Matura z biologii 2025 - proponowane odpowiedzi
Poniżej znajdziecie moje własne propozycje odpowiedzi do zadań z tegorocznej matury z biologii. Treść zacznie pojawiać się po opublikowaniu arkusza przez CKE. Pamiętajcie, że są to tylko propozycje, oficjalny klucz zostanie wydany przez CKE w późniejszym terminie. Życzę wszystkim wysokich wyników! :)
Przed zadaniem mi pytania w komentarzu przejrzyj moje odpowiedzi dostępne pod artykułem - przewiń .
Zadanie 1.1 (0-1)
1. F; 2. P
Zadanie 1.2 (0-1)
Rozstrzygnięcie:
Mostki disiarczkowe stabilizują strukturę trzeciorzędową rybonukleazy
Uzasadnienie:
Rybonukleaza składa się z pojedynczego łańcucha polipepetydowego. (Struktura IV rzędowa określa ułożenie względem siebie co najmniej dwóch łańcuchów polipeptydowych podczas gdy rybonukleaza składa się z pojedynczego łańcucha)
Zadanie 2.1 (0-2)
Podczas dojrzewania owoców obecne w fotosyntetyzującej części owocu chloroplasty , widoczne na mikrofotografii A , mogą się przekształcać w chromoplasty – plastydy wypełnione karotenoidami, widoczne na mikrofotografii B .
Zadanie 2.2 (0-1)
Przykładowe cechy:
- otoczenie dwiema błonami białkowo-lipidowymi
- obecność wewnętrznej błony białkowo-lipidowej
- obecność przestrzeni międzybłonowej
- obecność własnego materiału genetycznego w postaci DNA
- obecność własnych rybosomów (70S)
Zadanie 3.1 (0-1)
płyn Lugola
W podobnym zadaniu 14, matury majowej 2016 w kluczu CKE jako nazwę odczynnika uznawała również:
- jodyna
- I2 w KI
NIE były natomiast uznawane nazwy:
- jodoform, jod
Zadanie 3.2 (0-1)
strefa elongacyjna / wydłużania
Zadanie 4.1 (0-1)
Przykładowe sformułowania problemu badawczego:
- Czy temperatura wpływa na aktywność enzymatyczną enzymu proteolitycznego zawartego w owocach aktinidii smakowitej (/aktynidazy).
- Wpływ temperatury na aktywność enzymatyczną enzymu proteolitycznego zawartego w owocach aktinidii smakowitej (/aktynidazy).
Zadanie 4.2 (0-1)
Galaretka składa się w włókien kolagenowych ograniczających ruch wody i utrzymujących jej żelową postać. Enzym proteolityczny (aktynidaza) zawarty w owocach kiwi katalizuje reakcję rozkładu łańcuchów polipepetydowych kolagenu w temperaturze 20° C (zestaw 1), jednak jego aktywność w temperaturze 5° C (zestaw 2) spada do takiego poziomu, że woda nie zostaje przez niego uwolniona z siatki włókien kolagenowych w czasie trwania eksperymentu.
Zadanie 4.3 (0-1)
Zestawy kontrolne nie posiadają badanego czynnika (aktynidazy) i mają na celu wykluczenie / weryfikację wpływu temperatury i na stan galaretki celem porównania z próbami badawczymi.
Zadanie 4.4 (0-2)
1. F; 2. P; 3. P
Zadanie 5.1 (0-1)
1. P; 2. F
Zadanie 5.2 (0-1)
chityna
Zadanie 5.3 (0-1)
Ciało raków pokryte jest sztywnym pancerzem, który nie rośnie wraz z nimi i uniemożliwia zmianę objętości ich ciała. Raki w trakcie rozwoju rosną, co wymaga okresowej wymiany pancerza na większy. Proces ten określany jest mianem linienia.
Zadanie 5.4 (0-1)
Rozstrzygnięcie:
Tylko rak szlachetny może służyć jako gatunek wskaźnikowy czystości wód
Uzasadnienie:
Rak szlachetny występuje jedynie w czystych wodach, stąd jego występowanie może świadczyć o dobrym stopniu czystości wody. Rak pręgowaty występuje powszechnie, zarówno w wodach czystych jak i zanieczyszczonych, stąd na podstawie jego występowania nie możemy stwierdzić, czy woda w miejscu jego występowania jest czysta czy też nie.
Zadanie 5.5 (0-1)
Rozstrzygnięcie:
Przedstawione gatunki klasyfikowane są w dwóch rodzajach
Uzasadnienie:
Nazwy gatunkowe przedstawionych raków zawierają różne nazwy rodzajowe. Rak szlachetny należy do rodzaju Astacus, podczas gdy rak pręgowaty należy do rodzaju Faxonius.
lub
Należą one do różnych rodzajów, skoro mają różne nazwy rodzajowe (łacińskie).
Warto zauważyć, że w przypadku analogicznych zadań od CKE z poprzednich lat, w punktacji oceniania znajdowała się sugestia, aby odnieść się do rodzajowych nazw łacińskich, jednak w przykładowych odpowiedziach i tak zwykle widniało jako uznawane również najprostsze stwierdzenie, że nazwy rodzajowe się różnią/są takie same (bez ich podawania). Oto przykładowe zadania o analogicznej treści polecenia:
Zadanie 18, test diagnostyczny grudzień 2024
Zadanie 12, matura maj 2022
Zadanie 22, matura maj 2016
Zadanie 6.1 (0-1)
Płazy do rozmnażania wymagają obecności środowiska wodnego. Osuszanie terenów prowadzi do zmniejszenia się powierzchni terenów nadających się do rozmnażania dla płazów, co utrudnia płazom ich odnalezienie / ogranicza możliwości rozwoju wodnych form larwalnych, stąd spadek liczebności płazów.
Można zauważyć, że polecenie zadania, jest niemal identyczne do polecenia z zadania 20.1 matury z maja 2024.
Polecenie zeszłorocznego zadania: Wykaż, że osuszanie siedlisk ma negatywny wpływ na liczebność płazów w Polsce.
