Biologia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 22.
Poniżej opisano pewien biom.
Podczas zimy gleba tego biomu pokryta jest śniegiem, latem – nasiąknięta wodą. Występują tu liczne sadzawki i rozlewiska. Pod powierzchnią gleby występuje warstwa wiecznej zmarzliny. Biocenozy są złożone z niewielkiej liczby gatunków występujących w dużych liczebnościach. Krótki sezon wegetacyjny jest wykorzystywany do intensywnego rozrodu. Na tych terenach występują ekosystemy bezleśne. Większość gatunków roślin to byliny, zakwitające w ciągu kilku dni od rozpoczęcia roztopów.
Do największych roślinożerców tej strefy należą duże ssaki: karibu, wół piżmowy i renifer, które charakteryzuje niski, w porównaniu ze ssakami innych stref, stosunek powierzchni ciała do jego objętości. Pospolite tu owady, takie jak komary i meszki, mają czarno ubarwione ciało. Tereny te zamieszkuje też okresowo wiele ptaków wędrownych, które pozostają tam do zakończenia okresu lęgowego.
Encyklopedia audiowizualna Britannica, Poznań 2006.
22.1. (0–1)
Wybierz spośród A–D i zaznacz nazwę biomu, którego dotyczy przedstawiony opis.
- sawanna
- step
- tajga
- tundra
22.2. (0–2)
Wypisz z tekstu jedną cechę budowy zwierząt zmiennocieplnych oraz jedną cechę budowy zwierząt stałocieplnych i określ, na czym polega znaczenie przystosowawcze każdej z tych cech do życia tych zwierząt w klimacie opisanego biomu.
- Zwierzęta zmiennocieplne:
- Zwierzęta stałocieplne:
Rozwiązanie
22.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za zaznaczenie właściwego biomu.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
D.
22.2. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za poprawnie podanie obu cech zwierząt (wielkość – stałocieplnych i czarną barwę –
zmiennocieplnych) oraz poprawne określenie znaczenia adaptacyjnego każdej z nich.
1 p – za podanie tylko jednej cechy z wykazaniem jej znaczenia adaptacyjnego
lub
za wypisanie obu właściwych cech, ale niepełne, jednak poprawne merytorycznie,
określenie ich znaczenia adaptacyjnego, np. ciemne ciało pochłania więcej promieni
słonecznych, korzystny stosunek powierzchni ciała do jego objętości pomaga
w utrzymaniu ciepła.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
- Zwierzęta zmiennocieplne: ciemny kolor ciała pochłania większą ilość promieni niż kolor jasny, co powoduje efektywniejsze pochłanianie ciepła z promieni słonecznych.
- Zwierzęta stałocieplne: mają mniejszy stosunek powierzchni ciała do jego objętości, co ogranicza straty ciepła / zapobiega nadmiernemu wypromieniowywaniu (endogennego) ciepła i spadkowi temperatury ich ciała.
