Chemia - Matura Maj 2019, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 19.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym badano działanie pewnego odczynnika na dwa wodne roztwory soli. W probówce I znajdował się roztwór siarczanu(IV) sodu, a w probówce II – roztwór krzemianu(IV) sodu. Po dodaniu odczynnika zaobserwowano, że:
- w każdej probówce zaszła reakcja chemiczna;
- przebieg doświadczenia był różny dla obu probówek;
- tylko w jednej z probówek wytrącił się osad.
19.1. (0–1)
Uzupełnij schemat doświadczenia. Wybierz i zaznacz w podanym zestawie wzór jednego odczynnika, którego zastosowanie spowodowało efekty opisane w informacji.
19.2. (0–1)
Napisz, co zaobserwowano w probówce, w której nie wytrącił się osad podczas opisanego
doświadczenia.
19.3. (0–2)
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji, które przebiegły w probówkach I i II i były przyczyną obserwowanych zmian.
Równanie reakcji przebiegającej w probówce I:
Równanie reakcji przebiegającej w probówce II:
Rozwiązanie
19.1. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za uzupełnienie schematu doświadczenia – poprawny wybór i zaznaczenie wzoru
odczynnika.
0 p. – za odpowiedź niepoprawną albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Wybrany odczynnik: KOH (aq) / stężony HCl (aq) / CaCl2 (aq)
19.2. (0–1)
Schemat punktowania
1 p. – za podanie poprawnych obserwacji dla probówki I przy poprawnym wyborze
i zaznaczeniu odczynnika w zadaniu 19.1.
0 p. – za błędny wybór lub brak zaznaczenia odczynnika w zadaniu 19.1., lub podanie błędnych
obserwacji albo brak odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Wydziela się bezbarwny gaz o ostrym, charakterystycznym zapachu.
lub
Wyczuwalny jest charakterystyczny zapach.
19.3. (0–2)
Schemat punktowania
2 p. – za poprawne napisanie w formie jonowej skróconej dwóch równań reakcji przy
poprawnym wyborze i zaznaczeniu odczynnika w zadaniu 19.1.
1 p. – za poprawne napisanie w formie jonowej skróconej jednego równania reakcji przy
poprawnym wyborze i zaznaczeniu odczynnika w zadaniu 19.1.
0 p. – za błędne napisanie równań reakcji (błędne wzory reagentów, błędne współczynniki
stechiometryczne, niewłaściwa forma zapisu) lub błędne przyporządkowanie równań,
lub błędny wybór, lub brak zaznaczenia odczynnika w zadaniu 19.1. albo brak
odpowiedzi.
Poprawna odpowiedź
Probówka I:
SO2−3 + 2H+ → SO2 (↑) + H2O
lub SO2−3 + 2H3O+ → SO2 ( ↑ ) + 3H2O
Probówka II:
SiO2−3 + 2H+ → H2SiO3 (↓)
lub SiO2−3 + 2H+ → SiO2 ⋅ H2O(↓)
lub SiO2−3 + 2H+ → SiO2 (↓) + H2O
lub SiO2−3 + 2H3O+ → H2SiO3 (↓) + 2H2O
lub SiO2−3 + 2H3O+ → SiO2 ⋅ H2O(↓) + 2H2O
lub SiO2−3 + 2H3O+ → SiO2 (↓) + 3H2O
lub SiO2−3 + 2H+ + H2O → H4SiO4 (↓)
lub SiO2−3 + 2H3O+ → H4SiO4 (↓) + H2O
Uwaga: Za poprawnie zbilansowane równanie reakcji w probówce II prowadzące do powstania uwodnionego tlenku SiO2 · nH2O należy przyznać 1 pkt.