Prawidłowe odpowiedzi wg klucza CKE do zeszłorocznego zadania:
- Utrata siedlisk – płazom do rozrodu niezbędna jest woda, ale z powodu zaniku małych zbiorników wodnych w wyniku osuszania utrudniony jest rozród, co skutkuje zmniejszaniem się liczebności populacji.
- Osuszanie siedlisk powoduje, że płazy tracą żerowiska.
- Stadium larwalne płazów – kijanka – żyje wyłącznie w środowisku wodnym, bez którego płazy nie mogłyby zamknąć cyklu życiowego.
- Osuszanie prowadzi do fragmentacji siedlisk, co wymusza migracje płazów, które giną na drogach, bo szlaki migracji płazów przecinają drogi budowane przez człowieka.
- Płazy mają wilgotną skórę, która nie może wyschnąć, bo inaczej wymiana gazowa nie będzie zachodziła na odpowiednim poziomie.
- Płazy nie piją wody, ale pobierają ją przez skórę, a jest to możliwe tylko w wilgotnym środowisku.
Uwaga (od CKE z maja 2024):
Nie uznaje się odpowiedzi zbyt ogólnych, nieodnoszących się do konkretnego przykładu biologii płazów, np. „Wilgotne środowisko jest niezbędne płazom do życia”.
Zadanie 6.2 (0-1)
C. 2.
Zadanie 6.3 (0-2)
1. F; 2. P; 3. F
Zadanie 7.1 (0-1)
Tilapia nilowa żyje w środowisku słodkowodnym, charakteryzującym się niższym stężeniem jonów Na+ i Cl− niż w środowisku wewnętrznym ryby. Prowadzi to do utraty przez rybę powyższych jonów na drodze dyfuzji do otoczenia oraz osmotycznego napływu wody do ciała ryby, co również sprzyja rozcieńczeniu stężenia jonów. Dlatego też tilapia aktywnie pobiera jony Na+ i Cl− ze środowiska aby utrzymać ich stałe stężenie w tkankach, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Zadanie 7.2 (0-1)
Noszenie w jamie gębowej zapłodnionych jaj, larw i narybku przez samice pielęgnicowatych zwiększa szanse na przeżycie potomstwa, ponieważ zmniejsza ryzyko jogo konsumpcji przez drapieżniki / zapewnia mu względnie stałe warunki środowiska zewnętrznego i chroni je przed uszkodzeniem.
Zadanie 8.1 (0-1)
płazy
Zadanie 8.2 (0-1)
Rozstrzygnięcie:
Naczynia oznaczone na schemacie literą X to tętnice
Uzasadnienie:
Naczynia te odprowadzają krew z komory serca.
Zadanie 8.3 (0-1)
B. 1.
Zadanie 9.1 (0-2)
| Nr na schemacie | Nazwa tkanki łącznej | Mikrofotografia |
|---|---|---|
| 1. | tkanka kostna | B |
| 2. | tkanka chrzęstna (szklista) | C |
| 3. | tkanka łączna właściwa zbita / zwarta | A |
| 4. | tkanka tłuszczowa (żółta) | D |
Można zauważyć, że na schemacie kolana oznaczono tkankę kostną gąbczastą, natomiast na fotografii widzimy tkankę kostną zbitą. Jest to dla mnie sygnał, że autor pytania nie zastanawiał się nad precyzyjnym oznaczeniem rodzaju tkanki i w kluczu odpowiedzi od CKE powinny być honorowane również odpowiedzi bardziej ogólne, stąd doprecyzowania ująłem w nawiasach.
Zadanie 9.2 (0-1)
B. 3.
Zadanie 9.3 (0-1)
Maź stawowa zmniejsza tarcie pomiędzy ruchomymi powierzchniami stawu, pełni funkcję odżywczą dla chrząstki stawowej jak również bierze udział w usuwaniu zbędnych produktów przemiany materii wytwarzanych przez komórki chrząstki stawowej.
(przypuszczam, że wystarczy przedstawienie jednej z wymienionych ról, przy czym autor pytania miał pewnie na myśli przede wszystkim zmniejszanie tarcia)
Zadanie 10.1 (0-2)
| Efekt działania | Anatoksyna-a | Guanitoksyna |
|---|---|---|
| spowolnienie rozkładu acetylocholiny w szczelinie synaptycznej | T | T |
| rozluźnienie włókien mięśniowych i zwiotczenie mięśni | N | N |
Widzę, że to zadanie wzbudza sporo wątpliwości, więc je przeanalizuję. Ustalmy zatem fakty:
- acetylocholina − neuroprzekaźnik, który po uwolnieniu do szczeliny synaptycznej łączy się z receptorem na błonie postsynaptycznej i wywołuje skurcz mięśnia
- acetylocholinesteraza − rozkłada acetylocholinę, zatem zapobiega przedłużonym skurczom mięśniowym (jeżeli acetylocholina zalegałaby w szczelinie synaptycznej, mogłaby stale pobudzać receptory na błonie postsynaptycznej powodując ciągły skurcz mięśnia, aby mięsień mógł się rozluźnić acetylocholina musi być usunięta)
- anatoksyna-a − naśladuje działanie acetylocholiny, ale nie jest degradowana przez enzym. Wiąże się też odwracalnie z centrum aktywnym acetylocholinesterazy
- guanitoksyna − wiąże się trwale z centrum aktywnym acetylocholinesterazy
Przeanalizujmy zatem efekty działania wymienionych związków:
- anatoksyna-a − naśladuje acetylocholinę, łącząc się z receptorem w błonie postsynaptycznej, aktywuje receptor, zatem podobnie jak acetylocholina prowadzi do skurczu mięśnia. Łącząc się z centrum aktywnym enzymu blokuje czasowo część jego cząsteczek, przez co spowalnia rozkład acetylocholiny. Mamy tutaj do czynienia z klasyczną inhibicją kompetycyjną (konkurencja inhibitora z substratem o centrum aktywne enzymu). Spowolnienie rozkładu acetylocholiny dodatkowo ogranicza możliwość rozluźnienia mięśnia.
