Poniżej przedstawiono fragment uproszczonego układu okresowego pierwiastków.
Oceń prawdziwość poniższych informacji w odniesieniu do pierwiastków znajdujących
się w tym fragmencie układu okresowego. Zaznacz P, jeżeli informacja jest prawdziwa,
albo F – jeżeli jest fałszywa.
1.
Strzałka I wskazuje kierunek wzrostu elektroujemności pierwiastków leżących w tym samym okresie.
P
F
2.
Strzałka II wskazuje kierunek wzrostu elektroujemności pierwiastków leżących w tej samej grupie.
P
F
3.
Cechy pierwiastków należących do tego samego okresu zmieniają się stopniowo od aktywnego niemetalu do aktywnego metalu zgodnie ze zwrotem strzałki I.
P
F
4.
Rozmiary atomów pierwiastków należących do tej samej grupy maleją zgodnie ze zwrotem strzałki II.
P
F
5
W grupie 2. aktywność chemiczna metali rośnie zgodnie ze zwrotem strzałki II.
P
F
6.
W grupie 17. aktywność chemiczna pierwiastków w stanie wolnym rośnie zgodnie ze zwrotem strzałki II.
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższego tekstu.
Pierwiastki, których symbole wymieniono powyżej, stanowią w układzie okresowym
pierwiastków fragment (III okresu / V okresu / 3. grupy / 5. grupy) i należą do bloku
konfiguracyjnego (s / p / d). Atomy tych pierwiastków mają w stanie podstawowym
jednakowe rozmieszczenie elektronów walencyjnych w podpowłoce (4d / 5s / 5p), a różnią
się rozmieszczeniem elektronów walencyjnych w podpowłoce (4d / 5s / 5p). Największą
liczbę elektronów walencyjnych ma atom (indu / antymonu / jodu / ksenonu).
W powłoce walencyjnej atomów (w stanie podstawowym) dwóch pierwiastków, oznaczonych
umownie literami X i Z, tylko jeden elektron jest niesparowany. W obu atomach stan
kwantowo-mechaniczny niesparowanego elektronu opisany jest główną liczbą kwantową
n = 3 i poboczną liczbą kwantową l = 1. Liczba atomowa pierwiastka X jest mniejsza od liczby
atomowej pierwiastka Z.
1.1. (0-1)
Uzupełnij poniższą tabelę – wpisz symbole pierwiastków X i Z, dane dotyczące ich
położenia w układzie okresowym oraz symbol bloku konfiguracyjnego
(energetycznego), do którego należy każdy z pierwiastków.
Podaj maksymalny i minimalny stopień utlenienia, jaki może przyjmować
pierwiastek Z w związkach chemicznych, oraz określ charakter chemiczny tlenku,
w którym pierwiastek Z występuje na najwyższym stopniu utlenienia.
Maksymalny stopień utlenienia:
Minimalny stopień utlenienia:
Charakter chemiczny tlenku pierwiastka Z:
W układzie okresowym pierwiastków wyróżnia się 4 bloki konfiguracyjne:
blok s, który stanowią pierwiastki 1. i 2. grupy oraz hel – elektrony walencyjne atomów tych pierwiastków (w stanie podstawowym) zajmują w powłoce walencyjnej o numerze n podpowłokę ns
blok p, do którego należą pierwiastki z grup od 13. do 18. z wyjątkiem helu – w powłoce walencyjnej o numerze n atomów tych pierwiastków (w stanie podstawowym) można wyróżnić podpowłokę ns, która jest całkowicie obsadzona elektronami, oraz podpowłokę np, którą zajmują pozostałe elektrony walencyjne
blok d, do którego należą pierwiastki z grup od 3. do 12.
blok f, który stanowią lantanowce i aktynowce.
Poniżej wymieniono symbole sześciu pierwiastków.
B C N O F Ne
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.
Pierwiastki, których symbole wymieniono powyżej, stanowią w układzie okresowym
fragment (II okresu / III okresu / 2. grupy / 3. grupy) i należą do bloku konfiguracyjnego
(s / p). Atomy tych pierwiastków mają w stanie podstawowym jednakowe rozmieszczenie
elektronów walencyjnych w podpowłoce (2s / 2p), a różnią się rozmieszczeniem elektronów
walencyjnych w podpowłoce (2s / 2p). Największą liczbę elektronów walencyjnych ma
atom (fluoru / neonu).
Zaznacz wszystkie pierwiastki należące do IV okresu, które spełniają następujący
warunek: w powłoce walencyjnej atomu pierwiastka w stanie podstawowym tylko jeden
elektron jest niesparowany. Wstaw znaki x w poniższym fragmencie układu okresowego.
