Biologia - Matura Czerwiec 2012, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 25.
Poniżej przedstawiono wybrane cechy budowy i fizjologii ptaków.
- W szkielecie większości występują kości pneumatyczne – wypełnione powietrzem.
- Pas barkowy składa się z trzech par kości: kruczej, łopatki i obojczyka.
- Płuca są rureczkowate (kapilarne) o dużej powierzchni wymiany gazowej.
- Mózgowie odznacza się dobrze rozwiniętym kresomózgowiem i móżdżkiem.
- Jaja charakteryzują się dużą ilością żółtka i mocną skorupką.
- Serce jest czterodziałowe zbudowane z dwóch przedsionków i dwóch komór.
- Podczas rozwoju zarodka wykształcane są błony płodowe: owodnia, omocznia, kosmówka.
- W układzie wydalniczym brak pęcherza moczowego.
- Mają wysokie tempo przemian metabolicznych.
Spośród wymienionych cech wybierz i zapisz oznaczenia literowe:
| a) | trzech, które są wspólne dla ptaków i gadów |
| b) | trzech, które są przystosowaniem ptaków do lotu. |
Rozwiązanie
Poprawna odpowiedź:
- B. / Pas barkowy składa się z trzech par kości: kruczej, łopatki i obojczyka.
- E. / Jaja charakteryzują się dużą ilością żółtka i mocną skorupką.
- G. / Podczas rozwoju zarodka wytwarzane są błony płodowe: owodnia, omocznia, kosmówka.
Uwagi od BiologHelp:
W mojej ocenie użycie w powyższym zadaniu sformułowania „mocna skorupka” może być nieco mylące. Jaja gadów mogą być otoczone osłonką wapienną (np. jaja żółwi) lub nieuwapnioną, skórzastą (np. jaja jaszczurek i węży). Określenie „skorupka” zwykle używane jest w stosunku do uwapnionych osłonek jaj, dlatego można odnieść wrażenie, że wariant odpowiedzi E nieco na wyrost przedstawia cechę wspólną gadów i ptaków. Jak widać, jaja gadów mogą różnić się od ptasich budową osłonki. Znacznie mniej kontrowersyjne byłoby użycie w zadaniu określenia „mocna osłonka”.
1 p. – za poprawne podanie oznaczeń literowych trzech cech wspólnych dla ptaków i gadów
0 p. – za podanie poprawnych oznaczeń literowych dwóch lub jednej cechy wspólnej dla
ptaków i gadów, lub więcej niż trzech cech, lub odpowiedź całkowicie niepoprawną
Poprawna odpowiedź:
- A. / W szkielecie większości występują kości pneumatyczne – wypełnione powietrzem.
- C. / Płuca są rureczkowate (kapilarne) o dużej powierzchni wymiany gazowej.
- I. / Mają wysokie tempo przemian metabolicznych.
- H. / Brak pęcherza moczowego.
Uwagi od BiologHelp:
Zgodnie z poleceniem oraz schematem punktowania należało podać trzy cechy, dlatego prawidłowa odpowiedź obejmuje trzy dowolnie wybrane spośród wymienionych powyżej.
W mojej ocenie, oprócz wskazanych cech, można byłoby również uzasadnić poprawność wariantu D odpowiedzi:
– Mózgowie odznacza się dobrze rozwiniętym kresomózgowiem i móżdżkiem.
Dobrze rozwinięty móżdżek u ptaków związany jest z potrzebą koordynacji ruchowej podczas lotu, natomiast kresomózgowie odpowiada za zapamiętywanie, uczenie się i szybką analizę informacji, co również odgrywa istotną rolę w nawigacji, orientacji przestrzennej oraz podejmowaniu decyzji w locie.
1 p. – za poprawne podanie oznaczeń literowych trzech cech stanowiących przystosowanie
ptaków do lotu
0 p. – za podanie poprawnych oznaczeń literowych dwóch lub jednej cechy stanowiącej
przystosowanie ptaków do lotu, lub więcej niż trzech cech, lub odpowiedź całkowicie
niepoprawną
