Chemia - Matura Czerwiec 2022, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 14.

Kategoria: Reakcje utleniania i redukcji - ogólne Metale Identyfikacja związków nieorganicznych Typ: Napisz równanie reakcji Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Podaj/wymień

W trzech ponumerowanych probówkach znajdowały się (w przypadkowej kolejności): kwas solny oraz stężone roztwory kwasów HNO3 i H2SO4. Probówki umieszczono pod wyciągiem i do każdej z nich wrzucono kawałek drutu miedzianego. W probówce 1. zaczął się wydzielać brunatny gaz i roztwór przybrał niebieskozieloną barwę. W pozostałych probówkach nie zaobserwowano objawów reakcji, więc wstawiono je do gorącej łaźni wodnej. Po ogrzaniu zawartość probówki 2. pozostała niezmieniona, a w probówce 3. zaczął się wydzielać bezbarwny gaz i pojawiło się niebieskawe zabarwienie roztworu.

14.1. (0–1)

Przyporządkuj wzory kwasów do probówek – uzupełnij tabelę.

Probówka 1. Probówka 2. Probówka 3.

14.2. (0–2)

Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji, które zaszły w probówkach 1. i 3.

Probówka 1.:

Probówka 3.:

14.3. (0–1)

Napisz, jakie właściwości metalicznej miedzi potwierdził przebieg doświadczenia w probówce 2. Odwołaj się do szeregu elektrochemicznego metali.

14.4. (0–1)

Uszereguj według wzrastających właściwości utleniających (w środowisku kwasowym) jony: H+, NO3, SO2–4. Napisz wzory tych jonów w odpowiedniej kolejności.

najsłabszy utleniacz
najsilniejszy utleniacz

Rozwiązanie

14.1. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – poprawne przyporządkowanie wzorów kwasów – uzupełnienie tabeli.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

Probówka 1. Probówka 2. Probówka 3.
HNO3 HCl H2SO4

Uwaga: Napisanie nazw kwasów zamiast ich wzorów należy uznać za odpowiedź poprawną.

14.2. (0–2)

Zasady oceniania
2 pkt – poprawne napisanie w formie jonowej skróconej równań obu reakcji.
1 pkt – poprawne napisanie w formie jonowej skróconej równania jednej reakcji.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższych kryteriów albo brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
Probówka 1.:
Cu + 2NO3 + 4H+ → Cu2+ + 2NO2 + 2H2O
ALBO
Cu + 2NO3 + 4H3O+ → Cu2+ + 2NO2 + 6H2O

Probówka 3.:
Cu + SO2−4 + 4H+ → Cu2+ + SO2 + 2H2O
ALBO
Cu + SO2−4 + 4H3O+ → Cu2+ + SO2 + 6H2O
ALBO
Cu + H2SO4 + 2H+ → Cu2+ + SO2 + 2H2O
ALBO
Cu + H2SO4 + 2H3O+ → Cu2+ + SO2 + 4H2O

14.3. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – poprawne określenie właściwości miedzi metalicznej – odwołanie się do szeregu elektrochemicznego metali.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.

Rozwiązanie
Miedź nie wypiera wodoru z kwasów.
ALBO Miedź nie redukuje jonów H+.
ALBO Miedź jest metalem (pół)szlachetnym.
ALBO Miedź jest słabszym reduktorem niż wodór.
ALBO W szeregu elektrochemicznym metali miedź znajduje się za wodorem.
ALBO Standardowy potencjał redukcji układu Cu2+/Cu jest wyższy niż układu H+/H2.

14.4. (0–1)

Zasady oceniania
1 pkt – poprawne uszeregowanie jonów według wzrastających właściwości utleniających.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.

Rozwiązanie

H+
SO2−4
NO3