Biologia - Matura Lipiec 2020, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 8.
Na poniższym rysunku oraz na zdjęciach przedstawiono budowę dojrzałego ziarna pyłku rośliny okrytonasiennej. Ściana ziarna pyłku jest zbudowana z dwóch zasadniczych warstw.
Zewnętrzna warstwa – egzyna – jest przesycona sporopoleniną, substancją tłuszczopodobną, która jest niezwykle odporna na działanie czynników chemicznych i fizycznych. Zewnętrzna warstwa egzyny może być bardzo rozbudowana – tworzyć wyrostki, kolce. W egzynie znajduje się co najmniej jedno miejsce, gdzie ona jest wyraźnie cieńsza lub jej ciągłość jest przerwana – tzw. apertura (porus).
Wewnętrzna warstwa – intyna – w przeciwieństwie do warstwy zewnętrznej, jest cienka i zbudowana z celulozy i pektyny.
8.1. (0–2)
Określ, jakie znaczenie dla przebiegu zapylenia i zapłodnienia u roślin okrytonasiennych mają
- egzyna:
- apertura:
8.2. (0–1)
Uzupełnij poniższy schemat – nad strzałkami wpisz nazwy procesów (mitoza lub mejoza) prowadzących do powstania określonych komórek ziarna pyłku, a pod nazwami komórek wpisz ich ploidalność (1n / 2n).
8.3. (0–2)
Opisz funkcję, jaką w procesie zapłodnienia u roślin okrytonasiennych pełnią
- komórka wegetatywna:
- komórka generatywna:
Rozwiązanie
8.1. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za poprawne podanie znaczenia obu struktur tj. egzyny i apertury (porów) dla
funkcjonowania pyłku roślin okrytonasiennych.
1 p. – za poprawne podanie znaczenia jednej ze struktur tj. egzyny lub apertury (porów) dla
funkcjonowania pyłku roślin okrytonasiennych.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
1. Egzyna
- chroni ziarno pyłku przed działaniem niekorzystnych warunków środowiska. /czynnikami atmosferycznymi.
- przesycona sporopoleniną chroni przed wysychaniem ziarno pyłku podczas przemieszczania się na słupek.
Uwaga:
Do uznania odpowiedź „Zapewnia przetrwanie większej liczbie ziaren pyłku.
2. Apertura
- umożliwia wyrastanie /wydostanie się łagiewki pyłkowej z ziarna pyłku.
- umożliwia wytworzenie łagiewki pyłkowej.
8.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za w całości poprawne uzupełnienie schematu, tj. podanie trzech poprawnych nazw
podziałów komórkowych oraz w poprawny sposób określenie ploidalności wskazanych
na schemacie komórek.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
8.3. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za poprawne podanie znaczenia komórki wegetatywnej odnoszące się do wytwarzania
łagiewki pyłkowej oraz komórki generatywnej – odnoszące się do wytwarzania komórek
plemnikowych biorących udział w podwójnym zapłodnieniu.
1 p. – za poprawne podanie tylko znaczenia komórki wegetatywnej odnoszące się do
wytwarzania łagiewki pyłkowej albo tylko znaczenia komórki generatywnej – odnoszące
się do wytwarzania komórek plemnikowych biorących udział w podwójnym
zapłodnieniu.
0 p. – za odpowiedź niespełniającą powyższych wymagań lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
Komórka wegetatywna:
- tworzy łagiewkę pyłkową, przez które wprowadzane są do zalążka / woreczka zalążkowego/gametofitu żeńskiego komórki plemnikowe / gamety męskie.
- Umożliwia transport jąder plemnikowych
Komórka generatywna
- tworzy (dwie) komórki plemnikowe / gamety męskie, z których jedna zapładnia komórkę jajową, a druga wtórne jądro woreczka zalążkowego / komórkę centralną.
Uwaga:
Nie uznaje się odpowiedzi odnoszącej się do plemników.