- guanitoksyna − blokuje działanie cząsteczki enzymu, co powoduje spowolnienie rozkładu acetylocholiny, a skoro zostaje ona nierozłożona w szczelinie synaptycznej, to łącząc się z receptorami nie pozwala na rozluźnienie mięśnia. Dlaczego spowolnienie rozkładu acetylocholiny, a nie jej zatrzymanie? W metabolizmie bardzo mało mamy sytuacji zupełnie zero-jedynkowych, więc za każdym razem jeżeli przyjdzie nam na myśl rozwiązanie, gdzie stwierdzamy, że jakiś proces zostaje zahamowany/zatrzymany powinniśmy się dobrze zastanowić nad odpowiedzią (zaznaczam to w komentarzach do zadań). Wyobraźmy sobie hipotetyczną sytuację, kiedy podajemy po trochu guanitoksyny do szczeliny synaptycznej. Co się dzieje? Rozkład acetylocholiny zostaje stopniowo spowolniony. Czy dodając kolejne porcje guanitoksyny będziemy w stanie całkowicie zatrzymać rozkład acetylocholiny? Moim zdaniem nie. To, że dana cząsteczka łączy się trwale z centrum aktywnym enzymu nie oznacza jeszcze, że zablokuje wszystkie cząsteczki enzymu. Przykładowo nie dojdzie do połączenia, jeżeli w centrum aktywnym będzie znajdowała się akurat acetylocholina. A co z nowo powstałymi cząsteczkami enzymu? Mamy jeszcze jedną kwestię. W tabeli mowa jest o spowolnieniu rozkładu acetylocholiny w szczelinie, ale nie ma tutaj wyszczególnienia, że chodzi tylko o rozkład enzymatyczny. W treści zadania nie mamy informacji, aby guanitoksyna blokowała również nieenzymatyczną degradację acetylocholiny. Innymi słowy na podstawie treści zadania mamy pewność, że guanitoksyna może spowolnić rozkład acetylocholiny, być może nawet do prędkości bliskiej 0, ale nie jesteśmy w stanie udowodnić, że może taki proces całkowicie zatrzymać.
Zadanie 10.2 (0-1)
A. 1.
Zadanie 11 (0-2)
Znaczne podwyższenie poziomu glukozy w osoczu wynikające z (nadmiaru / niedoboru) insuliny przekracza możliwości resorpcji zwrotnej w kanalikach nerkowych, w wyniku czego nadmiar glukozy jest wydalany z moczem. Zwiększenie osmolarności osocza krwi jest przyczyną (zmniejszenia / zwiększenia) ilości wazopresyny uwalnianej do krwi oraz (nasilenia / osłabienia) uczucia pragnienia.
Zadanie 12.1 (0-1)
- Transport białka GLUT4 do błony komórkowej w komórce mięśnia szkieletowego w czasie spoczynku w okresie sytości: B .
- Transport glukozy z wnętrza komórki wątroby do płynu zewnątrzkomórkowego w okresie głodu: C .
Zadanie 12.2 (0-1)
Insulina po przyłączeniu się do receptora na powierzchni komórki wątroby aktywuje kaskadę sygnałową prowadzącą do fosforylacji glukozy do glukozo-6-fosforanu. (Związek ten przykazywany jest następnie do szlaków metabolicznych komórki.) Dzięki czemu napływająca do komórki glukoza jest na bieżąco zużywana. Pozwala to na utrzymanie gradientu stężeń glukozy między wnętrzem komórki, a jej otoczeniem i ciągłą dyfuzję glukozy do komórki, zgodnie z tym gradientem.
Zadanie 12.3 (0-1)
Transportery GLUT2 odpowiedzialne są za ułatwienie dyfuzji glukozy powstałej w wyniku glikogenolizy i glukoneogenezy z komórek wątroby do krwi w okresie głodu.
Zadanie 12.4 (0-1)
np:
- glukagon
- adrenalina
- kortyzol
- somatotropina (hormon wzrostu)
Zadanie 13.1 (0-1)
ADC zawiera w swojej budowie przeciwciało monoklonalne, które jest zaprojektowane aby łączyć się specyficznie z antygenami obecnymi tylko na powierzchni komórek nowotworowych. Po przyłączeniu się ADC do antygenu na powierzchni komórki nowotworowej kompleks tak powstały ulega endocytozie do komórki nowotworowej. Odpowiednie dobranie łącznika chemicznego między toksycznym lekiem a przeciwciałem pozwala na uwolnienie leku dopiero po wchłonięciu przez komórkę nowotworową i strawieniu kompleksu we wnętrzu tejże komórki, bez narażania komórek zdrowych.
Sformułowanie kolejnego pytania do tego zestawu zadań sugeruje, że w kluczu CKE uwaga będzie położona tylko na specyficzność przeciwciał zawartych w kompleksie ADC wobec antygenów występujących wyłącznie na komórkach nowotworowych. W mojej odpowiedzi zwracam uwagę również na dodatkowy aspekt łącznika i endocytozy, bez których specyficzność przeciwciała byłaby bezcelowa - sama specyficzność wg mnie nie wyjaśnia dlaczego lek nie jest uwalniany np. obok komórek nowotworowych, co mogłoby prowadzić do uszkadzania również okolicznych prawidłowych komórek.
Zadanie 13.2 (0-1)
Zachowanie stabilności łącznika w ADC podczas transportu tych cząsteczek w krążeniu ogólnoustrojowym jest konieczne, aby toksyczny lek nie został uwolniony przed dotarciem ADC do komórki nowotworowej. W przeciwnym razie również zdrowe komórki organizmu mogłyby zostać narażone na toksyczne działanie transportowanej w ADC substancji, co zniwelowałoby założoną specyficzność działania cząsteczki ADC oraz ograniczyłoby ilość leku, który dotarłby do komórek nowotworowych.
Zadanie 13.3 (0-1)
Lizosomy obecne w komórce nowotworowej zawierają enzymy niezbędne do strawienia łącznika między lekiem a przeciwciałem, co umożliwia uwolnienie leku wewnątrz komórki nowotworowej i jego działanie. Uwolnienie enzymów i strawienie koniugatu ADC następuje po połączeniu się lizosomu z pęcherzykiem endocytarnym zawierającym ADC.
