Triacyloglicerole, czyli tłuszcze właściwe, są przede wszystkim materiałami zapasowymi dla
różnych organizmów. W organizmie człowieka o wadze ciała 70 kg masa tłuszczów właściwych
wynosi ok. 11 kg. Głównym miejscem przechowywania triacylogliceroli jest cytoplazma
komórek tłuszczowych. U ludzi o prawidłowej masie ciała największe nagromadzenie tych
komórek występuje w tkance podskórnej.
Na schemacie przedstawiono budowę cząsteczki pewnego triacyloglicerolu.
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, praca zbiorowa, Warszawa 2008.
a)
Wymień nazwy dwóch enzymów trawiących tłuszcze w przewodzie pokarmowym człowieka i określ liczbę cząsteczek różnych kwasów tłuszczowych, która powstanie po całkowitym strawieniu przedstawionej na schemacie cząsteczki.
Enzymy trawiące triacyloglicerole:
Liczba cząsteczek różnych kwasów tłuszczowych:
b)
Podaj przykład funkcji, którą pełnią tłuszcze zgromadzone w podskórnej tkance tłuszczowej człowieka, innej niż stanowienie materiału zapasowego.
Tłuszcze właściwe zawarte w pokarmie oraz produkty ich trawienia wchłaniane są z jelita
cienkiego człowieka głównie do naczyń limfatycznych (ok. 90%). Wraz z nimi wchłaniane są
niektóre witaminy.
Spośród wymienionych witamin wybierz i podkreśl te, które są wchłaniane wraz z tłuszczami
w jelicie cienkim. Określ wspólną cechę tych witamin powodującą, że są one wchłaniane
w taki sposób.
Układy narządów pełnią w organizmie człowieka rozmaite funkcje. Każdy z nich jest
utworzony z określonych narządów zbudowanych z tkanek, w skład których wchodzą
wyspecjalizowane komórki.
a)
Uzupełnij tabelę – wpisz w odpowiednich wierszach literę (A–E), którą oznaczono nazwę komórki charakterystycznej dla wymienionego układu, i cyfrę (1.–5.), którą oznaczono funkcję tego układu.
Nazwa komórki
neuron
leukocyt
enterocyt
spermatocyt
osteoblast
Funkcja układu
ochrona narządów i funkcja podporowa
wchłanianie produktów trawienia
przewodzenie impulsów nerwowych
obrona organizmu przed patogenami
wytwarzanie komórek rozrodczych
Układ
Komórka wchodząca w skład układu
Funkcja układu
krwionośny
pokarmowy
szkieletowy
nerwowy
b)
Wypisz spośród A–E nazwę komórki, która ma zdolność do podziału mejotycznego, i określ efekt tego podziału.
Na podstawie: C. Hickman, L. Roberts, A. Larson, Integrated principles of zoology, New York 2001.
a)
Określ, która z widocznych na rysunku cech budowy przedstawionej błony świadczy o tym, że jest to błona komórki zwierzęcej.
b)
Oceń, czy poniższe informacje dotyczące budowy błony komórkowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
1.
Zewnętrzna i wewnętrzna warstwa błony komórkowej mają budowę symetryczną względem siebie.
P
F
2.
Cząsteczki fosfolipidów mogą zmieniać swoje położenie w obrębie dwuwarstwy.
P
F
3.
Dwuwarstwa fosfolipidowa jest tym bardziej płynna im więcej występuje w niej fosfolipidów zawierających nasycone kwasy tłuszczowe.
Kiedy człowiek odczuwa zimno, w jego skórze kurczą się mięśnie przywłosowe,
co się przekłada na podniesienie mieszka włosowego i wyprostowanie włosa, objawiające się
tzw. gęsią skórką. To zjawisko jest pozostałością ewolucyjną po przodkach człowieka, którzy
stroszyli sierść na skutek zimna. Obecnie nie odgrywa ono znaczącej roli w ochronie przed
utratą ciepła.
Na schemacie przedstawiono budowę powłoki ciała człowieka.
Na podstawie: P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 1996.
a)
Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–B oraz jego poprawne uzasadnienie wybrane spośród 1.–2.
Pojawienie się gęsiej skórki u człowieka to odruch
A.
warunkowy,
ponieważ jest reakcją
1.
wytwarzaną przy udziale kory mózgowej na skutek zimna.
B.
bezwarunkowy,
2.
odziedziczoną po przodkach.
b)
Określ, w jaki sposób warstwa podskórna chroni organizm człowieka przed utratą ciepła.