W układzie okresowym pierwiastków wyróżnia się 4 bloki konfiguracyjne:
blok s, który stanowią pierwiastki 1. i 2. grupy oraz hel – elektrony walencyjne atomów tych pierwiastków (w stanie podstawowym) zajmują w powłoce walencyjnej o numerze n podpowłokę ns
blok p, do którego należą pierwiastki z grup od 13. do 18. z wyjątkiem helu – w powłoce walencyjnej o numerze n atomów tych pierwiastków (w stanie podstawowym) można wyróżnić podpowłokę ns, która jest całkowicie obsadzona elektronami, oraz podpowłokę np, którą zajmują pozostałe elektrony walencyjne
blok d, do którego należą pierwiastki z grup od 3. do 12.
blok f, który stanowią lantanowce i aktynowce.
Zaznacz znakiem x na poniższym schemacie fragmentu układu okresowego wszystkie
pierwiastki, które należą do bloku p, a ich atomy w powłoce walencyjnej (w stanie
podstawowym) mają dokładnie trzy elektrony.
Miarą tendencji atomów do oddawania elektronów i przechodzenia w dodatnio naładowane
jony jest energia jonizacji. Pierwsza energia jonizacji to minimalna energia potrzebna do
oderwania jednego elektronu od atomu. Na poniższym wykresie przedstawiono zmiany
pierwszej energii jonizacji pierwiastków uszeregowanych według rosnącej liczby atomowej.
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2002.
Korzystając z informacji, uzupełnij poniższe zdania – wybierz i podkreśl jedno
określenie spośród podanych w każdym nawiasie.
Spośród pierwiastków danego okresu litowce mają (najniższe / najwyższe), a helowce – (najniższe / najwyższe) wartości pierwszej energii jonizacji. Litowce są bardzo dobrymi (reduktorami / utleniaczami). Potas ma (niższą / wyższą) wartość pierwszej energii jonizacji niż sód, ponieważ w jego atomie elektron walencyjny znajduje się (bliżej jądra / dalej od jądra) niż elektron walencyjny w atomie sodu. Oznacza to, że (łatwiej / trudniej) oderwać elektron walencyjny atomu potasu niż elektron walencyjny atomu sodu.
Wartość pierwszej energii jonizacji atomu magnezu jest (niższa / wyższa) niż wartość pierwszej energii jonizacji atomu glinu, gdyż łatwiej oderwać pojedynczy elektron z niecałkowicie obsadzonej podpowłoki (s / p / d) niż elektron z całkowicie obsadzonej podpowłoki (s / p / d).
Określ tendencję zmiany (wzrasta, maleje) promienia atomowego i elektroujemności
pierwiastków bloków konfiguracyjnych s i p w grupach układu okresowego
pierwiastków.
W grupie w miarę wzrostu liczby atomowej promień atomowy ,
a elektroujemność .
W tabeli opisane są wybrane nuklidy oznaczone numerami I–X. Dla każdego z nich podano
liczbę atomową, liczbę masową, masę atomową oraz procentową zawartość w naturalnym
pierwiastku (w % liczby atomów).
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
2412E
2512E
2612E
2814E
2914E
3014E
20482E
20682E
20782E
20882E
23,99 u
24,99 u
25,98 u
27,98 u
28,98 u
29,97 u
203,97 u
205,97 u
206,98 u
207,98 u
78,99%
10,00%
11,01%
92,22%
4,69%
3,09%
1,41%
24,11%
22,11%
52,41%
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2002.
Na podstawie danych z tabeli i układu okresowego pierwiastków oceń, czy poniższe
informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest
fałszywa.
1.
Nuklidy oznaczone numerami I–III mają takie same właściwości chemiczne.
P
F
2.
W jądrach nuklidów oznaczonych numerami IV–VI liczba protonów jest równa liczbie neutronów.
P
F
3.
W przypadku nuklidów oznaczonych numerami VII–X ten jest najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie, którego masa atomowa jest najbardziej zbliżonado średniej masy atomowej pierwiastka.
Liczba atomowa pewnego pierwiastka wynosi 26. W poniższej tabeli przedstawiono masy
atomowe i zawartość procentową trwałych izotopów tego pierwiastka występujących
w przyrodzie.
Masa atomowa izotopu, u
Zawartość procentowa izotopu, % atomów
53,94
5,85
55,93
91,75
56,94
2,12
57,93
0,28
Na podstawie: J. Sawicka i inni, Tablice chemiczne, Gdańsk 2004, s. 202
Uzupełnij poniższą tabelę. Wpisz symbol opisanego pierwiastka, symbol bloku konfiguracyjnego (energetycznego), do którego należy
ten pierwiastek oraz stosując zapis pełny (podpowłokowy), konfigurację elektronową
atomu (w stanie podstawowym) tego pierwiastka.
