Biologia - Matura Czerwiec 2017, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 3.
Na rysunku przedstawiono obraz mikroskopowy żywych komórek listka mchu, w których doświadczalnie wywołano zjawisko plazmolizy, po tym jak umieszczono je na szkiełku mikroskopowym w hipertonicznym roztworze sacharozy.
3.1. (0–1)
Wyjaśnij, w jaki sposób doszło do widocznych na rysunku objawów plazmolizy w komórkach listka mchu. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm tego zjawiska.
3.2. (0–1)
Opisz sposób przeprowadzenia obserwacji deplazmolizy w komórkach listka mchu, w których najpierw spowodowano plazmolizę.
3.3. (0–1)
Podaj nazwę struktur oznaczonych na rysunku literą X oraz funkcję, jaką pełnią one w komórce.
Nazwa struktur X:
Funkcja w komórce:
Rozwiązanie
3.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowe wyjaśnienie widocznych w komórce objawów plazmolizy,
uwzględniające: osmotyczny odpływ wody z komórek spowodowany umieszczeniem
ich w roztworze hipertonicznym i tego efekty.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Przyczyną plazmolizy jest odwodnienie/ubytek wody z komórek, spowodowane umieszczeniem ich w roztworze hipertonicznym. Woda przemieszcza się (z wakuoli i cytoplazmy) komórek do środowiska zewnętrznego, co powoduje zmniejszenie objętości protoplastu i jego odsuwanie się od ściany komórkowej.
- Umieszczenie komórek liska mchu w roztworze o wyższym stężeniu niż roztwór soku komórkowego spowodował odpływ wody z komórek, co skutkowało zmniejszeniem objętości protoplastu i jego odsuwaniem się od ściany komórkowej.
3.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za prawidłowy opis przeprowadzenia obserwacji deplazmolizy, uwzględniający
umieszczenie listka, w którym była plazmoliza, w odpowiednim środowisku/
środowisku hipotonicznym i obserwację mikroskopową zmian zachodzących
w komórkach.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Należy obserwowany listek/fragment listka, w którym była plazmoliza umieścić w czystej wodzie/wodzie destylowanej/środowisku hipotonicznym i po chwili umieścić go na szkiełku mikroskopowym, a następnie obserwować zmiany zachodzące w komórkach.
- Należy dodać na szkiełko mikroskopowe, na którym znajduje się obserwowany preparat, kilka kropli wody destylowanej/czystej wody i obserwować zmiany protoplastu będące skutkiem napływu wody do komórek.
3.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie prawidłowej nazwy i funkcji struktur oznaczonych na rysunku literą X.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Nazwa struktur X: plazmodesmy
Funkcja w komórce:
- umożliwiają kontakt protoplastów sąsiednich komórek, oddzielonych ścianą komórkową.
- umożliwiają transport różnych substancji pomiędzy sąsiednimi komórkami.