Zadanie 14.1 (0-2)
| Enzym | Nazwa enzymu (helikaza, ligaza, restryktaza) |
Funkcja enzymu |
|---|---|---|
| E1 | restryktaza | przecięcie cząsteczki plazmidu w specyficznym miejscu (z pozostawieniem lepkich końców) lub wycięcie z obcego DNA fragmentu, nadającego się do włączenia do plazmidu (z pozostawieniem lepkich końców) lub przecięcie łańcucha DNA w obrębie specyficznej sekwencji |
| E2 | ligaza | włączenie obcego DNA do cząsteczki plazmidu |
Zadanie 14.2 (0-1)
Wektor w metodach otrzymywania organizmów transgenicznych stanowi ogniwo/narzędzie pozwalające na włączenie obcego materiału genetycznego do modyfikowanych komórek. Bakteria A. tumefaciens w opisanej metodzie infekując komórki roślinne wprowadza do ich wnętrza wcześniej spreparowany plazmid zawierający obcy gen, który następnie zostaje zintegrowany z materiałem genetycznym modyfikowanej komórki. Pełni zatem funkcję wektora w przedstawionej metodzie.
Zadanie 15 (0-1)
Wynik elektroforezy DNA wyizolowanego z komórek obumierających w wyniku nekrozy ilustruje ścieżka ( A / B / C ). Wynik elektroforezy DNA wyizolowanego z komórek obumierających w wyniku apoptozy ilustruje ścieżka (A / B / C).
Zadanie 16.1 (0-1)
delecja (nukleotydu)
Zadanie 16.2 (0-1)
Leu – Val – Val – Pro – Leu
Zadanie 16.3 (0-1)
A. zmiana ramki odczytu.
Zadanie 16.4 (0-1)
HHIAIA
HhIAIA
HhIAi
HHIAi
Zadanie 17.1 (0-1)
23° C
LUB
22−24° C
Co prawda w poleceniu użyto sformułowania "wartość" a nie "przedział wartości", stąd domyślną odpowiedzią wydaje mi się konkretna wartość temperatury, a nie jej zakres, jednak w analogicznym zadaniu z czerwca 2022 klucz CKE przewidywał uznanie również zakresu wartości jako optimum, i to pomimo precyzyjniejszego rzutowania punktu optimum na skali.
Zadanie 17.2 (0-1)
Rozstrzygnięcie:
tak
Uzasadnienie:
Wzrost temperatury wody powyżej optimum termicznego (23° C) prowadzi do spadku przyspieszenia płaskogłówów ciemnogłowych, które jest kluczowe w prowadzonym przez te ryby sposobie zdobywania pokarmu. Płaskogłów atakuje ofiary z zaskoczenia kryjąc się w piasku. Zbyt niskie przyspieszenie ruchu może zmniejszyć skuteczność polowań, a tym samym narazić populację tej ryby na trudności w zdobyciu pokarmu i zmniejszenie jej liczebności.
Koncepcja negatywnego wpływu podwyższenia temperatury na wartość przyspieszenia płaskogłowców i ich możliwość ucieczki przed drapieżnikiem, pomimo że nie wydaje się być głównym nurtem autora zadania, moim zdaniem stanowi również poprawny kierunek uzasadnienia odpowiedzi.
Zadanie 17.3 (0-2)
Przykładowo (wystarczą dwie z wymienionych):
- Umiejętność zmiany ubarwienia ciała - pozwala przybrać barwę otoczeni co ułatwia ukrycie się przed ofiarą i atak z zaskoczenia
- Mocno spłaszczone grzbietobrzusznie ciało - ułatwia zagrzebanie się ryby w piasku, co ułatwia ukrycie się przed ofiarą i atak z zaskoczenia
- Osadzenie oczu na czubku spłaszczonej głowy - pozwala na obserwacje otoczenia podczas ukrywania się w piasku i dobranie odpowiedniego momentu i kierunku ataku podczas polowania
Zadanie 18.1 (0-1)
Rozstrzygnięcie:
wytwarzanie form poduszkowatych wśród roślin wysokogórskich jest wynikiem konwergencji
Uzasadnienie:
Podobna cecha (forma poduszkowata) jest wytwarzana niezależnie jako odpowiedź ewolucyjna na specyficzne warunki środowiska wysokogórskiego u niespokrewnionych bezpośrednio ewolucyjnie gatunków roślin, należących do (ponad trzydziestu) różnych rodzin.
Zadanie 18.2 (0-1)
Przykładowo:
- silne ruchy powietrza / silny wiatr
- wysokie nasłonecznienie / intensywne promieniowanie UV
- niska dostępność wody
- niskie temperatury powietrza/otoczenia
Zadanie 18.3 (0-1)
| Możliwość wytwarzania ziaren pyłku | Możliwość wytwarzania owoców | |
|---|---|---|
| osobniki żeńskie | N | T |
| osobniki obupłciowe | T | T |
Zadanie 19.1 (0-1)
Uwalnianie osobników szpaka brazylijskiego pochodzących wyłącznie z lokalnych programów hodowlanych może prowadzić do utraty różnorodności genetycznej populacji tego gatunku, co zwiększa jej podatność na zmiany środowiska oraz ryzyko ujawniania się chorób genetycznych. Wprowadzanie dodatkowych osobników pochodzących z różnych ogrodów zoologicznych pozwala lepiej odtworzyć pulę genową pierwotnej populacji i ograniczyć skutki efektu wąskiego gardła.
Zadanie 19.2 (0-1)
Wpisanie szpaka balijskiego do załącznika I konwencji waszyngtońskiej (CITES) pozwala na ograniczenie wywożenia osobników tego gatunku z kraju pochodzenia, który to proceder przyczynił się do jego wymierania. Ma to na celu utrudnienie międzynarodowego handlu zagrożonym gatunkiem i utrzymanie jego lokalnej populacji.
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
Komentarze
Maciej Kalisz
11.05.2025 - 14:17
Dla mnie Pani odpowiedź brzmi okej.
julia1313
12.05.2025 - 1:38
Dziękuję bardzo za odpowiedź
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 9:36
Moim zdaniem opisowo przedstawiła Pani aktywność katalityczną enzymu, stąd uznałbym taką odpowiedź.
