Chemia - Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 31.
Ketony, których cząsteczki zawierają grupę hydroksylową –OH przy atomie węgla połączonym z atomem węgla grupy karbonylowej (α-hydroksyketony), w wodnym roztworze o odczynie zasadowym ulegają izomeryzacji. Tę przemianę ilustruje poniższy schemat.
D-tagatoza jest monosacharydem o wzorze
31.1. (0–1)
Wybierz jedną parę odczynników, które umożliwią odróżnienie D-glukozy od D-tagatozy. Uzupełnij schemat doświadczenia – podkreśl wzory wybranych odczynników.
31.2. (0–1)
Opisz możliwe do zaobserwowania różnice w przebiegu doświadczenia dla obu monosacharydów – uzupełnij tabelę.
| Numer probówki | Opis zawartości probówki | |
| przed wprowadzeniem roztworu monosacharydu | po wprowadzeniu roztworu monosacharydu | |
| I | ||
| II | ||
31.3. (0–1)
Wskaż różnicę w budowie cząsteczek D-glukozy i D-tagatozy umożliwiającą odróżnienie
ich zaproponowaną metodą.
Rozwiązanie
31.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za uzupełnienie schematu doświadczenia – poprawny wybór i zaznaczenie wzorów
odczynników
0 p. – za odpowiedź niepoprawną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
31.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawny opis możliwych do zaobserwowania różnic w przebiegu doświadczenia dla
obu monosacharydów – przy poprawnym wyborze i zaznaczeniu odczynników
w zadaniu 31.1.
0 p. – za błędny lub niepełny opis zmian, lub błędny wybór, lub brak zaznaczenia odczynników
w zadaniu 31.1. albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
| Numer probówki | Opis zawartości probówki | |
| przed wprowadzeniem roztworu monosacharydu | po wprowadzeniu roztworu monosacharydu | |
| I | żółty lub pomarańczowy lub czerwony lub brunatny roztwór | bezbarwny roztwór lub roztwór odbarwia się (i wydziela się bezbarwny gaz) |
| II | żółty lub pomarańczowy lub czerwony lub brunatny roztwór | |
31.3. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za poprawny opis różnicy w budowie cząsteczek odwołujący się do obu
monosacharydów przy poprawnym wyborze i zaznaczeniu odczynników w zadaniu 31.1.
0 p. – za błędny lub niepełny opis, lub błędny wybór, lub brak zaznaczenia odczynników
w zadaniu 31.1. albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Glukoza jest aldozą, a tagatoza jest ketozą.
lub
W cząsteczce glukozy występuje grupa aldehydowa, a w cząsteczce tagatozy – ketonowa.
lub
Cząsteczki glukozy zawierają grupę aldehydową, a tagatozy – nie.
