0-1)

Plechy porostów różnią się rozmieszczeniem glonów, które mogą być skupione pod górną powierzchnią lub być rozproszone w całej plesze. Różnica dotyczy też sposobu u łożenia strzępek grzyba, które mogą tworzyć zbite warstwy przy górnej i dolnej powierzchni plechy (wtedy luźne występują w części środkowej plechy) lub występować w całym organizmie w postaci luźnych strzępek.

d)
(0-1)

Porosty są (powszechnie) podawane jako przykład symbiozy, czyli takich relacji (takiej zależności / takiego współżycia), która przynosi korzyści każdemu z partnerów (komponentów). Natomiast informacje z ostatnich badań wskazują, że relacje między komponentami nie polegają na obustronnych korzyściach, lecz raczej mają cechy pasożytnictwa grzybni na komórkach glonów.

Wskazówki

a)
Do realizacji polecenia niezbędna jest znajomość sposobów pozyskiwania materii organicznej przez organizmy, w tym przypadku grzyby saprobiontyczne i symbiotyczne. Pomocne w udzieleniu odpowiedzi może być:
  • zwrócenie uwagi w tekście źródłowym na informację, że wszystkie grzyby są heterotrofami,
  • podjęcie próby rozszyfrowania znaczenia określeń saprobiontyczne i symbiotyczne,
  • skojarzenie sposobów odżywiania się grzybów z ich rolą, jaką odgrywają w przyrodzie.

b)
Analizując przedstawiony schemat cyklu rozwojowego pieczarki, zwróć uwagę na zamieszczone w nim opisy i zmiany dotyczące jądra komórkowego, gdyż można w ten sposób zgromadzić i wyselekcjonować informacje niezbędne do udzielenia odpowiedzi. Przydatna będzie znajomość pojęć użytych w zadaniu. Jeśli ich nie znasz, warto spróbować je rozszyfrować, interpretując rysunki i informacje słowne.

c)
Porównując przedstawione plechy porostów, zwróć uwagę na różnicę w rozmieszczeniu w nich glonów oraz różnicę w sposobie ułożenia strzępek grzyba. W ten sposób wykażesz zróżnicowanie budowy plech porostów.

d)
Aby zrealizować polecenie, porównaj dotychczasową wiedzę o zależności między glonami i grzybami w plesze porostów (zależność obustronnie korzystna) z wynikami ostatnich badań (dominacja grzybów), zwracając uwagę na zasadniczą różnicę w relacjach między komponentami porostów. Na tej podstawie można stwierdzić, że relacje między grzybami i glonami nie polegają na obustronnych korzyściach, mają raczej cechy pasożytnictwa, więc w tym kontekście trudno je nazywać symbiozą.