Turkuć podjadek (Gryllotalpa gryllotalpa) jest owadem z rzędu prostoskrzydłych. Ryje
w ziemi korytarze, którymi dociera do podziemnych części rośliny, będących jego głównym
pokarmem. Na rysunku przedstawiono stadia rozwojowe turkucia podjadka.
6.1. (0–2)
Wymień dwie, widoczne na rysunku, cechy budowy morfologicznej turkucia świadczące o tym, że należy on do owadów, a nie – do innej grupy stawonogów.
6.2. (0–1)
Określ, jaki rodzaj przeobrażenia występuje w rozwoju turkucia podjadka. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tych cech jego larw, które są widoczne na rysunku.
6.3. (0–1)
Wykaż związek budowy pierwszej pary odnóży krocznych tego owada z trybem jego życia.
Na schemacie A przedstawiono przebieg jednej z faz fotosyntezy – fazę niezależną od światła
(cykl Calvina-Bensona), w której zachodzi asymilacja dwutlenku węgla. W cyklu tym zostają
zużyte produkty fazy fotosyntezy zależnej od światła – ATP i NADPH + H+, tzw. siła
asymilacyjna. Poszczególne etapy cyklu Calvina-Bensona zaznaczono cyframi 1–3.
Na schemacie B przedstawiono wynik doświadczenia, w którym w komórkach glonu
z rodzaju Chlorella badano zmiany stężenia kwasu 3-fosfoglicerynowego (PGA) oraz
rybulozo-1,5-bisfosforanu (RuBP), jakie zachodzą podczas tego cyklu na świetle
i w ciemności.
a)
Podaj nazwy etapów cyklu Calvina-Bensona oznaczonych na schemacie A cyframi 1–3 oraz określ lokalizację tego cyklu w chloroplaście.
Etapy cyklu Calvina-Bensona:
Lokalizacja tego cyklu w chloroplaście:
b)
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego w ciemności ilość RuBP spada praktycznie do zera, a ilość PGA gwałtownie rośnie i utrzymuje się na wysokim poziomie.
Na rysunku przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka, na który składa się
przewód pokarmowy, zróżnicowany na funkcjonalne odcinki i gruczoły trawienne.
Uwaga: W opisie rysunku nie uwzględniono wszystkich elementów budowy układu pokarmowego.
Podaj nazwę dwóch odcinków przewodu pokarmowego, do których światła nie są wydzielane enzymy trawienne.
Na rysunkach przedstawiono w uproszczeniu budowę liści rośliny typu C3 – należącej
do roślin dwuliściennych oraz rośliny typu C4 – należącej do jednoliściennych.
a)
Podaj nazwy elementów budowy anatomicznej liści oznaczonych na rysunkach literami X, Y, Z.
X.
Y.
Z.
b)
Na podstawie rysunku i własnej wiedzy podaj dwie różnice w budowie anatomicznej liścia między roślinami typu C3 a roślinami typu C4.
Tasiemiec bruzdogłowiec szeroki ma złożony cykl rozwojowy. Z jego jaj, które wraz
z odchodami ssaka dostały się do wody, wylęgają się wolno żyjące, urzęsione larwy –
koracidia. Koracidium, jeśli zostanie zjedzone przez drobnego skorupiaka, przekształca się
w następną larwę – procerkoid i w tej postaci pasożytuje w jego ciele. Po zjedzeniu
skorupiaka przez rybę kostnoszkieletową procerkoid przekształca się w kolejną larwę –
plerocerkoid i osiada w mięśniach ryby. Zjedzenie zarażonej ryby przez ssaka, skutkuje
przeobrażeniem się plerocerkoidu w postać dorosłą, która po zapłodnieniu produkuje następne
jaja.
Na podstawie: http://www.pasozyty.eu/choroby-pasozytnicze/bruzdoglowiec-szeroki
7.1. (0–1)
Na podstawie tekstu uzupełnij schemat cyklu rozwojowego bruzdogłowca szerokiego: wpisz w odpowiednie miejsca nazwy jego stadiów rozwojowych.
7.2. (0–1)
Wypisz z tekstu nazwy grup organizmów będących żywicielami opisanego bruzdogłowca.
Podaj, w jaki sposób człowiek może się stać się żywicielem bruzdogłowca szerokiego, i określ, czy będzie on żywicielem pośrednim, czy – ostatecznym dla tego pasożyta.
7.4. (0–1)
Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby zawierało informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.
Bruzdogłowiec szeroki jest pasożytem (wewnętrznym / zewnętrznym) ssaków zaliczanym
do (płazińców / nicieni / pierścienic).
Na zdjęciach A i B przedstawiono dwie różne tkanki łączne występujące w organizmie
człowieka.
8.1. (0–1)
Rozpoznaj tkanki przedstawione na zdjęciach A i B – podaj ich nazwy.
A.
B.
8.2. (0–1)
Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące porównania tkanek oporowych są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1.
Tkanka kostna jest zbudowana z komórek martwych, a tkanka chrzęstna – z komórek żywych.
P
F
2.
Tkanka chrzęstna jest silnie ukrwiona, natomiast w tkance kostnej nie występują naczynia krwionośne.
P
F
3.
Komórki tkanki kostnej są połączone ze sobą wypustkami, a komórki tkanki chrzęstnej nie mają takich wypustek.
