1. Strona główna
  2. Zadania maturalne z chemii
  3. Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015)

Chemia - Matura Czerwiec 2016, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 22.

Kategoria: Kwasy Chemia wokół nas Typ: Napisz równanie reakcji Podaj i uzasadnij/wyjaśnij

Kwas ortofosforowy(V) jest kwasem trójprotonowym o średniej mocy. Kwas ten tworzy sole: diwodoroortofosforany(V), np. Ca(H2PO4)2, wodoroortofosforany(V), np. Na2HPO4 i ortofosforany(V), np. Na3PO4. Diwodoroortofosforany(V) są dobrze rozpuszczalne w wodzie. Spośród wodoroortofosforanów(V) i ortofosforanów(V) rozpuszczalne są tylko fosforany litowców z wyjątkiem odpowiednich soli litu.

Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004.

Ortofosforany(V) wapnia znajdują zastosowanie jako sztuczne nawozy fosforowe. Jednym ze źródeł ortofosforanu(V) wapnia [Ca3(PO4)2] jest minerał zwany fosforytem. Jako związek bardzo trudno rozpuszczalny w wodzie zawiera fosfor w postaci nieprzyswajalnej przez rośliny. Przeprowadza się go w dobrze rozpuszczalny w wodzie diwodoroortofosforan(V) wapnia.

22.1. (0–1)

Napisz w formie cząsteczkowej

  • równanie reakcji otrzymywania nawozu zwanego superfosfatem (w jego skład oprócz diwodoroortofosforanu(V) wapnia wchodzi siarczan(VI) wapnia), który powstaje w wyniku reakcji fosforytu z kwasem siarkowym(VI) (reakcja I)
  • równanie reakcji otrzymywania nawozu zwanego superfosfatem podwójnym (diwodoroortofosforan(V) wapnia), który powstaje w wyniku reakcji fosforytu z kwasem ortofosforowym(V) (reakcja II).

Równanie reakcji I: Równanie reakcji II:

22.2. (0–1)

Dokończ zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A. lub B. oraz uzasadnij swój wybór.

Korzystniejszą metodą nawożenia gleby w celu uzupełnienia jej składu w fosfor jest stosowanie

A. superfosfatu, ponieważ
B. superfosfatu podwójnego,

Rozwiązanie

22.1. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne napisanie obu równań reakcji w formie cząsteczkowej.
0 p. – za błędne napisanie jednego lub obu równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) lub odpowiedź niepełną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
Równanie reakcji I:
Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 → Ca(H2PO4)2 + 2CaSO4

Równanie reakcji II:
Ca3(PO4)2 + 4H3PO4 → 3Ca(H2PO4)2

22.2. (0–1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne uzupełnienie tabeli.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

A. superfosfatu, ponieważ
  • superfosfat podwójny zawiera więcej fosforu niż superfosfat.
  • superfosfat podwójny nie zawiera siarczanu(VI) wapnia.
  • superfosfat podwójny nie zawiera gipsu.
  • superfosfat zawiera mniej fosforu niż superfosfat podwójny.
  • superfosfat oprócz diwodoroortofosforanu(V) wapnia zawiera siarczan(VI) wapnia.
  • superfosfat zawiera gips.
B. superfosfatu podwójnego,