Biologia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 23.
Fibryna (włóknik) jest składnikiem nie tylko skrzepów powstających w procesie krzepnięcia krwi, lecz także np. blaszek miażdżycowych odkładających się w naczyniach krwionośnych. Zamianę nierozpuszczalnej fibryny w rozpuszczalne fibrynopeptydy katalizuje enzym plazmina, która powstaje z nieaktywnego plazminogenu występującego w osoczu krwi. Przekształcenie plazminogenu w aktywną plazminę następuje dzięki wydzielanemu przez komórki śródbłonka enzymowi – proteazie serynowej, która jest tkankowym aktywatorem plazminogenu.
Obecnie metodami biotechnologii produkowane są rekombinowane aktywatory plazminogenu, które mogą być podawane dożylnie w leczeniu niektórych chorób.
biotka.mol.uj.edu.pl/zbm/handouts/2013/AgJ/Wyklad_12.pdf; www.encyklopedia.naukowy.pl/Plazminogen
| a) | Wyjaśnij, dlaczego w leczeniu świeżo przebytego zawału serca stosuje się aktywatory plazminogenu. W odpowiedzi uwzględnij funkcję tego aktywatora. |
| b) | Określ, dlaczego rekombinowane aktywatory plazminogenu są podawane pacjentom wprost do krwiobiegu, a nie podaje ich się doustnie. |
Rozwiązanie
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające przyczynę – zastosowane aktywatory
plazminogenu powodują przejście plazminogenu w aktywną plazminę, mechanizm – plazmina katalizuje zamianę nierozpuszczalnej fibryny w fibrynopeptydy w skrzepach
lub blaszkach miażdżycowych i skutek – utrzymanie płynności krwi / zapobieganie
tworzenia skrzepów lub blaszki miażdżycowej.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
- Przy zastosowaniu tego leku krew utrzymana jest w stanie płynnym, a jeśli powstanie w naczyniach krwionośnych skrzep utrudniający przepływ krwi ulega on rozpuszczeniu, gdyż plazmina powoduje przejście nierozpuszczalnej fibryny w rozpuszczalne fibrynopeptydy i naczynia stają się drożne.
- Stosowanie tego leku pozwala na uniknięcie zatoru w naczyniu krwionośnym, gdyż lek ten powoduje przekształcenie plazminogenu w plazminę, która katalizuje zamianę występującej w skrzepach nierozpuszczalnej fibryny w rozpuszczalne fibrynopeptydy, co w konsekwencji udrażnia naczynia wieńcowe serca.
- Ponieważ zmiana plazminogenu w plazminę katalizuję zamianę nierozpuszczalnej fibryny w rozpuszczalne firbrynopeptydy, powodując w ten sposób rozpuszczenie blaszki miażdżycowej i rozszerzenie światła naczyń wieńcowych.
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne określenie przyczyny dożylnego, a nie – doustnego, podawania
rekombinowanych aktywatorów plazminogenu, uwzględniające możliwość jego
strawienia w przewodzie pokarmowym.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe odpowiedzi
- Lek musi być podawany do krwiobiegu / dożylnie, ponieważ droga doustna jest niemożliwa do wykorzystania, gdyż jest to enzym – białko, które mogłoby ulec strawieniu w przewodzie pokarmowym człowieka.
- Podawany lek jest białkiem / enzymem i podawany doustnie mógłby być strawiony w przewodzie pokarmowym.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi dotyczącej szybszego transportu leku przez krew w przypadku
dożylnego podania, ponieważ podanie doustne nie spowoduje wolniejszego działania leku
tylko jego strawienie.
