Chemia - Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2015) - Zadanie 36.

Kategoria: Fenole Cukry proste Typ: Podaj/zinterpretuj przebieg reakcji Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę

Glikozydy to grupa związków organicznych stanowiących połączenie cukrów z innymi substancjami. Cząsteczka glikozydu jest złożona z części cukrowej oraz części niecukrowej. Ważną grupę glikozydów stanowią O-glikozydy, których cząsteczki powstają w wyniku reakcji kondensacji z udziałem grupy hydroksylowej cząsteczki cukru. Jednostki cukrowe występują zwykle w formie cyklicznej i łączą się z częścią niecukrową za pośrednictwem anomerycznego atomu węgla. Jednym z glikozydów jest salicyna o wzorze:

Salicyna tworzy bezbarwne kryształy.

Na podstawie: M. Krauze-Baranowska, E. Szumowicz, Wierzba – źródło surowców leczniczych o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, „Postępy Fitoterapii” 2/2004
oraz K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007.

W celu zbadania właściwości salicyny przeprowadzono dwuetapowe doświadczenie, którego przebieg ilustruje schemat.
W pierwszym etapie salicynę wprowadzono do probówek I–III, w których znajdowały się następujące odczynniki:

Zawartość probówki III ogrzano. W każdej probówce otrzymano roztwór.
W drugim etapie mieszaninę poreakcyjną otrzymaną w probówce III ostudzono i rozdzielono na dwie probówki: IV i V, w których znajdowały się następujące odczynniki:

Zawartość probówki IV ogrzano.

Uzupełnij poniższą tabelę – opisz barwę zawartości każdej probówki po zakończeniu danego etapu doświadczenia.

Numer probówki	Zawartość probówki
Numer probówki	przed doświadczeniem	po zakończeniu etapu doświadczenia
pierwszy etap
I	niebieska zawiesina	roztwór
II	żółty roztwór	roztwór
III	bezbarwny roztwór	bezbarwny roztwór
drugi etap
IV	niebieska zawiesina	osad
V	żółty roztwór	roztwór

Rozwiązanie

Schemat punktowania
1 p. – za poprawne uzupełnienie tabeli.
0 p. – za odpowiedź niepełną lub błędną albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

Numer probówki	Zawartość probówki
Numer probówki	przed doświadczeniem	po zakończeniu etapu doświadczenia
pierwszy etap
I	niebieska zawiesina	szafirowy lub niebieski lub granatowy roztwór
II	żółty roztwór	żółty roztwór
III	bezbarwny roztwór	bezbarwny roztwór
drugi etap
IV	niebieska zawiesina	ceglasty osad
V	żółty roztwór	fioletowy lub granatowy lub ciemnozielony lub zielonogranatowy roztwór

Uwaga! Ponieważ zdający może założyć, że roztwór chlorku żelaza(III) został zakwaszony w celu zatrzymania jego hydrolizy, dopuszcza się odpowiedź, w której zdający określi barwę roztworu w probówce II jako fioletową lub granatową lub ciemnozieloną lub zielonogranatową. Barwa roztworu wskazana w probówce II musi być wtedy taka sama jak w probówce V.