Wołek zbożowy to rozprzestrzeniony na całym świecie szkodnik, odżywiający się ziarnem
zbóż. Występuje głównie w magazynach zbóż lub produktów zbożowych, gdzie uszkadza
surowe ziarno, a także trwale je zanieczyszcza, np. kałem lub pozostałościami chitynowych
pancerzyków. Chrząszcze wołka zbożowego nie mają drugiej, błoniastej pary skrzydeł i nie
latają. Żyją ok. 6–9 miesięcy. Jedna samica składa w ziarnach dziennie ok. 150 jaj.
Po kilku – kilkunastu dniach wylęgają się larwy, z których każda żeruje w bielmie ziarniaka.
Larwa po czterech linieniach przekształca się w poczwarkę, a następnie – w imago, które
wydostaje się z ziarniaka na zewnątrz.
Dorosłe samce wydzielają feromon agregacyjny, dzięki któremu wszystkie osobniki tego
gatunku skupiają się w określonym miejscu.
Przypuszcza się, że mąka zawierająca chitynowe pozostałości szkodników może zawierać
również trujące substancje i ma właściwości rakotwórcze. Analiza wyciągu z ciał wołka
zbożowego wykazała obecność aż sześciu różnych alergenów.
Na podstawie: P. Olejarski, Wołek zbożowy - szkodnik zmagazynowanego ziarna, http://www.szkodniki.waw.pl/wolek-zbozowy-szkodnik-zmagazynowanego-ziarna.php
8.1. (0–1)
Na podstawie tekstu wymień z cyklu rozwojowego wołka zbożowego tylko te stadia, które bezpośrednio wyrządzają szkody w magazynowanym zbożu.
8.2. (0–1)
Wybierz i zaznacz w tabeli odpowiedź A albo B, która jest poprawnym dokończeniem poniższego zdania, oraz jej poprawne uzasadnienie spośród odpowiedzi 1.–3.
W cyklu rozwojowym wołka zbożowego występuje przeobrażenie
A.
zupełne,
ponieważ jest w nim obecne
1.
stadium larwy.
2.
stadium poczwarki.
B.
niezupełne,
3.
postać imago.
8.3. (0–1)
Podaj, jakie znaczenie dla rozwoju populacji wołka zbożowego ma zdolność wydzielania feromonów agregacyjnych przez samce tego gatunku.
8.4. (0–1)
Przedstaw w tabeli systematykę wołka zbożowego: wpisz do każdej pustej komórki tabeli jedną nazwę rangi taksonomicznej wybranej z wymienionych.
Podczas rozkładu materii organicznej w glebie tworzy się amoniak, który jest stosunkowo
lotną substancją. Związek ten może pozostać w glebie związany w postaci soli amonowych,
może także być utleniony w procesie nitryfikacji. Ten proces przeprowadzają (w dwóch
etapach) chemoautotroficzne bakterie glebowe z rodzaju Nitrosomonas i Nitrobacter
w obecności tlenu. Bakterie z obu rodzajów występują w glebie zawsze razem, w związku
zwanym parabiozą. Dzięki temu w glebie nie nagromadzają się związki azotowe powstałe
w pierwszym etapie nitryfikacji. Poniżej zapisano reakcje obu etapów tego procesu.
I etap przeprowadzany przez bakterie z rodzaju Nitrosomonas:
2NH+4 + 3O2 → 2NO-2 + 4H+ + 2H2O + energia
II etap przeprowadzany przez bakterie z rodzaju Nitrobacter:
2NO-2 + O2 → 2NO-3 + energia
a)
Określ, jakie znaczenie ma ten proces dla bakterii nitryfikacyjnych, a jakie – dla roślin rosnących na glebach, w których te bakterie żyją.
Dla bakterii:
Dla roślin:
b)
Podaj, jaki poziom troficzny zajmują bakterie nitryfikacyjne w ekosystemie.
Na wykresie przedstawiono wpływ stężenia auksyny na wzrost korzenia i łodygi. Wartość
100% na osi Y oznacza intensywność wzrostu badanych organów w warunkach normalnych,
– bez podanej auksyny egzogennej.
a)
Odczytaj z wykresu i zapisz przedział stężeń auksyny, który można zastosować, aby pobudzić do wzrostu:
tylko korzeń: tylko łodygę:
b)
Podaj, który organ rośliny – korzeń czy łodyga – jest bardziej wrażliwy na auksynę. Uzasadnij odpowiedź, odnosząc się do wykresu.
Wzór zębowy przedstawia liczbę zębów w pełnym uzębieniu danego ssaka oraz opisuje liczbę
poszczególnych rodzajów zębów (kolejno: siekaczy, kłów, przedtrzonowych i trzonowych)
w połowie łuku zębowego szczęki i żuchwy.
W pełnym uzębieniu stałym człowieka występują 32 zęby, natomiast w uzębieniu mlecznym
nie występują zęby przedtrzonowe oraz tzw. zęby mądrości, czyli ostatnie zęby trzonowe.
Na rysunku przedstawiono rozmieszczenie zębów stałych w łuku zębowym żuchwy
człowieka, a obok – wzór zębowy jego stałego uzębienia.
11.1. (0–1)
Na podstawie przedstawionych informacji zapisz poniżej wzór zębowy uzębienia mlecznego człowieka.
11.2. (0–1)
Wykaż związek budowy zębów trzonowych człowieka z ich funkcją. W odpowiedzi uwzględnij widoczne na rysunku dwie cechy budowy tych zębów.
