Chemia - Matura Czerwiec 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 35.
Do dwóch probówek wprowadzono bezbarwny wodny roztwór glicyny. Następnie do probówki I dodawano kroplami kwas solny z dodatkiem oranżu metylowego, a do probówki II dodawano kroplami wodny roztwór wodorotlenku sodu z dodatkiem fenoloftaleiny. Po dodaniu każdej kropli odczynnika zawartość probówek dokładnie mieszano. W obu probówkach zaobserwowano zmianę barwy użytych wskaźników. Przebieg doświadczenia zilustrowano na schemacie.
W tabeli przedstawiono zakres pH, w którym następuje zmiana barwy oranżu metylowego i fenoloftaleiny oraz barwy tych wskaźników w roztworach o pH mniejszym od dolnej granicy zakresu zmiany barwy i o pH większym od górnej granicy tego zakresu.
| Nazwa | Zakres pH zmiany barwy | Barwa wskaźnika w roztworach o pH | |
| poniżej dolnej granicy zakresu zmiany barwy | powyżej górnej granicy zakresu zmiany barwy | ||
| oranż metylowy | 3,1 – 4,4 | czerwona | żółta |
| fenoloftaleina | 8,3 – 10,0 | bezbarwna | malinowa |
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
35.1. (0–1)
Uzupełnij tabelę – napisz, jakie były barwy obu odczynników przed dodaniem ich do probówek oraz jakie barwy zawartości obu probówek zaobserwowano po dodaniu do nich odczynnika.
| Numer probówki | Barwa | |
| odczynnika przed dodaniem do zawartości probówki | zawartości probówki po dodaniu odczynnika | |
| I | ||
| II | ||
35.2. (0–1)
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) jonów, które są organicznymi produktami reakcji zachodzących w probówce I i w probówce II.
| Probówka I: | Probówka II: |
| |
|
Rozwiązanie
35.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne uzupełnienie tabeli (opisanie zmian z uwzględnieniem barwy użytych
roztworów).
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
| Numer probówki | Barwa | |
| odczynnika przed dodaniem do zawartości probówki | zawartości probówki po dodaniu odczynnika | |
| I | czerwona | żółta lub żółtopomarańczowa |
| II | malinowa lub czerwona | bezbarwna lub brak lub różowa |
35.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne napisanie wzorów półstrukturalnych (grupowych) obu jonów.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Probówka I: NH+3−CH2−COOH
Probówka II: NH2−CH2−COO−