Martaszo
11.05.2025 - 14:23
Dzień dobry
Czy jak napisałam w zadaniu 2.2.
U wszystkich pięciu firm występuje podwójną błoną bialkowo lipidowa czy będzie to uznane ?
Maciej Kalisz
11.05.2025 - 16:19
Moim zdaniem tak.
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 9:39
Zakładając, że w oryginalnej odpowiedzi użyto sformułowania "form" a nie "firm" to tak, odpowiedź powinna zostać uznana ;)
Lucaskobra
12.05.2025 - 10:00
Czy takie błędy naprawde zerują zadanie przecież wiadomo o co chodzi ja napisałem płyn lugolla czyli przez dwa l, mam nadzieje że mi uznają.
Maciej Kalisz
12.05.2025 - 12:48
To zależy od przypadku - zamiana jednej literki np. w przypadku amyloza → amylaza, wszystko zmienia i najpewniej zeruje odpowiedź. Natomiast płyn Lugola → Lugolla → lugolla moim zdaniem powinien zostać zaakceptowany, bo ciężko pomylić "płyn lugolla" z czymś innym, niż płyn Lugola. Jeśli jednak w pracy jest dużo tego typu błędów, to Weryfikator może podejść do tego surowiej.
Agata777.
11.05.2025 - 14:40
Dzień dobry,
czy odpowiedź w zadaniu 2.2 "posiadają dodatkową błonę biologiczną" może być uznana?
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 9:44
Dzień dobry, moim zdaniem taką odpowiedź można potencjalnie uznać, chociaż na jej podstawie nie możemy stwierdzić ile błon faktycznie posiadają te organelle, wiemy jedynie, że co najmniej dwie.
Olek2
11.05.2025 - 15:16
A jak w zadaniu 3.2 napisałem strefa wydłużeniowa zamiast wydłużenia?
Maciej Kalisz
11.05.2025 - 16:19
Moim zdaniem ujdzie :)
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 9:45
Też jestem tego zdania ;)
puffybara
11.05.2025 - 16:42
Dzień dobry. Mam parę pytań.
2.2: czy brak ściany komórkowej jako wspólna cecha plastydów jest poprawne?
3.2: czy odpowiedź "merystem wierzchołowy" jest odpowiedzią poprawną lub czy jest szansa, że będzie zaliczana?
13.1: czy sformułowanie "ADC wykorzystuje specyficzność przeciwciała monoklalnego do połączenia się z antygenem komóki nowotworowej (dalsza część odpowiedzi poprawna)" jest poprawne?
13.2: czy odpowiedź podkreślająca, że brak stabilności łącznika może doprowadzić do nieskutecznej terapii poprzez rozpad ADC do krążenia ustrojowego jest poprawna?
14.2: czy odpowiedź "A. tumefaciens pełni funkcję wektora, ponieważ pod czas infekcji jej DNA integruje się z chromosomowym DNA komórki roślinnej" jest poprawna?
19.1 czy wystarczy odpowiedź o zwiększeniu puli genetycznej, a co za tym idzie, rekombinacji genetycznej bez podkreślenia, że w wyniku niskiej rekombinacji może dojść do zwiększenia częstotliwości chorób genetycznych?
19.2 czy odpowiedź o zmniejszeniu ilości polowań kłusowników w celu handlu jest ograniczona, ponieważ CITES reguluje nielegalność handlu szpakiem pod groźbą kary jest poprawn?
Przepraszam za tak dużą ilość pytań i pozdrawiam :)
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 11:29
Dzień dobry,
2.2 - niestety nie, obecność lub brak ściany komórkowej dotyczy cech budowy całych komórek, a nie organelli komórkowych. Innymi słowy jest to błąd merytoryczny, ponieważ tak sformułowana odpowiedź sugeruje możliwość występowania ściany komórkowej w obrębie organelli komórkowych w ogóle
3.2 - jak wyjaśniałem to już w poprzednich komentarzach jest to nieprawidłowa odpowiedź
13.1 - w mojej ocenie jest to poprawne sformułowanie
13.2 - moim zdaniem taka odpowiedź sama w sobie jest niekompletna. Aby wykazać, że rozpad łącznika spowoduje nieskuteczność leku należałoby się odnieść do ograniczenia dostarczania go do komórek docelowych (nowotworowych) lub szkodliwego działania uwolnienia go przedwcześnie. W innym wypadku nie weryfikujemy czy lek uwolniony do krążenia ustrojowego będzie działał prawidłowo czy nie, więc de facto nie wykazujemy nieprawidłowego działania leku - brakuje przedstawienia pełnego związku przyczynowo-skutkowego między niestabilnym łącznikiem, a nieprawidłowością działania leku.
14.2 - moim zdaniem jest to odpowiedź na tyle nieprecyzyjna, że może zostać uznana za błędną. Sformułowanie takie może sugerować, że że cały materiał genetyczny bakterii integruje się z materiałem komórki roślinnej, podczas gdy zgodnie z treścią zadania integracji ulega jedynie fragment plazmidu. Poza tym w odpowiedzi tej brakuje zupełnie informacji o wprowadzaniu OBCEGO DNA, które jest sensem funkcji wektora (wektor nie prowadza własnego DNA, tylko wprowadzone do niego obce DNA).
19.1 - w proponowanej odpowiedzi widzę dwa problemy. Po pierwsze rekombinacja jako taka będzie zachodziła, tylko będzie mniejsza pula genów do składania w różne kombinacje, czyli różnorodność genetyczna. Przytoczenie zjawiska rekombinacji w sposób podany w odpowiedzi może sugerować niezrozumienie istoty problemu. Drugą kwestią jest fakt, że z wypowiedzi nie wynika, dlaczego to zwiększenie puli genowej jest istotne. Powinniśmy się odnieść albo do maksymalnego odtworzenia puli genowej populacji sprzed jej zniszczenia przez człowieka (jako cel ochrony tego gatunku) bądź właśnie do zmniejszenia chorobowości w populacji co przekłada się ostatecznie na jej liczebność. Zwiększenie puli genowej nie jest celem samym w sobie, ma prowadzić albo do maksymalnego odtworzenia puli pierwotnej, albo do poprawy kondycji chronionej populacji.
