U głowonogów wykształciły się oczy, które mają podobną budowę i funkcjonują podobnie jak
oczy ryb. Oczy głowonogów powstają jako uwypuklenie naskórka głowy, a oczy kręgowców
– jako uwypuklenie śródmózgowia.
Na podstawie tekstu określ, czy oczy głowonogów i oczy ryb są narządami analogicznymi,
czy – homologicznymi. Odpowiedź uzasadnij.
Fauna Australii różni się zasadniczo od fauny innych rejonów świata: 87% gatunków ssaków,
93% gatunków gadów i 94% gatunków płazów żyjących w Australii jest endemitami, czyli
gatunkami występującymi wyłącznie na tym kontynencie.
Dziobak (Ornithorhynchus anatinus) to endemiczny ssak australijski z rzędu stekowców.
Organizmy przypominające współczesne dziobaki występowały już ponad 110 mln lat temu.
Dziobak ma wiele cech, które nie występują u ssaków łożyskowych, a są obecne u gadów.
Na podstawie: A.D. Chapman, Numbers of Living Species in Australia and the Word, Canberra 2009.
21.1. (0–1)
Spośród wymienionych cech anatomicznych i fizjologicznych dziobaka wybierz i podkreśl
wszystkie te, które nie występują u ssaków łożyskowych, a są obecne u gadów.
przepona
ciało pokryte sierścią
gruczoły mleczne
jajorodność
kość krucza w obręczy barkowej
kloaka
21.2. (0–1)
Określ czynnik, który zadecydował o tym, że w toku ewolucji powstała w Australii fauna
kręgowców tak odmienna od fauny innych kontynentów.
Karpieniec diabli (Cyprinodon diabolis) to niewielka ryba, mieniąca się niebiesko, która żyje
tylko w jednym na świecie miejscu, będącym wypełnioną wodą szczeliną skalną (Devil’s Hole)
znajdującą się na pustyni – w Dolinie Śmierci w Kalifornii. Przodek karpieńca diablego
zasiedlił ten zbiornik około 60 tys. lat temu.
Zwierzęta te żyją w izolowanej jaskini w słonej wodzie geotermalnej o temperaturze 33°C,
w której poziom tlenu jest tak niski, że większość gatunków ryb byłaby bliska śmierci. Ich
populacja liczy kilkadziesiąt ryb i występuje do głębokości 24 m, lecz żeruje i rozmnaża się
na małej, płytko położonej półce skalnej o powierzchni zaledwie ok. 18 m2, pokrytej glonami.
Na podstawie decyzji Sądu Najwyższego USA pod ochronę wzięto wody podziemne w tym
regionie: zakazano jakiegokolwiek czerpania z ich zasobów.
Na podstawie badań molekularnych stwierdzono, że najbliższym krewnym karpieńca diablego
jest inny gatunek z tego samego rodzaju zasiedlający niewielkie zbiorniki znajdujące się
w oazie Ash Meadows położonej kilka kilometrów od szczeliny Devil’s Hole.
Na podstawie: www.hemispheres.pl/artykuly/december_08.php;
http://kopalniawiedzy.pl/karpieniec-diabli-Devil-s-Hole-ocieplenie-klimatu
22.1. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego czerpanie wody z zasobów wód podziemnych w rejonie Devil’s Hole
zagrażałoby populacji karpieńca diablego. W odpowiedzi odwołaj się do trybu życia tej
ryby.
22.2. (0–1)
Wybierz i zaznacz poprawne dokończenie zdania spośród A–B oraz jego poprawne
uzasadnienie wybrane spośród 1.–2.
Powstanie karpieńca diablego jest przykładem specjacji
Poniżej przedstawiono szkielet skrzydła nietoperza i szkielet skrzydła ptaka oraz uproszczone
drzewo filogenetyczne kręgowców lądowych.
Na podstawie: http://evolution.berkeley.edu/evolibrary/article/evo_09
Na podstawie informacji przedstawionych na schemacie uzupełnij poniższe zdania tak,
aby powstał poprawny opis wymienionych narządów. Podkreśl w każdym nawiasie
właściwe określenie.
Szkielet skrzydła ptaka i szkielet skrzydła nietoperza są (homologiczne / analogiczne), ponieważ mają (wspólne / różne) pochodzenie oraz plan budowy.
