Biologia - Matura Maj 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 14.
Dwie grupy uczniów przygotowały takie same zestawy doświadczalne w celu sprawdzenia, od czego zależy aktywność enzymu rozkładającego skrobię, występującego w ślinie. W pięciu probówkach uczniowie umieścili po 1 ml roztworu wodnego o określonym pH (4–8). Następnie do każdej probówki dodali 1 ml rozcieńczonego kleiku przygotowanego ze skrobi ziemniaczanej, do którego dosypali odrobinę soli kuchennej (NaCl). Pierwsza grupa umieściła probówki w łaźni wodnej o temperaturze 30°C, natomiast druga – w łaźni o temperaturze 37°C. Do każdej probówki uczniowie dodali po 1 ml świeżej śliny, wymieszali zawartość i następnie, w odstępach jednominutowych, pobierali z mieszaniny w każdej probówce po jednej kropli roztworu i sprawdzali, czy cała skrobia została już rozłożona. Wyniki zebrali w tabeli.
| pH roztworu | ||
|---|---|---|
| temperatura 30°C | temperatura 37°C | |
| 4 | 18 | 14 |
| 5 | 14 | 9 |
| 6 | 8 | 4 |
| 7 | 6 | 3 |
| 8 | 7 | 4 |
14.1. (0–1)
Podaj nazwę enzymu znajdującego się w ślinie, który rozkłada skrobię.
14.2. (0–1)
Na podstawie wyników doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący optimum działania badanego enzymu.
14.3. (0–1)
Określ, w jaki sposób uczniowie mogli sprawdzić podczas doświadczenia, czy cała skrobia została już rozłożona. Uwzględnij nazwę użytego odczynnika oraz efekt jego działania.
Rozwiązanie
14.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnej nazwy enzymu.
0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
amylaza (ślinowa)
Uwaga:
Przy podaniu nazwy enzymu wymaga się stosowania poprawnej terminologii biologicznej.
14.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za sformułowanie poprawnego wniosku wynikającego z przeprowadzonego
doświadczenia, odnoszącego się do obu czynników (temperatury i pH) lub
do warunków panujących w jamie ustnej.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązania
- Optymalne dla działania badanej amylazy ślinowej jest pH obojętne i temperatura 37°C.
- Badana amylaza ma optimum działania w pH 7 w temperaturze 37°C.
- Amylaza ślinowa ma optimum działania w warunkach zbliżonych do panujących w jamie ustnej człowieka.
14.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawne opisanie wykorzystania odczynnika do wykrycia obecności skrobi,
uwzględniające nazwę odczynnika oraz obserwowany efekt, czyli określoną zmianę
zabarwienia do odczytania wyników doświadczenia.
0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
- Należy do każdej pobranej próbki dodać odczynnik, np. kroplę płynu Lugola i następnie obserwować zmiany zabarwienia roztworu. Jeżeli pojawi się kolor niebieski / granatowy, to skrobia nie została jeszcze strawiona w danej próbce.
Uwaga:
Dopuszczalne nazwy odczynnika: jodyna / I2 w KI.
Nie uznaje się podania w odpowiedzi jako nazw odczynnika: jodoform, jod.
