Chemia - Matura Czerwiec 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 13.
Do probówek oznaczonych numerami 1.–4. wprowadzono wodne roztwory czterech substancji chemicznych: wodorotlenku baru, manganianu(VII) potasu, fenolanu sodu i chlorku żelaza(III). Stężenie molowe każdego roztworu wynosiło 0,10 mol ∙ dm–3.
Roztwory z probówek 1.–4. posłużyły do przeprowadzenia doświadczenia. Do jednej z probówek wprowadzono tlenek węgla(IV), a do pozostałych dodano pojedynczo odczynniki: NaOH (aq), Na2SO3 (aq) oraz HCl (aq). Każdego z roztworów użyto jeden raz. Po wymieszaniu zawartości probówek w każdej z nich zaobserwowano zmętnienie lub wytrącenie osadu.
13.1. (0–1)
Ustal, do której probówki został wprowadzony tlenek węgla(IV), a do których – wodne roztwory: NaOH oraz HCl. Uzupełnij poniższe schematy.
13.2. (0–1)
Wpisz do tabeli wzory substancji, których powstanie w probówkach 1., 3. oraz 4. odpowiadało za opisany objaw reakcji.
| Probówka | 1. | 3. | 4. |
| Wzór substancji |
13.3. (0–1)
W probówce 2., po zmieszaniu reagentów, zachodzi proces utleniania-redukcji. Utleniacz i reduktor reagują ze sobą w stosunku molowym 2 : 3, a trzecim substratem reakcji jest woda.
Napisz w formie jonowej skróconej równanie tej reakcji.
Rozwiązanie
13.1. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – poprawny wybór substancji i poprawne uzupełnienie schematów wzorami substancji.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
Uwaga: Dopuszcza się wpisanie poprawnych nazw zamiast wzorów związków chemicznych.
Określenie stanu skupienia wprowadzanych odczynników nie jest wymagane.
13.2. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – poprawny wybór substancji, które spowodowały opisane objawy reakcji we
wskazanych probówkach i poprawne napisanie wzorów trzech substancji.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.
Przykładowe rozwiązanie
| Probówka | 1. | 3. | 4. |
| Wzór substancji | BaCO3 | C6H5OH | Fe(OH)3 LUB FeO(OH) LUB Fe2O3 ∙ nH2O LUB Fe2O3(H2O)n |
13.3. (0–1)
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne napisanie we właściwej formie równania reakcji zachodzącej
w probówce 2.
0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi.
Rozwiązanie
2MnO–4 + 3SO2–3 + H2O → 2MnO2 + 3SO2–4 + 2OH–