19.2 - w mojej ocenie przedstawiona odpowiedź jest do uznania.
Zuzanna_Dobrowolska
11.05.2025 - 21:12
Dzień dobry,
czy odpowiedź w 4.1 Wpływ temperatury na aktywność aktynidazy zawartej w owocach kiwi będzie poprawne?
lalalala
11.05.2025 - 23:38
tak
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 11:31
Dzień dobry, jest to w gruncie rzeczy parafraza, uproszczenie mojej odpowiedzi, zatem uważam, że tak :)
Zuzanna_Dobrowolska
12.05.2025 - 11:39
Dziękuję za odpowiedź :)
nisiawww
11.05.2025 - 23:10
Czy w zadaniu 17.3 mogliby uznać odpowiedź; grzebietobrzusznie spłaszczone ciało nadaje rybie opływowy kształt ciała i umożliwia łatwe pokonywanie oporu wody, co zwiększa szanse na złapanie ofiary?
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 11:39
Moim zdaniem nie jest to prawidłowa odpowiedź, ponieważ opływowy kształt ciała ryby osiągają zwykle w inny sposób niż poprzez spłaszczenie grzbietobrzuszne. Takie spłaszczenie jest najczęściej stricte związane z przydennym trybem życia i do tego stanowi przystosowanie.
Konrad Tekiela
12.05.2025 - 5:29
[ usunięty komentarz ]
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 11:49
Odpowiedź prawie prawidłowa, ale jest tu istotny błąd merytoryczny. Mianowicie to, czy glikogen jest osmotycznie czynny ma znaczenie dla przemieszczania się cząsteczek wody, ale nie glukozy. Gdyby tylko usunąć fragment "który nie jest osmotycznie czynny" byłoby wszystko dobrze, w innym wypadku sugeruje Pan, że brak czynności osmotycznej glikogenu jest konieczny dla utrzymania gradientu stężeń glukozy, co niestety jest błędnym założeniem. Powiedziałbym wręcz, że ograniczenie osmotycznego napływu wody do komórki lub jej osmotyczny odpływ z powodu braku związków osmotycznie czynnych wewnątrz komórki mógłby wpłynąć negatywnie na możliwość utrzymania gradientu stężenia glukozy.
Zuzanna_Dobrowolska
12.05.2025 - 8:32
Czy jeżeli w 5.4 w rozstrzygnięciu napisałam po prostu „nie” (jako że oba gatunki nie mogą być bioindykatorami) ale w uzasadnieniu wszystko dobrze z określeniem który może a który nie to powinni mi zaliczyć? w poleceniu nie było nic o tym żeby rozstrzygnąć który mógłby być a wiedzę, że tutaj w odpowiedziach takie rozstrzygnięcie się pojawiło.
Dawid Pawlos
12.05.2025 - 11:56
Samo "nie" jako rozstrzygnięcie w tym wypadku wystarczy. Moje propozycje odpowiedzi formułuję nieco na wyrost, aby były w pewnym stopniu samoobjaśnialne dla maturzystów. Najczęściej w kluczach odpowiedzi uznawane są również nieco mniej rozbudowane wypowiedzi (zachowujące jednak kluczowe elementy).
Jakub Masny
12.05.2025 - 14:53
Dzień dobry.
2.2 czy odp „obecność stromy” jest poprawna?
14.1 ligaza- „wszczepienie fragmentu z DNA plazmidu pierwotnego do zrekombinowanego” jest to porawna odp?
17.1 czy podanie optimum 14-27 stopni C jako optiumum calkowitej aktywnosci moze zostac uznane?
17.2 czy podanie informacji o zanikaniu aktywnosci ryby w temp wyzszych niz 23 stopnie C bez napisania o zdobywaniu pokarmu bedzie uznane?
19.2 czy odp „wplynie znaczaco na ograniczenie klusownictwa szpaka pod groźbą kar” jest poprawna?
z góry dziękuję za odpowiedzi :)
Maciej Kalisz
13.05.2025 - 9:18
2.2. - wydaje mi się, że tak.
14.1. - wydaje mi się, że tu może być problem, ponieważ użył Pan błędnego słowa "wszczepienie", które może oznaczać wiele innych procesów, ale nie oznacza ligacji, czyli łączenia fragmentu obcego DNA z plazmidem wektora.
17.1. - moim zdaniem nie, ponieważ zakres temperaturowy, który Pan podał, obejmuje wszelką aktywność płaskogłowa, a optimum jest węższym zakresem, w którym organizm funkcjonuje najlepiej.
17.2. - wydaje mi się, że nie, ponieważ tylko opisał Pan wyniki badań, ale nie uzasadnił swojej odpowiedzi.
19.2. - wydaje mi się, że nie, ponieważ nie wykazał się Pan wiedzą na temat CITES. Wyczerpującą wyjaśnienie znajdzie Pan w wcześniejszej dyskusji.
Dawid Pawlos
17.05.2025 - 0:14
Dzień dobry,
2.2 - w mojej ocenie taka odpowiedź powinna zostać uznana 14.1 - w mojej ocenie nie jest to poprawna odpowiedź. Głównym problemem jest przedstawienie, że "wszczepiane" DNA pochodzi z plazmidu, co niekoniecznie jest prawdą. Na schemacie nie mamy oznaczonego żadnego plazmidu pierwotnego, jak również koncepcja wprowadzenia obcego DNA nie warunkuje, aby obcy DNA musiał pochodzić z plazmidu. Ponad to materiał wprowadzany jest do plazmidu, który dopiero po wprowadzeniu obcego materiału staje się zrekombinowany. Zgodnie ze schematem nie wprowadzamy obcego DNA do zrekombinowanego plazmidu jak sugeruje propozycja odpowiedzi. Inną kwestią jest użycie określenia "wszczepienie", które nie jest typowym i fachowym określeniem na wprowadzenie fragmentu DNA do plazmidu, ale osobiście gdyby był to jedyny mankament odpowiedzi to bym ją uznał. 17.1 - nie jest to prawidłowa odpowiedź i nie może zostać uznana 17.2 - niestety taka odpowiedź nie jest prawidłowa. Przede wszystkim na podstawie posiadanych danych nie możemy stwierdzić bezwzględnie zaniku aktywności ryb w temperaturze powyżej 23 st C, możemy jedynie stwierdzić zmniejszenie przyspieszenia ich ruchu. Ponad to brakuje tu faktycznego uzasadnienia dlaczego ryba jest zagrożona - samo w sobie zmniejszenie aktywności nie jest zagrożeniem. 19.2 - w mojej ocenie w odpowiedzi należało bezwzględnie odnieść się do istoty konwencji, a zatem ograniczenia handlu zagrożonym gatunkiem. Konwencja nie dotyczy bezpośrednio kłusownictwa.
