Chemia - Matura Czerwiec 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) - Zadanie 6.

Kategoria: Szybkość reakcji Typ: Oblicz

W roztworze alkoholowo-wodnym zawierającym bromometan oraz wodorotlenek sodu przebiega reakcja opisana równaniem:

CH3Br + OH → CH3OH + Br

Zależność szybkości tej reakcji od stężeń reagentów przedstawia równanie kinetyczne:

v = k ∙ cCH3Br ∙ cOH

W temperaturze 55 °C wartość k jest równa 2,14 · 10−2 dm3 · mol−1 · s−1.

Na podstawie: R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1996.

Reakcję CH3Br z NaOH prowadzono w temperaturze 55 °C. Po pewnym czasie stężenie jonów OH – wskutek przebiegu reakcji chemicznej – zmalało z 0,060 mol ∙ dm−3 do wartości 0,050 mol ∙ dm−3, a szybkość reakcji wynosiła 1,07 · 10−5 mol ∙ dm−3 ∙ s−1.

Oblicz początkowe stężenie molowe bromometanu.

Rozwiązanie

Zasady oceniania
2 pkt – zastosowanie poprawnej metody prowadzącej do obliczenia stężenia bromometanu, poprawne wykonanie obliczeń oraz podanie wartości stężenia molowego bromometanu w mol ∙ dm–3.
1 pkt – zastosowanie poprawnej metody prowadzącej do obliczenia stężenia bromometanu, ale:
▪ popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego
LUB
▪ podanie wyniku liczbowego w innej jednostce niż mol ∙ dm–3 lub bez jednostki,
ALBO
1 pkt – obliczenie stężenia bromometanu odpowiadającego stężeniu jonów OH równemu 0,05 mol ∙ dm–3.
0 pkt – zastosowanie błędnej metody obliczenia albo brak rozwiązania.

Przykładowe rozwiązania
Sposób 1.

𝑐0, mol ∙ dm–3 Δc, mol ∙ dm–3 𝑐𝑘, mol ∙ dm–3
CH3Br x –0,01 x – 0,01
OH 0,06 –0,01 0,05

v = k ∙ cCH3Br ∙ cOH
v = 2,14 · 10–2 dm3 ∙ mol–1 ·s–1 ∙ (x – 0,01) mol ∙ dm–3 ∙ 0,05 mol ∙ dm–3
v = 1,07·10–5 mol ∙ dm–3 ∙ s–1
x = 0,020
Początkowe stężenie bromometanu wynosiło 0,020 mol ∙ dm–3

Sposób 2.
v = kcCH3BrcOH

𝑥 = v𝑘 ∙ 𝑐OH

𝑥 = 1,07 · 10–52,14 · 10–2 ∙ 0,05

𝑥 = 0,010

cCH3Br = 𝑥 + 0,010 = 0,020

Początkowe stężenie bromometanu wynosiło 0,020 mol ∙ dm–3