Chromosomy są najlepiej widoczne w komórce podczas metafazy podziału mitotycznego. Mają
wtedy zwartą strukturę, są krótkie i grube. Po ich wybarwieniu przy użyciu specjalnych
barwników uzyskuje się charakterystyczny dla każdego chromosomu homologicznego wzór
prążków, co ułatwia rozpoznanie pod mikroskopem poszczególnych chromosomów
i obserwację ich struktury.
Na rysunku przedstawiono budowę metafazowego chromosomu 2 człowieka.
Na podstawie: www. basicmedicalkey.com/genetic-and-developmental-disorders/
a)
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis przedstawionego na rysunku chromosomu. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Metafazowy chromosom 2 składa się z dwóch (takich samych / różnych) chromatyd. Ramiona
chromatydy mają (różną długość / taką samą długość). Miejsce oznaczone X, w którym
do chromosomu przyczepiają się włókna wrzeciona kariokinetycznego to (centromer / centrosom).
b)
Podaj liczbę autosomów występujących w prawidłowej komórce somatycznej człowieka:
Pnącza to rośliny wspinające się na inne rośliny lub podpory. We florze Polski przykładem
pnączy jest bluszcz pospolity, który występuje na terenie całego kraju. Ta roślina wytwarza dwa
rodzaje korzeni:
Korzenie rosnące w ziemi, które zaopatrują roślinę w wodę i składniki mineralne.
Korzenie czepne, wytwarzane na pnących się pędach, zwłaszcza po stronie zwróconej ku podporze. Te korzenie wrastają w szpary kory drzew, nie sięgając jednak ich żywych tkanek, i wytwarzają substancje śluzowe, które po wyschnięciu zapewniają trwałe przytwierdzenie do podpory.
Bluszcz ma błyszczące, ciemnozielone, skórzaste, osadzone na ogonkach liście, pod spodem –
jaśniejsze, matowe, z aparatami szparkowymi umieszczonymi tylko po tej stronie.
W sprzyjających warunkach bluszcz może kwitnąć i owocować. Obupłciowe kwiaty bluszczu
są przedprątne – pręciki dojrzewają i wysypują pyłek przed osiągnięciem dojrzałości przez
słupek. Owoce, czarne pestkowce, z 2–5 jednonasiennymi pestkami i żywiczną owocnią
dojrzewają w kwietniu – maju następnego roku i są pożywieniem dla wielu ptaków.
Na podstawie: D.J. Metcalfe, Hedera helix, „Journal of Ecology” 3, 2005;
http://drzewa.nk4.netmark.pl/atlas/bluszcz/bluszcz_pospolity/bluszcz_pospolity.php
5.1. (0–1)
Określ, w jaki sposób zwierzęta przyczyniają się do rozprzestrzeniania się bluszczu
w środowisku.
5.2. (0–1)
Wykaż, odnosząc się do zależności międzygatunkowej, że bluszcz, mimo że nie jest
pasożytem, może jednak wywierać niekorzystny wpływ na drzewa, na których rośnie.
5.3. (0–1)
Na podstawie tekstu podaj przykład jednej cechy budowy bluszczu, która wskazuje
na przynależność tej rośliny do roślin okrytozalążkowych.
Na schemacie przedstawiono proces asymilacji CO2 oraz przemiany jej produktów zachodzące
w komórce mezofilu.
Na podstawie: M. Barbor, M. Boyle, M. Cassidy, K. Senior, Biology, London 1999.
a)
Podaj nazwę cyklu oznaczonego na schemacie numerem 1. oraz pełną nazwę triozy, która jest jego produktem.
Nazwa cyklu:
Nazwa triozy:
b)
Na podstawie schematu opisz procesy biochemiczne zachodzące w komórkach mezofilu w sytuacji, gdy produkcja PGAl jest tak intensywna, że przewyższa możliwość transportu tego związku do cytozolu.
Na rysunkach przedstawiono trzy możliwe sposoby połączeń włosowatych naczyń
krwionośnych występujące w organizmie człowieka.
Na podstawie: P. Hoser, Fizjologia organizmów z elementami anatomii człowieka, Warszawa 1996.
Uzupełnij poniższe zdania – wybierz właściwe rysunki i wpisz ich oznaczenia literowe
(A–C) w wyznaczone miejsca.
Sieć naczyń włosowatych w płucach ma postać, którą przedstawiono na rysunku . Naczynia krwionośne jelita cienkiego i wątroby kontaktują się ze sobą tak, jak pokazano
na rysunku . Sieć naczyń krwionośnych budującą kłębuszki nerkowe obrazuje
rysunek .