Lucaskobra
12.05.2025 - 15:54
Czy w zadaniu 19.1 odpowiedź
Uwalniane powinny być osobniki zarówno z lokalnych programow hodowlanych oraz z różnych ogrodów zoologicznych po to aby osobniki z różnych populacji o odmiennych pulach genowych mogły się ze sobą krzyżować dzięki temu potomstwo będzie bardziej zróżnicowane genetycznie, zwiększone zróżnicowanie genetyczne osobnikow zwiększa szanse na ich przeżycie co zwiększa szanse na to że cel reintrodukcji zostanie osiągnięty. Byłoby dobrze?
Maciej Kalisz
13.05.2025 - 8:36
Moim zdaniem jest tu szansa na punkt, chociaż czasownik operacyjny w tym zadaniu to "wyjaśnij", czyli ten wymagający podania przyczyny, mechanizmu, i skutku, więc w Pana odpowiedzi może zabranąć podania mechanizmu, czyli doprecyzowania dlaczego zróżnicowanie genetyczne osobników zwiększa szanse populacji na przeżycie - np. dlatego, że może prowadzić do selekcji alleli warunkujących odporność na jakąś chorobę.
Lucaskobra
13.05.2025 - 12:56
To jeszcze ostatnie pytanie Czy uzasadanienie ze białko ma strukture trzecoirzędową ponieważ mostki disiarczkowe tworzone są przez reszty cysteiny należące do tego samego łańcucha polipeptydowego rybonukleazy, mostki disiarczkowe nie łączą różnych łańcuchów polipeptydowych jak w przypadku struktury lv rzędowej będzie uznane?
Maciej Kalisz
13.05.2025 - 13:57
Chyba niestety może być problem z uznaniem takiej odpowiedzi, ponieważ to nie mostki disiarczkowe odróżniają strukturę III- od IV-rzędowej, ale liczba łańcuchów polipeptydowych tworząca białko, którego konformacja może być stabilizowana również wiązaniami wodorowymi, oddziaływaniami hydrofobowymi, czy siłami van der Waalsa. Z Pana odpowiedzi wynika, że warunkuje Pan rzędowość białka od obecności mostków disiarczkowych pomiędzy łańcuchami polipeptydowymi, co jest błędem.
Lucaskobra
13.05.2025 - 15:22
Nie uważam żeby z mojej odpowiedzi wynikało że uzależniam strulture lV rzędową wyłącznie od mostków disiarczkowych występujących między łańcuchani polipeptydowymi faktycznie podaje taką informacje gdyż jest to cechca charakterystyczna białka o strukturze czwartorzędowej nie występująca w białkach o pozostałych rzędowościach więc jeśli takie połączenie nie występuje w rybonukleazie to wyklucza to strukture lv rzędową jeśli więc rybonukleaza nie może być białkiem o strukturze lV rzędowej a tworzy mostki disiarcznowe między resztami cysteiny należącyni do tego samego łańcucha polipeptydowego to musi być to białko o strukturze lll rzędowej.
Dawid Pawlos
17.05.2025 - 0:23
W mojej ocenie taka odpowiedź nie jest prawidłowa, ponieważ nie donosi się do istoty różnicy między strukturą III i IV-rzędową. Zgodnie z powyższą propozycją odpowiedzi białko, które składa się z kilku łańcuchów, ale w którym mostki disiarczkowe obecne są tylko w obrębie jednego z nich, należałoby uznać za białko posiadające tylko strukturę III-rzędową, co nie jest prawdą. Innymi słowy obecność mostków disiarczkowych łączących różne łańcuchy polipeptydowe nie jest warunkiem występowania struktury IV-rzędowej, łańcuchy mogą być połączone innymi wiązaniami.
Mikołaj Mamczarz
12.05.2025 - 16:30
Dzień dobry, czy w zadaniu z plazmidami jeżeli napisałem wszystko poprawnie ale użyłem słowa "kwas nukleinowy" zamiast DNA to przejdzie?
Maciej Kalisz
13.05.2025 - 9:17
Jeśli ma Pan na myśli zadanie 14., to jeśli z Pana odpowiedzi jednoznacznie wynika, o czyj kwas nukleinowy chodzi (obcy, bakterii, rośliny), to myślę, że nie będzie problemu.
Mikołaj Mamczarz
13.05.2025 - 10:01
Miałem na myśli funkcje enzymów, więc czy jeżeli napisałem "przecięcie łańcucha kwasu nukleinowego w określonym miejscu" dla restryktaz to mimo bardziej ogólnej odpowiedzi zostanie uznana?
Maciej Kalisz
13.05.2025 - 12:53
Wydaje mi się, że otrzyma Pan punkt, ponieważ wprawdzie tylko ogólnie opisał Pan działanie restryktazy, to, jeśli wpisał Pan to w E1, technicznie prawidłowo wskazał Pan również konkretny etap.
kosmita 1
12.05.2025 - 20:57
czy za napisanie, że wszystkie organella z 2.2 są obłonione będzie punkt? (bez doprecyzowania czy podwójną czy pojedynczą błoną)
Maciej Kalisz
13.05.2025 - 8:29
Raczej nie (wyczerpujące wyjaśnienie znajdzie Pan w wcześniejszej dyskusji).
kosmita 1
13.05.2025 - 11:22
oki dziękuję <3
mila.99kk
12.05.2025 - 20:59
Dzień dobry, czy w zadaniach 2.2. i 9.1. odpowiedzi:
2.2 obecność dwóch błon biologicznych
9.1 tkanka łączna włóknista dla A
można uznać za prawidłowe?
