Chemia - Matura Lipiec 2020, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 31.

Kategoria: Węglowodory alifatyczne Alkohole Typ: Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień

W tabeli podano temperatury wrzenia (pod ciśnieniem 1013 hPa) wybranych alkoholi i aldehydów.

Alkohol		t_w, °C	Aldehyd		t_w, °C
I	metanol	65	VI	metanal	–19
II	propan-1-ol	97	VII	propanal	48
III	pentan-1-ol	136	VIII	pentanal	102
IV	3-metylobutan-1-ol	131	IX	3-metylobutanal	90
V	2-metylobutan-1-ol	129	X	2-metylobutanal	91

Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2013 oraz www.sigmaaldrich.com

31.1. (0−1)

Wyjaśnij, dlaczego alkohole mają wyższe temperatury wrzenia niż aldehydy o takim samym szkielecie węglowym.

31.2. (0−1)

Spośród związków wymienionych w tabeli wybierz te, których cząsteczki są chiralne. Napisz numery, którymi je oznaczono.

Rozwiązanie

31.1. (0−1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wyjaśnienie.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Przykład poprawnej odpowiedzi
(Alkohole mają wyższe temperatury wrzenia niż aldehydy o tej samej długości łańcucha, gdyż) między cząsteczkami alkoholi tworzą się stosunkowo silne wiązania wodorowe.

Uwaga: Zdający w wyjaśnieniu musi uwzględnić obecność oddziaływań międzycząsteczkowych. Wskazanie elementów budowy alkoholi i aldehydów jest niewystarczające.

31.2. (0−1)

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne wskazanie związków – napisanie numerów, którymi oznaczono ich wzory.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź
V i X