Biologia - Matura Maj 2017, Poziom podstawowy (Formuła 2007) - Zadanie 8.

Kategoria: Układ krążenia Budowa i funkcje komórki Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Podczas dużego wysiłku fizycznego w organizmie człowieka naczynia krwionośne miejscowo się rozszerzają i do komórek mięśniowych dopływa większa ilość krwi, transportującej do nich tlen za pośrednictwem krwinek czerwonych (erytrocytów), wyspecjalizowanych w jego transporcie.

a)Wyjaśnij, dlaczego krwinki czerwone do pełnienia swojej funkcji transportowej tlenu wymagają obecności w nich żelaza Fe2+.
b)Uzasadnij, dlaczego dojrzałe krwinki czerwone nie mogą naprawiać powstających w nich uszkodzeń ani też się dzielić.

Rozwiązanie

a)
(0–1)

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne wyjaśnienie roli jonów żelaza Fe2+ w funkcji transportowej erytrocytów, odnoszące się do nietrwałego łączenia się Fe2+ z tlenem.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

  • Dwuwartościowy jon żelaza nietrwale przyłącza tlen.
  • Dzięki temu jonowi hemoglobina przyłącza tlen w płucach i oddaje go w tkankach.
  • Hemoglobina występująca w erytrocytach składa się z grupy hemowej zawierającej Fe2+, do którego przyłącza się nietrwale tlen, dzięki czemu może być przez nią transportowany.

b)
(0–1)

Schemat punktowania

1 p. – za poprawne podanie przyczyny niezdolności dojrzałych erytrocytów do naprawy uszkodzeń i podziałów komórkowych, odnoszące się do braku informacji genetycznej.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

  • Nie mają DNA.
  • Dojrzałe erytrocyty nie mają jądra komórkowego, a więc nie mają informacji genetycznej dotyczącej tych procesów.