Powierzchnie nośne umożliwiające aktywny lot ptaka i nietoperza są (homologiczne / analogiczne), ponieważ powstały (niezależnie / tylko raz) w toku ewolucji.
Przypadkowe zmiany częstości występowania alleli w puli genowej małych, izolowanych
populacji określa się mianem dryfu genetycznego. Jedną z postaci dryfu genetycznego jest tzw.
efekt wąskiego gardła. Może być on spowodowany przez nagłe, znaczne zmiany w środowisku,
np. pożar, czy powódź, które mogą doprowadzić do drastycznego zmniejszenia liczebności
populacji danego gatunku.
a)
Wyjaśnij, w jaki sposób efekt wąskiego gardła może spowodować zmianę częstości występowania alleli w danej populacji w stosunku do populacji wyjściowej.
b)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące dryfu genetycznego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Efekt dryfu genetycznego zależy od liczebności populacji – w populacjach o większej liczebności jest większy.
P
F
2.
W wyniku dryfu genetycznego może dojść do zwiększenia częstości jednych alleli w populacji i do zmniejszenia częstości innych.
P
F
3.
Dryf genetyczny może spowodować utrwalenie się alleli niekorzystnych, zmniejszających dostosowanie do środowiska.
Rybosomy to kompleksy zbudowane z rybosomalnego RNA i białek. W komórce roślinnej
występują rybosomy na terenie cytoplazmy w postaci wolnej lub w postaci związanej
z siateczką śródplazmatyczną, a także rybosomy wewnątrz mitochondriów i chloroplastów.
Wyjaśnij, dlaczego rybosomy chloroplastowe są bardziej zbliżone budową do rybosomów
bakteryjnych niż do rybosomów cytoplazmatycznych występujących w komórce
roślinnej.
W pewnej populacji motyli (populacja I), w której występują dwa allele warunkujące
ubarwienie ciała, pozostającej w stanie równowagi genetycznej pod względem tych alleli,
występowały zarówno motyle ciemne, jak i jasne. Jednorazowe pojawienie się drapieżnika
spowodowało śmierć wszystkich osobników o fenotypie jasnym. W wyniku rozmnażania się
osobników ciemnych, które przeżyły, powstała populacja II. Ubarwienie ciała tego gatunku
motyla jest cechą autosomalną, determinowaną przez: dominujący allel A – warunkujący
ubarwienie ciemne i recesywny allel a – warunkujący ubarwienie jasne.
18.1. (0–1)
Oblicz częstość allelu warunkującego ciemne ubarwienie ciała motyli w populacji I przed atakiem drapieżnika. Zapisz obliczenia.
Obliczenia:
18.2. (0–1)
Po przyjęciu założenia, że krzyżowanie się osobników jest losowe, określ, czy w populacji II motyli będą występowały osobniki o jasnym ubarwieniu ciała. Odpowiedź uzasadnij.
Mechanizmy izolacji rozrodczej ograniczają przepływ genów pomiędzy blisko
spokrewnionymi gatunkami. Wytworzone w ten sposób bariery dzielimy na: prezygotyczne
i postzygotyczne. Poniżej przedstawiono przykłady mechanizmów izolacji rozrodczej
spokrewnionych gatunków.
Mieszaniec międzygatunkowy zamiera na wczesnym etapie rozwoju.
Gamety blisko spokrewnionych gatunków są chemicznie niezgodne.
Spokrewnione gatunki odbywają gody w różnym czasie.
Mieszaniec międzygatunkowy przeżywa, lecz jest niezdolny do rozrodu.
Spośród wymienionych mechanizmów izolacji rozrodczej (1–4) wybierz i zapisz numery
tych, które tworzą bariery prezygotyczne.
W jeziorach Ameryki Północnej występują dwie formy ciernika (Gasterosteus aculeatus)
przystosowane do odżywiania się odmiennym pokarmem: jedna żyje przy dnie, druga –
w toni wodnej. Różnią się one kształtem i wielkością ciała. Ta ostatnia różnica jest też
przyczyną izolacji rozrodczej – pary dobierają się według podobnej wielkości ciała.
Na podstawie: H. Krzanowska i inni, Zarys mechanizmów ewolucji, Warszawa 2002.
Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.
Opisany przykład zachowań ciernika może wskazywać na rozpoczynającą się
