1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z biologii
  3. Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Biologia - Zbiór zadań CKE, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 40.

Kategoria: Paprotniki Typ: Podaj/wymień

Na rysunkach przedstawiono wybrane rośliny lądowe.

Na podstawie: A. Szweykowska, J. Szweykowski, Botanika. Systematyka, t. 2., Warszawa 2004, s. 204, 225, 256.
a)Podaj, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe przedstawionych roślin.
b)Określ funkcję biologiczną każdego z rodzajów pędów skrzypu polnego (I) i podaj ich cechy budowy, które umożliwiają pełnienie tych funkcji.
c)Podaj nazwę podziału komórkowego, który zachodzi w strukturze A rośliny przedstawionej na rysunku II oraz określ jego rolę w cyklu rozwojowym roślin I–III.

Rozwiązanie

a)
(0-1)

Na wytwarzaniu i rozsiewaniu zarodników.

Uwagi od BiologHelp:
Wykreślono nieaktualną odpowiedź CKE do zadania. Aktualnie uważa się, że zarodniki powstałe w procesie mejozy (mejospory) biorą udział w rozmnażaniu płciowym (zarówno u roślin jak i grzybów). Można zatem stwierdzić, że sporofit jest pokoleniem rozmnażającym się płciowo (należącym do płciowego cyklu życiowego). Wiąże się to z założeniem, że rozmnażanie, w trakcie którego powstaje zmienność genetyczna organizmów określane jest mianem płciowego i tylko rozmnażanie bezpłciowe daje początek organizmom identycznym genetycznie w stosunku do osobnika rodzicielskiego. Spojrzenie takie zgodne jest m.in. z:

  • Guzik, M., Kozik, R., Zamachowski, W. (2020) "Biologia na czasie 2". Nowa Era.
  • Szweykowska, A., Szweykowski, J. (2023). "Botanika" T. 1. PWN.
  • Evert, R. F., Eichhorn, S. E. (2012) "Raven Biology of Plants Eighth Edition". W. H. Freeman and Company.
  • Urry, A. L., Cain, M. L., Wasserman S. A., Minorsky, P.V., Orr, R.B., Campbell N.A. (2022). "Campbell Biology 12th Edition". Pearson.

Należy brać pod uwagę, że nadal można spotkać się z opracowaniami zawierającymi dawną wersję, gdzie sporofit traktowany jest jako pokolenie rozmnażające się bezpłciowo.
Prawidłowa odpowiedź do tego zadania mogłaby wyglądać następująco:

  • Rozmnażanie bezpłciowe przedstawionych roślin może polegać na fragmentacji gametofitu lub odrywaniu rozmnóżek (roślina II), wyrastaniu nowych osobników z kłączy (roślina I) lub fragmentacji sporofitu (roślina III).

b)
(0-1)
  • Pęd letni: prowadzenie fotosyntezy dzięki występowaniu chloroplastów (chlorofilu / miękiszu asymilacyjnego) oraz gromadzenie jej produktów dzięki wykształceniu części podziemnej (kłączy).
  • Pęd wiosenny: rozmnażanie (bezpłciowe) przez zarodniki dzięki wykształceniu kłosów zarodnionośnych (występowaniu zarodni).

c)
(0-1)
  • Mejoza, w wyniku której powstają haploidalne zarodniki (spory / mejospory), mejoza kończy fazę diploidalną, a rozpoczyna haploidalną w cyklu rozwojowym.
  • Mejoza, w wyniku której powstają haploidalne zarodniki (spory / mejospory), a z nich wyrasta gametofit.

Wskazówki

a)
Oglądając rysunki, zwróć uwagę na te elementy w budowie przedstawionych roślin, które mogą mieć związek z rozmnażaniem bezpłciowym (istotna jest w tym przypadku znajomość sposobów rozmnażania się roślin). Takie elementy budowy łatwo dostrzec (szczególnie na rys. II). Aby udzielić odpowiedzi, należy ustalić, czym są wysypujące się struktury. Pomocne w tym będzie rozstrzygnięcie, czy przedstawione rośliny należą do roślin nasiennych, czy zarodnikowych.

Uwagi od BiologHelp:
Wskazówka wynikająca z nieaktualnych założeń - patrz komentarz w kluczu do zadania.

b)
Opisując na podstawie rysunku i posiadanej wiedzy budowę pędów skrzypu polnego, zwróć uwagę na występujące między nimi różnice, gdyż są one związane z przystosowaniem do pełnienia odmiennych funkcji. Następnie określ funkcje pędów w powiązaniu z ich budową.

c)
Analizując rysunek mchu, zwróć uwagę na to, że w strukturze A zachodzi proces prowadzący do powstania zarodników. Ten fakt powinien ułatwić ustalenie, jaki to rodzaj podziału komórkowego. Aby określić rolę tego podziału w cyklu rozwojowym, trzeba wiedzieć, czym charakteryzują się powstałe w wyniku podziału komórki (mają zredukowaną / haploidalną liczbę chromosomów) oraz uwzględnić to, że w cyklu rozwojowym są 2 pokolenia: sporofit i gametofit (dwie fazy: diploidalna i haploidalna), a więc musi następować cykliczna przemiana pokoleń (faz).