Maciej Kalisz
13.05.2025 - 8:28
Odnośnie do zadania 2.2. - taka odpowiedź powinna być punktowana. Wielokrotnie padło to już w wcześniejszych komentarzach wraz z wyczerpującym wyjaśnieniem.
Odnośnie do zadania 9.1. - moim zdaniem taka odpowiedź raczej nie będzie punktowana, ponieważ jest zbyt nieprecyzyjna: "tkanka łączna włóknista" może oznaczać zarówno odpowiedź nieprawidłową - tkanę łączną podporową chrzęstną włóknistą - jak i odpowiedź prawidłową - tkankę łączną właściwą włóknistą zbitą.
Maja Biologia
13.05.2025 - 12:11
Dzień dobry, również mam pytania:))
1 Czy jeżeli w zadaniu z nowotworu w pytania dotyczącym łącznika napisałam ze dzieki jego obecnosci cząsteczki leku są uwalniane dopiero w kom nowotworowej gdzie niszczą jej materiał genetyczny to będzie okej?
2 Również do tego samego zadania pytania z lizosomami, napisałam, ze umożliwiają trawienie wewnatrzkom. dzieki któremu możliwe jest uwalnianie cząsteczek leku z ADC w kom. nowotworowej to bedxie okej?
3 I osttanie do pytania o osmozę u ryby, napisałam, ze ryba ta żyje w wodzie słodkiej, jest hipertoniczna względem sr zewnetrznego i wówczas jony Na i Cl dyfunduja przez jej skrzela do sr zew i są uzupełniane jony które zdyfundowaly na drodze transportu aktywnego- czy to przejdzie?
Dziekuje, pozdrawiam:))
Dawid Pawlos
17.05.2025 - 11:34
Dzień dobry,
julabiol
13.05.2025 - 20:33
Dzień dobry! przychodzę z dwoma pytaniami :)
2.2 czy sformułowanie "obecność zewnętrznej błony białkowo-lipidowej" może zostać uznane?
4.1 czy "wpływ niskiej temperatury na aktywność enzymatyczną aktynidazy w owocach aktynidii smakowitej" może zostać uznany? kierowałam się tym, że później w opisie doświadczenia pojawiło się określenie "temperatura pokojowa" która dla mnie była takimi standardowymi warunkami w których ten enzym działa
dziękuje z góry za odpowiedź i pozdrawiam!
Dawid Pawlos
17.05.2025 - 11:43
Dzień dobry,
2.2 - odpowiedziałem już na to pytanie z komentarzu #12 (https://biologhelp.pl/comment/860#comment-860)
4.1 - moim zdaniem można uznać taką odpowiedź
Marcin2359
13.05.2025 - 21:33
Czy w zadaniu 3.1 odpowiedź „ wpływ temperatury na aktywność enzymu aktynidazy” nieuwzględniając tego, że badana jest ta pochodząca z owoca kiwi jest poprawna?
W zadaniu o rakach natomiast (5.3) napisałem o tym, że chitynowy pancerz raków nie ma możliwości regeneracji i dlatego raki regularnie go zrzucają, aby mieć szczelną barierę chroniącą organizm przed niekorzystnymi warunkami środowiska zewnętrznego. Z tego co zdążyłem sprawdzić, jest to zgodne z prawdą. Czy może być zatem uznana?
W zadaniu 8.2 napisałem tętnice - „odtlenowana krew wypływa nimi z serca”. Czy za słowo odtlenowana wypowiedź może zostać uznana za niepoprawną?
Maciej Kalisz
14.05.2025 - 21:02
Odnośnie do 3.1. i 5.3. nie mam pewności, może Pan Paweł będzie wiedział.
Natomiast co do 8.2. to szkoda, że Pan napisał o tym odtlenowaniu, bo raczej taki błąd wyzeruje tę poza tym prawidłową odpowiedź.
Dawid Pawlos
17.05.2025 - 12:48
3.1 - w mojej ocenie taka odpowiedź będzie do uznania, co starałem się zaznaczyć w moich propozycjach
5.3 - w mojej ocenie nie jest to prawidłowa odpowiedź. Główną przyczyną, dla której raki oraz inne skorupiaki MUSZĄ (zgodnie z treścią polecenia) przechodzić linienie, to brak wzrostu pancerza, który bez linienia uniemożliwiłby wzrost organizmu. Naprawa bariery zewnętrznej zachodzi niejako przy okazji. Uszkodzenia pancerza nie stanowią wyjaśnienia, dlaczego MUSI dochodzić do linienia - w hipotetycznej sytuacji hodowli raka w bezpiecznym środowisku będzie dochodziło do linienia nawet pomimo braku jakichkolwiek jego uszkodzeń. Podany argument nadawałby się raczej do przedstawienia korzyści z linienia niż przyczyny jego zachodzenia.
8.2 - samo w sobie zdanie i użycie słowa "odtlenowana krew" jest poprawne merytorycznie i zgodne ze schematem, jednak ultenowanie krwi nie ma znaczenia dla uzasadnienia, czy mamy do czynienia z żyłami czy tętnicami. Ujęcie zatem utlenowania krwi jako element uzasadnienia, dlaczego mamy do czynienia z tętnicą, a nie żyłą może być uznane za błąd. Może to bowiem sugerować, że uczeń uważa, że utlenowanie krwi ma znaczenie dla uzasadnienia. Nie wiem natomiast jak w praktyce będzie wyglądał w tym aspekcie klucz odpowiedzi. Biorąc pod uwagę klucze z poprzednich lat oraz brak błędu merytorycznego uważam, że jest szansa na uznanie takiej odpowiedzi.
Agnieszka.P
13.05.2025 - 22:50
Czy w zadaniu 9.1 dla nr 3 wystarczy tkanka włóknista oraz czy w zadaniu 18.2 odpowiedzią może być niskie stężenie tlenu w powietrzu?
Strony