1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 130.

Kategoria: Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Typ: Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień

Na rysunkach przedstawiono szkielety dorosłych osobników: współczesnego człowieka oraz współczesnej małpy człekokształtnej – goryla (nie zachowano proporcji wielkości).

Na podstawie: E.P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin, C.A. Ville, Biologia. Warszawa 1996, s. 477.
a)Na podstawie analizy rysunków wymień dwie cechy budowy szkieletu osiowego człowieka, które różnią go od szkieletu osiowego goryla, a związane są z dwunożnością oraz pionizacją ciała.
b)Wśród wymienionych poniżej cech budowy szkieletu (1–9) dorosłego człowieka oraz dorosłego goryla zaznacz te, które są dla nich wspólne.
  1. mała trzewioczaszka
  2. przeciwstawny kciuk
  3. przeciwstawny paluch
  4. skrócona miednica
  5. zaokrąglona potylica
  6. siedem kręgów szyjnych
  7. silnie rozwinięta łopatka
  8. zwykle dwanaście par żeber
  9. podwójnie wysklepiona stopa
c)Przyporządkuj wybrane cechy budowy szkieletu wymienione w podpunkcie b) zadania (1–9) do kategorii podanych w tabeli. Oznaczenia cyfrowe cech wpisz do odpowiednich rubryk tabeli.
Cechy goryla bezpośrednio związane z poruszaniem się na drzewach Cechy człowieka bezpośrednio związane z dwunożnością
   

Rozwiązanie

a)
(0-1)

Przykłady poprawnych odpowiedzi

  • Większa liczba krzywizn kręgosłupa człowieka (kręgosłup esowato, a nie łukowato wygięty).
  • Otwór czaszki (otwór wielki) człowieka mieści się w środku podstawy czaszki, a nie z tyłu czaszki.
b)
(0-1)

2, 6, 7

c)
(0-1)

Cechy goryla bezpośrednio związane z poruszaniem się na drzewach: 2, 3, 7
Cechy człowieka bezpośrednio związane z dwunożnością: 4, 9

Wskazówki

a)
Realizację tego polecenia rozpocznij od przypomnienia sobie, z czego składa się szkielet osiowy kręgowca, po czym przystąp do analizy obu rysunków, a dokładniej – do porównania budowy szkieletu osiowego człowieka i goryla. Następnym krokiem powinno być powiązanie cech budowy szkieletu osiowego człowieka z dwunożnością i pionizacją postawy, czego konsekwencją powinno być wyróżnienie tych cech u człowieka, w przeciwieństwie do goryla.

b)
Aby zrealizować to polecenie, należy weryfikować występowanie każdej wymienionej cechy (1–9) na przedstawionych rysunkach, pamiętając, że należy wybrać cechy wspólne dla szkieletu człowieka i szkieletu goryla. Korzystaj więc z obu rysunków, porównując każdą kolejną cechę budowy szkieletu u obu organizmów.

c)
Aby rozwiązać to zadanie, trzeba najpierw zastanowić się nad podanymi w tabeli kryteriami podziału cech człowieka i goryla, a następnie przypomnieć sobie, na czym polega poruszanie się małp człekokształtnych na drzewach, a na czym – poruszanie się człowieka na lądzie, (a dokładniej – chodzenie i bieganie). Następnie należy przeanalizować (rozważyć) każdą z wymienionych cech (1–9) w odniesieniu do każdego zastosowanego kryterium, czyli zdecydować, czy jest ona przystosowaniem goryla do poruszania się na drzewach, czy też przystosowaniem człowieka do chodzenia i biegania.