Chemia - Matura Czerwiec 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 37.
W trzech probówkach (I–III) znajdowały się następujące substancje stałe: fruktoza, sacharoza i skrobia. W celu ich identyfikacji przeprowadzono trzy serie doświadczeń. W pierwszej serii doświadczeń do wszystkich probówek dodano wodę o temperaturze 20°C i wymieszano zawartość każdego naczynia. W dwóch probówkach zaobserwowano rozpuszczenie substancji stałych i powstanie roztworów, natomiast w probówce III powstała zawiesina. W drugiej serii doświadczeń do probówek I i II dodano zalkalizowany świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II) i wymieszano ich zawartość. W obu probówkach powstały roztwory o szafirowym zabarwieniu. W trzeciej serii doświadczeń, po ogrzaniu szafirowych roztworów otrzymanych w serii drugiej, tylko w probówce I pojawił się ceglasty osad.
37.1. (0–1)
Napisz nazwy związków, które zidentyfikowano podczas przeprowadzonych trzech serii doświadczeń.
Probówka I:
Probówka II:
Probówka III:
37.2. (0–1)
Napisz, jaki element budowy cząsteczek związków znajdujących się w probówkach I i II zadecydował o powstaniu szafirowego zabarwienia roztworów w drugiej serii doświadczeń.
37.3. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego w trzeciej serii doświadczeń ceglasty osad nie powstał w wyniku ogrzania roztworu znajdującego się w probówce II.
Rozwiązanie
37.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawną identyfikację substancji.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Probówka I: fruktoza
Probówka II: sacharoza
Probówka III: skrobia
37.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie elementu budowy przy poprawnej identyfikacji związków
w probówce I i II.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.
Uwaga: Jeśli zdający w zadaniu 37.1. stwierdzi, że w probówce I znajduje się sacharoza, a w probówce II fruktoza, to za rozwiązanie tego zadania zdający nie otrzymuje punktu, ale pozytywnie należy ocenić odpowiedź w zadaniu 37.2., jeśli jest ona poprawna co do opisu elementu budowy cząsteczek związków znajdujących się w probówkach I i II.
Poprawna odpowiedź
Np.: Obecność grup hydroksylowych w cząsteczce fruktozy i sacharozy lub w cząsteczkach
związków, których roztwory były w probówkach I i II.
lub
Obecność więcej niż jednej grupy hydroksylowej w cząsteczce fruktozy i sacharozy lub
w cząsteczkach związków, których roztwory były w probówkach I i II.
37.3. (0–1)
Schemat punktowania:
1 p. – za poprawne wyjaśnienie przy poprawnej identyfikacji związków
w probówce I i II.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub niepoprawną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Np.: Związek, którego roztwór był w naczyniu II, nie ma właściwości redukujących.
lub
Sacharoza nie ma właściwości redukujących, (ponieważ nie jest hemiacetalem).
